Τα τελευταία χρόνια η ψυχανάλυση έχει γίνει λίγο –έως πολύ- της μόδας. Κι εκεί που παλαιότερα θεωρούταν taboo (και εξακολουθεί να θεωρείται εν μέρει) έχει γίνει λίγο συνηθισμένο ο καθένας μας να έχει τον ψυχολόγο του. Γενικά, δεν είναι κακό. Ειδικά, είναι κακό μιας και ξεκίνησε να γίνεται συνώνυμο της γκλαμουριάς και της δηθενιάς που χαρακτηρίζουν τους καιρούς μας. Ατάκες του στυλ: «Έχω ραντεβού με τον ψυχό μου δεν μπορώ να βγούμε πιο μετά;» τις λες και βλακωδέστατες.

Στην Ελλάδα η μόδα αυτή άργησε λίγο να κάνει την εμφάνισή της, μιας και στο εξωτερικό και ιδιαίτερα στην Αμερική ήταν διαδεδομένη πολλά χρόνια πριν. Βιβλία όπως το Όταν έκλαψε ο Νίτσε και στο Ντιβάνι του Irvin Yalom βοήθησαν ώστε να στραφεί η προσοχή μας και να πάρουμε την απόφαση να ξαπλώσουμε στον καναπέ του ψυχολόγου (αυτός ήταν δυστυχώς ο πρώτος μύθος που καταρρίφθηκε. Δεν ξαπλώνεις, κάθεσαι σε μια ωραιότατη δερμάτινη πολυθρόνα ή καναπέ. Σαν να πίνεις καφέ με τον κολλητό σου είναι) και να βγάζεις τα εσώψυχα σου.

Όταν πονάει οποιοδήποτε όργανο ή μέλος του σώματός μας πηγαίνουμε κατευθείαν να ακούσουμε τη γνώμη ενός ειδικού. Γιατί όταν πονάει η ψυχή μας δεν κάνουμε το ίδιο; Γιατί έχουμε την εσφαλμένη πεποίθηση πως διαθέτει έναν μηχανισμό αυτοίασης; Γιατί απλώς μας έμαθαν από παιδιά να αντιμετωπίζουμε ως δευτερευούσης σημασίας τα ψυχικά θέματα που ξεπετάγονταν από μέσα μας με την ίδια ταχύτητα που αλλάζαμε απόψεις για το τι παιχνίδι θέλουμε να μας φέρει ο Άγιος Βασίλης.

Η ψυχοθεραπεία δεν είναι εύκολη υπόθεση. Και η ειδικά η απόφαση να ξεκινήσεις. Το σκάλισμα του παρελθόντος και του ψυχισμού μας απαιτεί χρόνο, κούραση και σε πολλές περιπτώσεις πόνο. Το ξέρω από προσωπική πείρα μιας και ξεκίνησα τη διαδικασία πριν 4 χρόνια, τότε που δεν ήταν ακριβώς μόδα, αλλά είχε αρχίσει προοδευτικά να γίνεται. Αλλά και να ήταν πάλι θα έπαιρνα ακριβώς την ίδια απόφαση, γιατί ήταν και εξακολουθεί να είναι η καλύτερη επένδυση που έκανα ποτέ για τον εαυτό μου. Έχεις έναν άνθρωπο που δεν σε κρίνει, δεν σε κοιτάζει υπεροπτικά ή με λύπηση, αλλά απλώς σε ακούει, τοποθετώντας επάνω του τόνους προβλημάτων, τα οποία νομίζεις πως ξεφορτώθηκες, αλλά στην ουσία τα εγκατέλειψες προσωρινά για να τα αντιμετωπίσεις με περισσότερη ψυχραιμία αργότερα. Άσε που σταματάς να πρήζεις γνωστούς και φίλους με τα προβλήματά σου, τα οποία προσπαθείς να λύσεις εντός 50 λεπτών. 50 λεπτά την εβδομάδα με έναν άνθρωπο τόσο ξένο που στην πορεία γίνεται τόσο δικός σου. 50 λεπτά την εβδομάδα μόνο δικά σου. Μόνο για τον εαυτό σου. Δεν νομίζεις ότι του τα οφείλεις;

Η ψυχοθεραπεία θα βοηθάει στα εξής:

1. Να αγαπήσεις (πραγματικά) τον εαυτό σου

Όχι, με την τετριμμένη έννοια του love your self, που έχει γίνει μότο πολλών τα τελευταία χρόνια και το τατουιζάρουν κιόλας για να το βλέπουν σε καθημερινή βάση. Μιλάω για εκείνη την ουσιαστική που πρέπει να έχει ως αρμοστή ολόκληρης της ύπαρξής μας. Όλοι μας μπορούμε να αγαπήσουμε τον εαυτό μας λίγο παραπάνω. Πολύ παραπάνω. Να γίνουμε λίγο περισσότερο εγωιστές. Αν δεν δώσεις εσύ αγάπη σε σένα ποιος περιμένεις να το κάνει; Ο εγωισμός που τα τελευταία χρόνια έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις δεν είναι κάτι κακό. Εμπεριέχει την αγάπη για τον εαυτό μας, την αυτοεκτίμηση και τον αυτοσεβασμό. Απλώς έχουμε προσδώσει αρνητική χροιά στη λέξη και την έχουμε κάνει να μοιάζει με βρισιά. Γιατί όπως πολύ σωστά λέει και ο Χόρχε Μπουκάϊ, όποιος λέει ότι αγαπάει πολύ τους άλλους και λίγο τον εαυτό του, απλώς λέει ψέματα σε έναν από τους δύο: ή στο ότι αγαπάει πολύ τους άλλους ή στο ότι δεν αγαπάει πολύ τον εαυτό του. 

