Ίσως η ψυχοθεραπεία να είναι στο μυαλό σου όπως στις ταινίες: Ξαπλώνεις σε έναν καναπέ και αρχίζεις να λες όσα σε απασχολούν κοιτώντας το ταβάνι. Απαντάς στις ερωτήσεις του θεραπευτή σου που στέκεται στωικός και ψυχρός πίσω σου για όσα λεπτά κρατάει η συνεδρία. Στην πραγματικότητα η εμπειρία είναι αρκετά διαφορετική. Ειδικά όταν είναι η πρώτη σου φορά.
Η έννοια της θεραπείας είναι συχνά γεμάτη με σύγχυση και παρανοήσεις. Παρακάτω θα βρεις ορισμένες ερωτήσεις που θα ήθελες να θέσεις κι εσύ. Απαντημένες από την ψυχοθεραπεύτρια Lori Gottlieb για το Well and Good. Θα τις βρεις και στο βιβλίο της, Maybe You Should Talk To Someone. Θα σου λυθούν απορίες, όπως το πώς να βρεις τον σωστό θεραπευτή. Ή τι να περιμένεις από την πρώτη σου συνεδρία. Και πώς να καταλάβεις αν τελικά «λειτουργεί».
1. Πως θα βρω θεραπευτή;
Το καλύτερο είναι από στόμα σε στόμα. Αν έχεις κάποιο φίλο που πηγαίνει ήδη και είναι ευχαριστημένος, μη διστάσεις να απευθυνθείς. Δεν είναι απόλυτο ότι θα σου ταιριάζει. Σίγουρα όμως θα έχεις κάνει μια αρχή. Προσπάθησε να έχεις κάποιες πληροφορίες πρώτα. Για παράδειγμα, δεν είναι όλοι οι ψυχολόγοι ψυχοθεραπευτές. Ούτε έχουν όλοι οι ψυχοθεραπευτές πτυχίο ψυχολόγου. Για να αποφύγεις κακοτοπιές, κάνε μια μικρή έρευνα στις ειδικότητες και στο ποια κατεύθυνση έχουν. Καθώς και αν κατέχουν άδεια ασκήσεως επαγγέλματος.
2. Υπάρχουν ενδείξεις ότι είναι ο σωστός για μένα;
Σκέψου την θεραπεία σαν ένα ραντεβού. Γνωρίζεις κάποιον για πρώτη φορά. Λογικά θα του δώσεις ένα χρονικό περιθώριο. Θα βοηθήσει τα συναισθήματά σου να ξεκαθαρίσουν. Θα έχεις μια πιο σαφή εικόνα. Αυτό συμβαίνει και από την πλευρά του θεραπευτή. Όπως λέει η Gottlieb: «Προσπαθώ να είμαι σίγουρη ότι νιώθουν πρώτα άνετα. Έτσι, όταν είμαι έτοιμη να βοηθήσω είναι και εκείνοι έτοιμοι δεχθούν τη βοήθεια».
Αυτή η σχέση εμπιστοσύνης χτίζεται σταδιακά. Ωστόσο, κάνε στον εαυτό σου μερικές ερωτήσεις μετά από κάποιες συνεδρίες. Αισθάνεσαι με αυτό το άτομο στον ίδιο χώρο; Νιώθεις ότι σε ακούει και σε κατανοεί; Αν η απάντηση είναι αρνητική, τότε μίλα.
«Εάν δεν υπάρχει κλικ, μην υποθέσεις ότι έτσι είναι μια θεραπεία. Μίλησε στον θεραπευτή σου για αυτό». Μπορεί να βοηθήσεις την θεραπευτική σχέση. Αν δεν σου ταιριάζει, μπορείς να φύγεις.
3. Πρέπει να απευθυνθώ σε θεραπευτή ή ψυχίατρο;
Εξαρτάται από το τι ψάχνεις. Οι θεραπευτές δεν συνταγογραφούν φάρμακα. Μόνο οι ψυχίατροι που έχουν βασικές σπουδές ιατρικής. Αν και πολλές φορές υπάρχει σύγχυση, αυτοί οι δύο συνεργάζονται στενά. Όταν ο ψυχοθεραπευτής κρίνει ότι κάποιος θα ωφεληθεί περισσότερο από τα φάρμακα, τον παραπέμπει σε ψυχίατρο. Και το αντίστροφο. Ή υπάρχει από κοινού συνεργασία. Σε κάθε περίπτωση να θυμάσαι ότι δεν έχει σημασία σε ποιον πρωτοπήγες. Αρκεί που κάνεις κάτι για σένα.
4. Προετοιμάζω κάποιες ερωτήσεις στην πρώτη μου συνεδρία;
Εσύ δε χρειάζεται να προετοιμάσεις τη διαδικασία. Χαλάρωσε και απόλαυσέ το δίχως άγχος. Για την Gottlieb η πρώτη συνεδρία αξιοποιείται στην συγκέντρωση πληροφοριών. Κυρίως, για το πρόβλημα που απασχολεί το άτομο απέναντί της. Την καθοδηγεί ξεκινώντας με την ερώτηση «πες μου, τι σε έφερε εδώ σήμερα;». Αυτό φυσικά εξαρτάται κάθε φορά από το άτομο.
