“Στους εχθρούς, πάνω απ’ όλα στους δικούς του εχθρούς, δεν αφήνει ο άνθρωπος, όπως εγώ από αδεξιότητα, από ξαφνική νοητική και σωματική εξάντληση, τις πόρτες και τα παράθυρα ορθάνοιχτα.“

Με την Πρόζα του Thomas Bernhard που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Κριτική, ο αναγνώστης, είναι αδύνατον να μην παρασυρθεί σ’ ένα σκοτεινό κόσμο γεμάτο από ακραίες συναισθηματικά φορτίσεις. Μέσα σε αυτό το ιδιόρρυθμο σκηνικό, τα κεντρικά πρόσωπα των ιστοριών κινούνται βυθισμένα σε ανείπωτες σκέψεις που πυροδοτούνται από μια διαστρεβλωμένη τις περισσότερες φορές πραγματικότητα. Το διήγημα ως λογοτεχνική φόρμα έχει υψηλό συντελεστή δυσκολίας και προσωπικά μου είναι ιδιαίτερα αγαπητό ως είδος. Η Πρόζα, περιλαμβάνει συνολικά επτά διηγήματα και πρωτοείδε το φως της δημοσιότητας το 1967. Αυτό που πραγματικά με γοήτευσε στον πρωτότυπο και ιδιαίτερο τρόπο έκφρασης του Thomas Bernhard, είναι ότι σε κάθε μία από τις αφηγήσεις του, καταφέρνει μέσα σε ελάχιστες σελίδες να μεταφέρει στον αναγνώστη έναν πλήρη κόσμο που συμπεριλαμβάνει τρεις χρονικές διαστάσεις: παρελθόν, παρόν και μέλλον. Ο ήρωας κάθε διηγήματος μιλάει σε πρώτο πρόσωπο και μοιράζεται σε πραγματικό χρόνο, κάθε μία από τις σκέψεις που συνωστίζονται μέσα στο μυαλό και απορροφούν την ενέργειά του. Ο πολυγραφότατος αυτός συγγραφέας, στήνει σε κάθε διήγημά του ένα ολοκληρωμένο και ολοζώντανο σκηνικό δράσης που καταφέρνει από τις πρώτες κιόλας παραγράφους του να μαγνητίσει τον αναγνώστη. Οι επαναλήψεις, οι εμμονές, οι αναφορές στην ασθένεια, το θάνατο αλλά και στη δυσκολία του να μπορεί κάποιος να ανταπεξέλθει επαρκώς στις καθημερινές απαιτήσεις της ζωής είναι μόνο μερικά από τα θέματα με το οποία καταπιάνεται ξανά και ξανά. Την ίδια στιγμή διακρίνουμε μέσα από τα κείμενά του έναν άνθρωπο που διεισδύει με επιμονή στα θέματα που τον απασχολούν βγάζοντας στην επιφάνεια μια σειρά από αλήθειες που δύσκολα ο μέσος νους μπορεί να αποτυπώσει τόσο απλά και αποτελεσματικά. Ολοκληρώνοντας το ένα διήγημα μετά το άλλο, μπορεί να παρατηρήσει κάποιος ότι ενώ οι ιστορίες είναι αυτοτελείς και διαφέρουν τελείως μεταξύ τους, η αίσθηση ότι ο κεντρικός ήρωας δεν μεταβάλλεται αντίστοιχα αλλά παραμένει το ίδιο πρόσωπο, είναι επίμονη. Η ψευδαίσθηση αυτή, βάζει παράλληλα όλες τις λεπτομέρειες που στοιχειοθετούν τις διηγήσεις του Bernhard, σε δεύτερο πλάνο. Μεγάλο ρόλο σε αυτό το ιδιαίτερο στοιχείο, παίζει, το ύφος της πρωτοπρόσωπης συνομιλίας που επιλέγει ο συγγραφέας να διατηρεί στο συγκεκριμένο έργο με το αναγνωστικό του κοινό, που φέρει επιρροές από την μακρόχρονη παραμονή του στα σανατόρια λόγο της ευαίσθητης υγείας που τον ταλαιπωρούσε σε όλη του τη ζωή. Βρήκα εξαιρετικό -εκτός από τη μετάφραση- και το επίμετρο του Βασίλη Τσαλή, που περιλαμβάνεται σε αυτή την προσεγμένη σε όλα τα επίπεδα συλλογή διηγημάτων, γιατί είναι πολύ βοηθητική αφού το πληροφοριακό υλικό με το οποίο μας εφοδιάζει, εστιάζει στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που έχει ο τρόπος γραφής του Thomas Bernhard, περιέχει χρήσιμη βιβλιογραφία, αναφέρεται μεταξύ άλλων στο περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε και άσκησε επιρροή πάνω στην ψυχοσύνθεσή του συγγραφέα, αποτυπώνει την κατάσταση της υγείας του αλλά και σε ένα πλήθος ιδιαιτεροτήτων που συνέθεσαν ένα έξοχο συγγραφικό κολάζ το οποίο τελικά τον έκανε να διακριθεί ως ένας από τους σημαντικότερους γερμανούς λογοτέχνες μετά το 1945. Είναι σίγουρα μια αναγνωστική πρόκληση που αξίζει να δώσετε στον εαυτό σας την ευκαιρία να απολαύσει. Ο κόσμος του Bernhard είναι συναρπαστικός και η κάθε επαφή μαζί του είναι σε θέση να διευρύνει τον τρόπο που σκεφτόμαστε τα πράγματα. Ντέπυ Δημητρίου