Υποθέτω πως αν αναζητούσαμε ένα τρόπο να περιγράψουμε το τι σημαίνει υγιεινή διατροφή θα λέγαμε ότι η έννοια αναφέρεται σε ένα τρόπο διατροφής που μας εφοδιάζει την ενέργεια που χρειαζόμαστε, συμβάλλοντας παράλληλα στην πρόληψη διάφορων ασθενειών όπως η ραχίτιδα και το σκορβούτο.

Αλλά τι σημαίνει αυτό σε καθημερινή βάση;

Η κατανόηση του τι ακριβώς συνεπάγεται η υγιεινή διατροφή είναι συχνά δύσκολη. Από τη μία πλευρά, έχεις την κουλτούρα της δίαιτας που σου λέει να κόψεις τους υδατάνθρακες και από την άλλη, έχεις το intuitive eating να σε ενθαρρύνει να αποφύγεις τη δίαιτα.

Σε αυτά έρχεται να προστεθεί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ο οποίος περιγράφει την υγιεινή διατροφή ως μια διατροφή που “προστατεύει από τον υποσιτισμό σε όλες τις μορφές του, καθώς και από μη μεταδοτικές ασθένειες”, όπως ο διαβήτης, οι καρδιακές παθήσεις, τα εγκεφαλικά επεισόδια και ο καρκίνος. Παράλληλα, ο ΠΟΥ προειδοποιεί για την κατανάλωση υπερβολικά πολλών λιπαρών ή ελεύθερων σακχάρων για την “αποφυγή ανθυγιεινής αύξησης του βάρους”.

Και κάπου ακούς ότι είναι εφικτό να είσαι υγιής ακόμη και με παραπάνω κιλά, μιας υπάρχουν πολλά παραδείγματα παχύσαρκων με βιοχημικές εξετάσεις μικρού παιδιού.

Και με το δίκιο σου καταλήγεις να αναρωτιέσαι, πού βρίσκεται τελικά η αλήθεια;

Ο ρόλος της βιομηχανίας στην κουλτούρα της δίαιτας

Η μεγαλύτερη μάλλον ζημιά που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια (αν και στην πραγματικότητα δεν είναι τόσο καινούργιο φαινόμενο) ακούει στο όνομα δίαιτα αποτοξίνωσης. Οι εν λόγω δίαιτες υπόσχονται απώλεια βάρους, απομάκρυνση τοξινών, λάμψη και νεότητα. Βασικοί κανόνες του παιγνιδιού είναι η νηστεία, το juicing, η διακοπή των γαλακτοκομικών ή της γλουτένης και η χρήση συμπληρωμάτων αποτοξίνωσης.

Τέτοιες μόδες ακούγονται υπέροχες (τα αποτελέσματα δηλαδή), αλλά οι περισσότεροι ισχυρισμοί δεν υποστηρίζονται από την επιστήμη. Είναι απλώς τεχνάσματα του μάρκετινγκ που μπορεί μάλιστα να αποβούν ιδιαιτέρως επιβλαβή για την υγεία. Το σώμα μας είναι εξάλλου πλήρως εξοπλισμένο για να αποτοξινώνεται μόνο του μέσω του ήπατος, των νεφρών, του εντέρου και του δέρματος.

Παρά το γεγονός ότι οι χυμοί και οι καθαρισμοί περιλαμβάνουν την κατανάλωση ενός φορτίου φρούτων και λαχανικών, δεν είναι από μόνοι τους υγιεινοί, λόγω του τρόπου με τον οποίο σας βάζουν να κόψεις ολόκληρες κατηγορίες τροφίμων. Δαιμονοποιώντας, θα προσθέσω εγώ, τρόφιμα που περιέχουν συστατικά που είναι πραγματικά απαραίτητα για τον οργανισμό και τις λειτουργίες του.

Πώς να διαχειριστείς όλη αυτή την πληροφορία;

Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά – το internet και τα social media είναι γενικώς κακοί σύμβουλοι υγείας. Ειδικά όταν δεν έχεις αρκετό background ώστε να αξιολογήσεις τα δεδομένα που αφθονούν, έρχονται σε αντιδιαστολή το ένα με το άλλο και στο σύνολό τους αρκούν για να αποπροσανατολίσουν αυτόν που θα κάνει το λάθος να τους δώσει σημασία.

