O βραβευμένος συγγραφέας τροφίμων Mark Schatzker, συγγραφέας του The End of Craving, δηλώνει: «Ορισμένες τροφές μπορεί να εξαπατούν τη χημεία του εγκεφάλου . Τα αποκαλεί «φαγητά που ξεγελούν τον εγκέφαλο», καθώς προορίζονται για να ξεγελάσουν την όρεξη αποσπώντας την προσοχή σου, με τις πλούσιες γεύσεις που λαχταράς χωρίς θερμίδες.

Μια υψηλή υπόσχεση που τείνει να αποτύχει!

Επιπλέον, δεν είναι πάντα εύκολο να εντοπιστούν. «Μπορεί να αγοράζεις μερικά από αυτά τα τρόφιμα, αλλά όχι πάντα όλα, κοιτάζοντας το πάνελ των συστατικών».

Παρακάτω, ο Schatzker εξηγεί πώς να αναγνωρίζεις αυτά τα «δόλια» τρόφιμα, καθώς και τι πραγματικά κάνουν στον εγκέφαλό σου.

Πρώτα απ’ όλα, πώς μπορούν τα τρόφιμα να «ξεγελάσουν» τον εγκέφαλό σου;

Ο εγκέφαλός στέλνει σήματα στο υπόλοιπο σώμα όταν καταναλώνεις διαφορετικά τρόφιμα, και δεν του αρέσει να εκπλήσσεται. «Ο οργανισμός χρησιμοποιεί διαφορετικές μεταβολικές διεργασίες για την πέψη της πρωτεΐνης, των υδατανθράκων και του λίπους αντίστοιχα. Έτσι, καθώς δοκιμάζεις το φαγητό, ο εγκέφαλος το αναγνωρίζει και λέει: «Εντάξει, αυτό είναι αυτό που έρχεται », λέει ο Schatzker.

Και από εξελικτική άποψη, ο εγκέφαλός είναι σχεδιασμένος να συνδέει πιο γλυκές, πιο αμυλώδεις ή πιο λιπαρές γεύσεις με περισσότερες θερμίδες. Για παράδειγμα : «Αν ένα φρούτο έχει πιο γλυκιά γεύση, έχει περισσότερες θερμίδες. Εάν ένα κομμάτι κρέας έχει πιο πλούσια και λιπαρή γεύση, έχει περισσότερες θερμίδες», προσθέτει ο Schatzker. Αυτή η αξιόπιστη σχέση μεταξύ γεύσεων και θερμίδων είναι ένα σημαντικό μέρος αυτού που κάνει τον εγκέφαλό να νιώθει ικανοποιημένος.

Έτσι, όταν καταναλώνεις μια τροφή που περιέχει τεχνητά γλυκαντικά ή πηκτικές ουσίες για να μιμηθεί αυτή την αισθητηριακή εμπειρία, έχει τη γεύση σαν να έχει περισσότερες θερμίδες από ό,τι στην πραγματικότητα (αυτό είναι το νόημα των τροφών χαμηλών θερμίδων, υπερ-επεξεργασμένων). Αυτό είναι λοιπόν, το μέρος της εξίσωσης που «χαζεύει» τον εγκέφαλο.

Ωστόσο, ο εγκέφαλος δεν μπορεί να ξεγελαστεί για πολύ. Κάνει αυτό το δεύτερο επίπεδο ανάλυσης, λέγοντας: «Νόμιζα ότι έπαιρνα θερμίδες που είχαν γλυκιά ή πλούσια και κρεμώδη γεύση, και τελικά δεν έπαιρνα τις θερμίδες». Και όταν συμβαίνει αυτό, τι κάνεις ο εγκέφαλος; Σε κάνει να θέλεις να φας περισσότερο.

Ο Schatzker εξηγεί αναλυτικότερα: «Εξελικτικά, ο εγκέφαλος είναι προγραμματισμένος να αποφεύγει το χαμηλό. Έτσι, εάν αυτά τα αισθητηριακά στοιχεία για τη διατροφή γίνουν αβέβαια, ο εγκέφαλος απαντά λέγοντας: «Καλύτερα να πάρω περισσότερες θερμίδες, γιατί πολύ απλά δεν μπορώ να είμαι σίγουρος και δεν θέλω να με ξεγελάσουν».