2. Να μάθεις να δέχεσαι τους άλλους γι’ αυτό ακριβώς που είναι

Ή καλύτερα επειδή είναι αυτό που είναι. Ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικά ξεχωριστός κι αυτό είναι η μεγαλύτερη μαγεία στις ανθρώπινες σχέσεις. Με την ψυχοθεραπεία μαθαίνεις να αναγνωρίζεις τα δικά σου λάθη και να συγχωρείς τα λάθη των άλλων, γιατί παύεις να τα ερμηνεύεις μέσω των δικών σου ανασφαλειών. Ο φόβος της απόρριψης παύει να υφίσταται κι έτσι οι σχέσεις γίνονται συνήθως πιο ειλικρινείς και ουσιαστικές. Επομένως, παύεις να κρίνεις τους άλλους και κρίνεις μόνο τον εαυτό σου. Γιατί στην τελική: ποιος είσαι εσύ που θα τους κρίνεις;

3. Ανάληψη ευθυνών

Μαθαίνεις το κυριότερο. Την ανάληψη ευθυνών. Δεν είσαι θύμα των άλλων. Είσαι άνθρωπος με ελεύθερη βούληση και σε όλες τις περιστάσεις της ζωής σου είχες πάντα μια (τουλάχιστον) εναλλακτική επιλογή ή στην υστάτη των περιπτώσεων την επιλογή να φύγεις από μια κατάσταση. Η αυτοθυματοποίηση δεν βοηθά στην αποδοχή του προβλήματος. Γιατί δεν μας φταίνε οι άλλοι, αλλά εμείς οι ίδιοι που αφήνουμε τους εαυτούς μας τόσο εκτεθειμένους ώστε να νιώθουμε θύματα των άλλων. Ο κάθε άνθρωπος κάνει αυτό που θεωρεί καλύτερο για εκείνον. Εσύ είσαι υπεύθυνος για σένα και μόνο για σένα. Γονείς δάσκαλοι, και πρώην δεν ευθύνονται για τα δικά μας λάθη. Δεν πρέπει να ψάχνουμε εξωτερικούς υπαίτιους, αλλά εσωτερικούς.

Εξάλλου πρέπει πάντα να έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας, πως δεν υπάρχει κακή και λάθος επιλογή. Κακό είναι μόνο ότι δεν θα ήθελες για τον εαυτό σου.

4. Διαχείριση συναισθημάτων

Τα συναισθήματά μας είναι δύσκολο πράγμα και ιδιαίτερα στη διαχείρισή τους. Συναισθήματα όπως το άγχος ή ο θυμός που τα αφήνουμε να μας κυριεύουν καθημερινά επιβαρύνουν την ψυχική αλλά και τη σωματική μας υγεία και δεν μας αφήνουν να κρίνουμε τις περιστάσεις όπως πραγματικά είναι. Στην ουσία με την ψυχοθεραπεία μαθαίνεις να αναγνωρίζεις και να εκφράζεις τα συναισθήματά σου με μεγαλύτερη ευκολία γεγονός που οδηγεί στην πιο εύκολη διαχείρισή τους και στη λύση του προβλήματος.

5. Αποδοχή παρελθόντος

Το παρελθόν φέρει αυτή την ονομασία γιατί έχει παρέλθει, έχει περάσει. Οπότε αν δεν έχεις ανακαλύψει μια χρονομηχανή που να μπορεί να σε κάνει να επιστρέψεις σε αυτό και να αλλάξεις πράγματα τα οποία δεν σου άρεσαν όπως εξελίχθηκαν, δεν έχεις λόγο να ασχολείσαι μαζί του. Τα πράγματα εξελίχθηκαν όπως εξελίχθηκαν γιατί πήρες κάποιες συγκεκριμένες αποφάσεις. Δεν έχει νόημα κανένα να αναρωτηθείς τι θα γινόταν αν. Οι υποθέσεις δεν χωρούν στο παρελθόν και το λέω εγώ αυτό με την ιδιότητα του ιστορικού. Δεν είναι βέβαια κακό πότε πότε να ρίχνεις μια ματιά πίσω, για να δεις από πού ξεκίνησες, αρκεί να μην μένεις για πολύ εκεί.

6. Αισιοδοξία 

Δεν θα ισχυριστώ ότι ξαφνικά ξύπνησα ένα πρωί με το χαμόγελο της αισιοδοξίας ζωγραφισμένο στο πρόσωπό μου, αλλά λίγο καιρό αργότερα άρχισα να βλέπω τα πράγματα πιο ρεαλιστικά με μικρές πινελιές οπτιμισμού. Αρχίζεις σταδιακά να ανακαλύπτεις πράγματα που δεν είχες προσέξει στο παρελθόν, μικρές καθημερινές στιγμές ευτυχίας, αλλά και να κάνεις πλέον μόνο πράγματα τα οποία σε ευχαριστούν. Γιατί η χαρά και η ευτυχία πηγάζει από μέσα μας. Είναι στο χέρι μας να βρούμε τον τρόπο να στρέψουμε την προσοχή αποκλειστικά σε εμάς και να την ανακαλύψουμε. Έστω και 50 λεπτά την εβδομάδα αρκούν. 

Extra tips: Η ψυχοθεραπεία δεν είναι μια επιστήμη που κάνει θαύματα. Θέλει χρόνο για να δείξει αποτελέσματα. Πόσο; Αυτό εξαρτάται από τη διάθεση του καθενός να αποδεχτεί τον εαυτό του και τα θέματα που τον ταλαιπωρούν. Υπομονή και επιμονή είναι οι αρετές της ψυχοθεραπείας.