Κανόνας δεύτερος και εξίσου βασικός – η διατροφή δεν είναι “όλα ή τίποτα”. Σαφώς μια υγιεινή διατροφή περιλαμβάνει υδατάνθρακες ολικής άλεσης, πολλά φρούτα και λαχανικά, πρωτεΐνες υψηλής ποιότητας (ζωικής και φυτικής προέλευσης) και γαλακτοκομικά (ή εμπλουτισμένα εναλλακτικά γαλακτοκομικά), ενώ παράλληλα στερείται κορεσμένα λιπαρά, αλάτι και πρόσθετη ζάχαρη.

Ωστόσο, η επιθυμία σου να φροντίσεις την υγεία και ενδεχομένως την εμφάνισή σου τρώγοντας σωστά, δεν σου απαγορεύει να παραστρατήσεις μια στο τόσο. Ειδικά αν πρόκειται αυτό να σου δώσει χαρά.

Σύμφωνα μάλιστα με τη διατροφολόγο Kimberley Neve, “το να μην έχεις εμμονή με το τι τρως ή το να μην ανησυχείς γι’ αυτό είναι σημάδι μιας υγιεινής διατροφής. Το να αναγνωρίζεις την πείνα σου και να μην την αγνοείς όπως και το να μπορείς να σταματήσεις να τρως όταν έχεις χορτάσει, είναι επίσης ενδείξεις ότι τρως υγιεινά”.

Κανόνας τρίτος – είμαστε διαφορετικοί άνθρωποι με διαφορετικές ανάγκες, διαφορετικούς τρόπους ζωής και διαφορετικές κοσμοθεωρίες. Ως εκ τούτου, ορίζουμε αλλιώς την ικανοποίηση.

Για έναν φιλόζωο ενδεχομένως αυτή να έρχεται μέσω της μη κατανάλωσης ζωικών προϊόντων. Για έναν λάτρη της καλής ζωής, μπορεί να περιλαμβάνει ένα ποτήρι κόκκινο κρασί στο τέλος της ημέρας. Την ίδια στιγμή, για ένα διαβητικό η απουσία από τα γλυκά είναι προϋπόθεση και κανόνας ζωής. Και φυσικά, για έναν πολυάσχολο το μεγάλο στοίχημα είναι απλά το να καταφέρνει να καταναλώνει πιο συχνά σπιτικό φαγητό αντί για take away.

Συνεπώς όχι μόνο η διατροφή αλλά και η όποια δίαιτα θα πρέπει να εξατομικεύεται και να μην διεξάγεται στο πλαίσιο μιας γενικότερης κουλτούρας που αποσκοπεί στο να εξισώσει τους πάντες. Σε κάθε περίπτωση, αν θέλεις να ακολουθήσεις μια συγκεκριμένη δίαιτα, το καλύτερο που έχεις να κάνεις είναι να αποταθείς σε έναν διαιτολόγο για εξατομικευμένη, ολιστική και εξειδικευμένη καθοδήγηση σχετικά με το τι μπορεί να λειτουργήσει καλύτερα για εσένα.

Υγιεινή διατροφή και υγιεινός τρόπος ζωής

Η διατροφή είναι μόνο ένα μέρος αυτού που αποκαλούμε υγιεινό τρόπο ζωής. Ναι, οι σωστές τροφές μπορεί να είναι ισχυροί σύμμαχοι στην πρόληψη ασθενειών (το ασβέστιο προστατεύει από την οστεοπόρωση, η βιταμίνη C από το σκορβούτο, ο επαρκής σίδηρος από την αναιμία, το φυλλικό οξύ από τα γενετικές ανωμαλίες κτλ.), αλλά η τροφή από μόνη της δεν μπορεί να μας κρατήσει ζωντανούς και υγιείς.

Χρειαζόμαστε καθημερινή κίνηση, κοινωνικές σχέσεις, πνευματική διέγερση. Χρειαζόμαστε το να είμαστε καλά και ικανοποιημένοι με αυτό που τρώμε, ό,τι και να είναι αυτό. Και επειδή δεν είμαστε όλοι το ίδιο, τόσο από βιολογική όσο και από ψυχοπνευματική άποψη, η έννοια της υγιεινής διατροφής αναδεικνύεται σε μια πλήρως εξατομικευμένη και προσωπική υπόθεση.

Ίσως λοιπόν το σπουδαιότερο πράγμα που θα μπορούσαμε να κάνουμε για να παραμείνουμε υγιείς σωματικά και ψυχικά, να μην είναι άλλο από τον επαναπροσδιορισμό του τρόπου με τον οποίο βλέπουμε το φαγητό: ως κάτι που προστατεύει και προσθέτει αξία στη ζωή μας.