Η απάντηση στην ερώτηση: «Τι είναι ο μεταβολισμός;», δηλαδή τι ακριβώς βιοχημικές αντιδράσεις συμβαίνουν στο σώμα μας κάθε στιγμή, σίγουρα δεν μπορεί να έρθει με ένα κείμενο.
Ο κάθε ενδιαφερόμενος χρειάζεται να αφιερώσει πολύ χρόνο και να μελετήσει κυτταρική αναπνοή, μεταβολικούς κύκλους και χίλια δύο ακαταλαβίστικα, βιοχημικά μονοπάτια που ακόμα και για τους ειδικούς δεν είναι πλήρως ξεκάθαρα. Όποιος αποφασίσει, όμως, να ασχοληθεί με την κατανόηση του τι τελικά συμβαίνει στο ανθρώπινο σώμα, σίγουρα έχει το προβάδισμα για να βελτιώσει την ποιότητα ζωής του και να ερμηνεύσει όσα συμβαίνουν στο ίδιο του το σώμα, πάντα με την βοήθεια ειδικών.
Για να πάρουμε μία ιδέα του τι είναι ο μεταβολισμός, είναι χρήσιμο να απαντήσουμε κάποιες βασικές ερωτήσεις, που ποιος ξέρει, ίσως σε βάλουν στην διαδικασία να προσπαθήσεις να μάθεις περισσότερα για τις λειτουργίες στο σώμα σου.
Τι είναι ο μεταβολισμός;
Έχουμε συνηθίσει να ταυτίζουμε τον μεταβολισμό με τον βασικό μεταβολικό ρυθμό, ή βασικό μεταβολισμό, ενώ συχνά χρησιμοποιούμε τον όρο μεταβολισμό για να μιλήσουμε για την διαδικασία του αναβολισμού ή του καταβολισμού. Πολλές άγνωστες λέξεις, ξέρω, δώσε μου λίγο χρόνο.
Μεταβολισμό λέμε το σύνολο των ενζυμικά καταλυόμενων μετασχηματισμών των οργανικών μορίων στα έμβια κύτταρα. Ναι, αυτός ο ορισμός δεν κάνει πολύ ξεκάθαρα τα πράγματα, οπότε στρεφόμαστε σε ένα δεύτερο, που ορίζει τον μεταβολισμό ως το άθροισμα του καταβολισμού και του αναβολισμού.
Αν μέχρι τώρα αναφερόσουν στον μεταβολισμό σου με νούμερα, συνήθως μεταξύ 1.200-1.600 θερμίδων, ή τον χαρακτήριζες με επίθετο όπως, υψηλός ή χαμηλός, ξέρεις ήδη τι είναι ο βασικός μεταβολικός ρυθμός, ή βασικός μεταβολισμός. Ο όρος περιγράφει τον αριθμό των θερμίδων που απαιτεί το σώμα σου για να επιτελεί τις λειτουργίες του σε κατάσταση ηρεμίας.
Πάμε στα λιγότερο οικεία:
Τι είναι ο καταβολισμός;
Τον έχουμε ήδη ορίσει ως φάση του μεταβολισμού, η οποία, όμως, αφορά την αποδόμηση μορίων θρεπτικών ουσιών με ταυτόχρονη απελευθέρωση ενέργειας. Λέξη κλειδί η αποδόμηση. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα καταβολικής διαδικασίας είναι το “κάψιμο θερμίδων” κατά την άσκηση. Όπου θερμίδες, ορθότερα μπορείς να βάλεις γλυκογόνο, το σημαντικό είναι ότι μιλάμε για κατανάλωση ενέργειας. Στην καταβολική φάση, λοιπόν, επέρχεται και το κάψιμο τόσο λίπους όσο και μυών.
Όταν μιλάμε για τον καταβολισμό, έρχονται στο προσκήνιο και οι ορμόνες του, ή ορθότερα οι ορμόνες με καταβολική δράση όπως η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη. Η μία προετοιμάζει τον οργανισμό μας για αυτό το κάψιμο θερμίδων, ενώ η άλλη φροντίζει να μην ξεμένουν οι μύες από ενέργεια.
Τι είναι ο αναβολισμός;
Αντίθετα, σε αυτή την φάση του μεταβολισμού, αντί για αποδόμηση, μιλάμε για σύνθεση. Για την ακρίβεια, βιοσύνθεση κυτταρικών συστατικών, χρησιμοποιώντας τις ενώσεις και την ενέργεια που παρήγαγε ο καταβολισμός. Αναβολική είναι κάθε διαδικασία επούλωσης αλλά και η αύξηση και διατήρηση της μυϊκής μάζας.
Στις ορμόνες που εξυπηρετούν τον αναβολισμό, πρωταγωνιστούν η ινσουλίνη, η τεστοστερόνη και η αυξητική ορμόνη. Και οι τρεις συμβάλλουν στην πρωτεϊνοσύνθεση, και τελικά στην αύξηση των μυών.
Γίνεται σαφές, λοιπόν, ότι ο αναβολισμός διαδέχεται τον καταβολισμό δομώντας έτσι κύκλους. Ο οργανισμός μας λειτουργεί σε αυτούς τους κύκλους και για ομαλή λειτουργία απαιτεί ισορροπία. Η ισορροπία, τουλάχιστον όσο περνά από το χέρι μας, εξασφαλίζεται από την διατροφή, την άσκηση και το τρόπο ζωής. Η αξία της τακτικής αλλά όχι εξαντλητικής άσκησης και της σωστής διατροφής είναι αδιαπραγμάτευτη και προφανής, ενώ ο τρόπος ζωής αναφέρεται κυρίως στο στρες και σε ενδεχόμενες επιβλαβείς συνήθειες, όπως το κάπνισμα.
Κατανοώντας τις συστημικές λειτουργίες, ορίζουμε εύστοχα τις συνήθειες μας. Μπορούμε να επιλέξουμε τρόπο άσκησης και διατροφή με βάση το τι θέλουμε και, σημαντικότερα, το τι χρειαζόμαστε, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για μία ευεξία εσωτερική και εξωτερική.
πηγή: courses.lumenlearning.com/boundless-ap/chapter/metabolic-body-states/
