Πληθώρα ερευνών πάνω στο θέμα του τοξικού εργοδότη ή προϊσταμένου παρουσιάζουν μια ανησυχητική εικόνα για τις συνθήκες εργασίας και το εργασιακό στρες. Το 56% των Αμερικανών εργαζομένων χαρακτηρίζει τον εργοδότη του μέτρια έως πολύ τοξικό. Το 75% θεωρεί ότι “το αφεντικό τους είναι ο πιο στρεσογόνος παράγοντας της ημέρας τους στη δουλειά”. Εντυπωσιακά είναι και τα νούμερα των υπαλλήλων που κάποια στιγμή στην καριέρα τους εγκατέλειψαν μια θέση λόγω του προϊσταμένου τους.
Σχεδόν όλοι μας έχουμε μια σχετική εμπειρία από ένα δύσκολο εργοδότη αλλά είναι σημαντικό να διαχωρίσουμε τον δύσκολο, απαιτητικό εργοδότη από τον τοξικό. Στην δεύτερη περίπτωση η κατάσταση μπορεί να είναι πολύ σοβαρή και χρειάζεται ειδικούς χειρισμούς και αλλαγή νοοτροπίας.
“Πώς θα αντέξω αυτή την καθημερινότητα;”
Ας είμαστε ξεκάθαροι σχετικά με τη θέση μας, τις συνθήκες εργασίας και τις προσδοκίες μας από τη συγκεκριμένη δουλειά. Όλες οι θέσεις έχουν δυσκολίες και περιορισμούς και θα πρέπει να το αποδεχθούμε και να σταματήσουμε τη σύγκριση με μια ιδανική, μη ρεαλιστική κατάσταση που υπάρχει μόνο στη φαντασία μας.
Ας εξετάσουμε επίσης τι μας προσφέρει αυτή η δουλειά. Ίσως το αντικείμενο να είναι πολύ σημαντικό για εμάς. Να γεμίζει τη ζωή μας με νόημα και σκοπό, ίσως μας αρέσουν οι συνάδελφοι και μας εξυπηρετεί το ωράριο, ίσως ο μισθός και οι παροχές πραγματικά να αξίζουν. Όλα τα παραπάνω αποτελούν τρόπους αναπλαισίωσης της δύσκολης κατάστασης. Πέρα όμως από την κατάσταση βοηθά να δούμε διαφορετικά τον εαυτό μας αλλά και τον εργοδότη.
Γιατί κάποιοι άνθρωποι μας εκνευρίζουν και με τη συμπεριφορά τους μας κάνουν τη ζωή δύσκολη;
Βασικός λόγος μπορεί να είναι τα κίνητρα που τους αποδίδουμε. Θυμώνουμε γιατί “ερμηνεύουμε” τα κίνητρα πίσω από τις συμπεριφορές, το παίρνουμε, όπως λέμε, προσωπικά. Όταν ένας δύσκολος εργοδότης μας κάνει παρατήρηση, δεν αναγνωρίζει την αξία μας ή μας πιέζει, είμαστε έτοιμοι να θεωρήσουμε ότι το κάνει για να μας μειώσει ή να μας προσβάλει. Ίσως όμως αυτό να έχει να κάνει με τη σχέση που έχουμε εμείς με τον εαυτό μας και με προσωπικές αρνητικές πεποιθήσεις. Ίσως σκεφτόμαστε ότι είναι φυσιολογικό να μας μειώνουν και ασυνείδητα αναζητούμε σημάδια για να επιβεβαιώσουμε αυτές τις πεποιθήσεις μας. Λειτουργεί επιπλέον και ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Δηλαδή αυτά που πιστεύω και σκέφτομαι για τον εαυτό μου διαμορφώνουν ακούσια τη συμπεριφορά μου και η συμπεριφορά μου προκαλεί τη συμπεριφορά των άλλων.
Ο δικός μου είναι ο μοναδικός άνθρωπος που έχω γνωρίσει, που ξέρει τόσο μα τόσο καλά να μην ακούει. Να μην σε προσέχει καν. Να θέλει να πει το δικό του και να σε αγνοεί σε ό,τι θες να πεις. Είναι σαν 15χρονο κακομαθημένο αγοράκι στο σώμα ενός 45χρονου. Σκηνικά είναι άπειρα, δεν ξέρω τι να πρωτοαναφέρω.
Ελίνα
Τι συμβαίνει όμως όταν αντιμετωπίζουμε έναν, προσβλητικό, ανυπόφορο, “κακό” εργοδότη;
Εάν θεωρήσουμε ότι η αιτία του προβλήματος δεν είμαστε εμείς. Ότι ο τρόπος που συμπεριφέρεται αυτός ο άνθρωπος πηγάζει από δικά του θέματα, ότι υποφέρει εσωτερικά για κάποιο λόγο που εμείς δεν γνωρίζουμε, τότε μπορούμε να παραμείνουμε ψύχραιμοι και να μην επηρεαζόμαστε συναισθηματικά. Ας φανταστούμε τη θλίψη ή τη μοναξιά που μπορεί να βιώνει ο εργοδότης μας, τις ανασφάλειες και τα άγχη που ίσως τον ταλανίζουν και τον οδηγούν σε αυτές τις συμπεριφορές. Αλλάζοντας τον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα, τα πράγματα που βλέπουμε αλλάζουν και έτσι αλλάζουν και τα συναισθήματα. Δεν νιώθω πλέον θυμό αλλά λύπη, συμπόνοια για τον άνθρωπο που έχω απέναντί μου και τα προβλήματά του.