5. Οι θεραπευτές κρατούν συνεχώς σημειώσεις;
Ουσιαστικά, αυτό είναι κάτι που το βλέπεις στις ταινίες. Οι θεραπευτές δεν κρατούν τόσο συχνά σημειώσεις, επειδή αποσπά την προσοχή. Η ουσία της συνεδρίας είναι η σχέση μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου. «Είναι δύσκολο να μένεις συγκεντρωμένος στη συζήτηση κρατώντας σημειώσεις» ισχυρίζεται η Gottlieb. Συνήθως, γίνεται στην πρώτη συνεδρία. Ωστόσο, θα γράψει ένα σημείωμα αν δεν θέλει να διακόψει έναν πελάτη με τις σκέψεις της. «Γράφω κάτι, γιατί δεν θέλω να το ξεχάσω, ώστε να επιστρέψω σε αυτό».
6. Ο θεραπευτής μου με κρίνει;
Ένας θεραπευτής που κάνει σωστά τη δουλειά του όχι. «Συχνά, δεν συμφωνώ με αυτό που λέει, αλλά δεν κρίνω», διατείνεται η Gottlieb. Το αίσθημα της ντροπής που μερικές φορές αισθάνονται οι θεραπευόμενοι από έναν θεραπευτή είναι μια προβολή των δικών τους ανασφαλειών.
7. Θα μου πει ο θεραπευτής μου πώς να διορθώσω τη ζωή μου;
Ένας θεραπευτής θα σε βοηθήσει να βγάλεις τα δικά σου συμπεράσματα. Δε θα σου προτείνει έτοιμες λύσεις. Δεν έχει τις απαντήσεις για σένα. Ο ρόλος του είναι να βοηθήσει τον θεραπευόμενο να βρει τον δικό του δρόμο. Και ποια επιλογή θα κάνει ομαλότερη τη ζωή του.
8. Δεν μπορώ απλά να μιλήσω στους φίλους μου για το τι περνάω;
Μπορείς και πρέπει να το κάνεις. Ωστόσο, να θυμάσαι ότι ίσως είναι προκατειλημμένοι. Πολλές φορές ένας φίλος θα σου πει κάτι, για να νιώσεις καλύτερα. Ή δε θα είναι ειλικρινής, για να μην ενοχληθείς. Στη συνεδρία ο θεραπευτής ακολουθεί μια εξειδικευμένη διαδικασία. Αυτός είναι και ο λόγος που δε μπορείς να είσαι φίλος μαζί του.
9. Πότε θα δω αποτελέσματα;
Αυτό διαφέρει από άτομο σε άτομο. Εξαρτάται και από το ποιος θέλεις να είναι ο στόχος σου και τα αποτελέσματα. Δε θα ξυπνήσεις ξαφνικά μια μέρα με λυμένα προβλήματα. Με την πάροδο του χρόνου όμως θα μάθεις να τα διαχειρίζεσαι.
10. Πώς θα ξέρω αν είμαι έτοιμος να αφήσω τη θεραπεία;
Όταν θα είσαι σε θέση να το συζητήσεις με τον θεραπευτή σου. Στόχος του είναι να αφήσεις την θεραπεία. «Θέλουμε να σε βοηθήσουμε να είσαι σε θέση να διαχειρίζεσαι μόνος σου καταστάσεις» διατείνεται η Gottlieb.
11. Να προτιμήσω πλατφόρμες διαδικτυακής θεραπείας, όπως το TalkSpace, ή προσωπικές συνεδρίες;
Σκέψου πάλι τη θεραπεία σαν ραντεβού. Είναι το ίδιο να πηγαίνεις σε ένα εικονικό ραντεβού και το να μιλάς με κάποιον από κοντά; «Δεν έχει να κάνει τόσο με το τι βλέπεις, αλλά με το τι νιώθεις». Ακόμα και στο Skype η Gottlieb ισχυρίζεται ότι η ενέργεια είναι διαφορετική από την απευθείας συζήτηση. Ειδικά, όταν ο θεραπευόμενος αφηγείται κάτι έντονο ή κλαίει.
12. Είναι η θεραπεία για όλους;
«Δεν νομίζω ότι όλοι πρέπει να το δοκιμάσουν», λέει η Gottlieb. «Η θεραπεία θα σε βοηθήσει να καταλάβεις τον εαυτό σου και τη θέση σου στον κόσμο. Όλοι έχουμε τυφλά σημεία. Πέφτουμε σε λακκούβες χωρίς να το συνειδητοποιήσουμε. Μερικές φορές γίνεται ανεπαίσθητα, ενώ άλλες επηρεάζει την καθημερινή σου λειτουργικότητα. Η θεραπεία σε βοηθά να κατανοήσεις πώς σχετίζεσαι με τον περιβάλλοντα κόσμο, άρα και με τον εαυτό σου».