4 τροφές που «ξεγελούν» τον εγκέφαλο

Με αυτά τα λόγια, κάθε τρόφιμο που δεν συγχρονίζεται με τη γεύση του, με την πραγματική του διατροφή είναι αυτό που ο Schatzker θεωρεί τροφή που ξεγελάει τον εγκέφαλο. Υπάρχουν πολλές τεχνικές που εφαρμόζονται στα τρόφιμα αλλάζοντας τη σχέση μεταξύ της γεύσης και του θρεπτικού τους φορτίου. Ας δούμε λοιπόν κάποια παραδείγματα:

Βελτιωτικά γεύσης

Στον τίτλο του το 2015, «The Dorito Effect», ο Schatzker συζητά πώς τις τελευταίες δεκαετίες, η αμερικανική γεωργία έχει επικεντρωθεί κυρίως στον όγκο και την εμφάνιση. Σκέψου τις γιγάντιες, τέλειες κόκκινες ντομάτες που μπορείς να βρεις στα παντοπωλεία σήμερα. Αλλά οι γεύσεις είναι πιο ήπιες λόγω αυτών των πιο σκληρών γεωργικών μεθόδων, και γι’ αυτό βασιζόμαστε σε αρωματικές ύλες που προέρχονται από εργαστήριο για να μας προσφέρουν την ίδια ευχάριστη εμπειρία.

Τεχνητά γλυκαντικά

Τα τεχνητά γλυκαντικά παρέχουν αυτή τη ζαχαρώδη γεύση χωρίς θερμίδες, αλλά όπως σημειώνει ο Schatzker, δεν ικανοποιούν τον εγκέφαλό για πολύ. Επιπλέον, αυτά τα γλυκαντικά μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στην υγεία του εντέρου: «Ακριβώς επειδή κάτι δεν έχει υψηλή θερμιδική αξία δεν σημαίνει ότι δεν έχει μεταβολική επίδραση», τονίζει η διαιτολόγος Ali Miller, R.D., σχετικά με τα τεχνητά γλυκαντικά.

Η γεύση του γλυκού επηρεάζει τους υποδοχείς GLP-1 στη γλώσσα, γεγονός που ενισχύει την απελευθέρωση ινσουλίνης, αυτό δεν είναι και τόσο ιδανικό, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε πτώση του σακχάρου στο αίμα.

Υποκατάστατα λίπους

Όπως υποδηλώνει το όνομα, τα υποκατάστατα λίπους μοιάζουν με τη γεύση και την αίσθηση των παραδοσιακών λιπών (όπως τα λάδι, το βούτυρο) διατηρώντας παράλληλα την αντίστροφη μέτρηση των θερμίδων. Το Olestra είναι ένα διάσημο παράδειγμα, το οποίο εγκρίθηκε από τον FDA το 1996, αλλά έχει απαγορευτεί σε άλλα μέρη όπως το Ηνωμένο Βασίλειο. «Τα υποκατάστατα λίπους βρίσκονται σε πολλά τρόφιμα και κανείς δεν ξέρει για αυτά», λέει ο Schatzker.

Πηκτικές ουσίες & γαλακτωματοποιητές

Αυτά τα πρόσθετα αλλάζουν κυρίως την υφή των τροφίμων, αλλά αυτή η κρεμώδης υφή μπορεί τελικά να επηρεάσει και τη γευστική εμπειρία. Πράγματα όπως τροποποιημένα άμυλα, πυκνωτικά ή γαλακτωματοποιητές δεν χρησιμοποιούνται απαραίτητα για κάποιο αισθητό πλεονέκτημα για την υγεία. Απλώς κάνουν τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα να διαρκούν περισσότερο ή να μην διαχωρίζονται», προσθέτει ο Schatzker. Αλλά και πάλι, αυτός ο χειρισμός μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλός αντιδρά στη διατροφική εμπειρία και στο διατροφικό φορτίο.

Το συμπέρασμα πιο είναι τελικά;

Ουσιαστικά, πολλά εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα μπορούν να προσπαθήσουν να «ξεγελάσουν» τον εγκέφαλό σου, αλλά σύμφωνα με τον Schatzker, στην πραγματικότητα δεν τα καταφέρνουν και μπορεί να καταλήξεις τελικά να τρως πολύ παραπάνω.

Ποια είναι λοιπόν η λύση εδώ;

«Μίλα στον εγκέφαλό σου», στο δικό του επίπεδο και συνειδητοποίησε ότι δεν του αρέσει να τον κοροϊδεύουν. Θέλει να πάρει αυτό που θέλει. Του αρέσει να μπορεί να προβλέπει, τονίζει ο Schatzker.