Ως ασκούμενη δικηγόρος, μπορώ να πω τουλάχιστον μια ιστορία. Της εργοδότριας που κυριολεκτικά με κλείδωσε σε δωμάτιο για να κάνω δουλειά γραμματέως και όταν έφυγα (εννοείται) μου ευχήθηκε να βρω μια δουλειά που να μου ταιριάζει και όχι αυτή της δικηγόρου. Τη μοιράζομαι γιατί πολύ απλά δεν αξίζει να δεχόμαστε προσβολές απλά και μόνο επειδή κάποιος βρίσκεται σε θέση ισχύος.
Άννα
Φεύγει η γιαγιά μου Τρίτη βράδυ… Απαρηγόρητη εγώ… Πάω Τετάρτη δουλειά και λέω “Πέμπτη, Παρασκευή θα είμαι Κύπρο, έχασα τη γιαγιά”. Και απαντάει στα πολλά “Αφού η κηδεία είναι αύριο, βρίσκουμε υπερβολή να λείψεις 2 μέρες!”
Νικόλ
Και κάποιες πιο πρακτικές οδηγίες
Είναι καλή ιδέα να συζητάμε το πρόβλημά με τον εργοδότη, οι πιθανότητες όμως ένας δύσκολος εργοδότης να είναι δεκτικός είναι μάλλον λίγες. Σε αυτή την περίπτωση δοκιμάζουμε ξεκάθαρα αιτήματα για ό,τι χρειαζόμαστε. Εξηγούμε το σκεπτικό μας και και τον τρόπο που θα βοηθήσουμε τον ίδιο και την επιχείρηση. Ετοιμάζουμε αυτά που έχουμε να πούμε και αντεπιχειρήματα και επιλέγουμε την πιο κατάλληλη στιγμή για να μιλήσουμε.
Δημιουργούμε δίκτυο υποστήριξης. Τόσο μέσα στο χώρο εργασίας αλλά και εκτός, άνθρωποι που μπορούν να μας υποστηρίξουν συναισθηματικά και πρακτικά στις δυσκολίες είναι πολύ σημαντικοί. Είμαστε εμείς πρώτα υποστηρικτικοί απέναντι στους άλλους. Έτσι χτίζεται σιγά σιγά ένα δίκτυο συναδέλφων αλλά και φίλων ή οικογένειας στο οποίο μπορούμε να αναζητήσουμε συμπαράσταση. Πολλές φορές η βοήθεια ενός ειδικού, coach, συμβούλου ή ψυχοθεραπευτή μπορεί να είναι καταλυτική.
Σε μεγάλες επιχειρήσεις σκεφτείτε την πιθανότητα να απευθυνθείτε στο Τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού, έχοντας πρώτα όμως ερευνήσει εάν σε προηγούμενες περιπτώσεις ήταν υποστηρικτικό προς τον εργαζόμενο. Επίσης, μπορείτε να ζητήσετε μετακίνηση στα πλαίσια της ίδιας εταιρίας εκμεταλλευόμενοι τις γνωριμίες και τις σχέσεις σας με συναδέλφους άλλων τμημάτων.
Ίσως είναι η ώρα να φύγεις…
Κάποιες φορές η καλύτερη λύση είναι η παραίτηση. Όσο δύσκολο κι αν φαίνεται, όσες δικαιολογίες κι εάν βρίσκουμε για να μην το κάνουμε, όσο συναισθηματικά εξαντλημένοι κι αν νιώθουμε υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι ήρθε η ώρα να φύγουμε. Εάν δυσανασχετείς κάθε πρωί να πας στη δουλειά σου, εάν αισθάνεσαι ανασφάλεια, συναισθηματική ή και σωματική. Εάν απασχολείς συνεχώς το μυαλό σου με τη συμπεριφορά του εργοδότη σου και δεν μπορείς να εστιάσεις στο αντικείμενό σου. Εάν το στρες σε ακολουθεί και στην προσωπική σου ζωή και εάν η αυτοεκτίμησή σου έχει καταβαραθρωθεί, δώσε στον εαυτό σου την άδεια για αλλαγή. Σταμάτα να ελπίζεις ότι τα πράγματα ή οι άνθρωποι θα βελτιωθούν, ξεπέρασε τον φυσιολογικό φόβο που αισθάνεσαι και κάνε την κίνηση!
Ούσα κομμώτρια, δεν μου έφταναν οι τρελές, είχα και τον πρώτο μου εργοδότη να μου επιβάλλει να του αγοράζω πρωινό, μεσημεριανό. Ο φούρνος που ήταν στο επόμενο τετράγωνο ήταν πολύ μακριά για αυτόν. Καθώς περνούσε ο καιρός, το πρόγραμμά μου εμπλουτίστηκε με το να τα παίρνω τα παιδιά από το σχολείο και να τα πηγαίνω μπαλέτο και φροντιστήριο. Όταν αποφάσισα να φύγω με είπε αχάριστη, πως δεν θα ξαναβρώ τέτοιον εργοδότη και πως τον εγκαταλείπω στη χειρότερη φάση της ζωής του. Να δείτε που εννοούσε πως ο φούρνος κατήργησε την κοτόπιτα μια εβδομάδα πριν την απόλυσή μου.
Μαίρη
Πώς φεύγουμε;
Οργανώνουμε τις κινήσεις για την αποχώρησή μας όσο το δυνατόν καλύτερα. Ξεκινάμε να αναζητούμε άλλη εργασία, ολοκληρώνουμε τις υποχρεώσεις και εκκρεμότητές μας και ενημερώνουμε τουλάχιστον δύο εβδομάδες νωρίτερα για την παραίτησή μας. Συγκρατήσου και μην κακολογείς τον “τοξικό” εργοδότη σου σε πιθανούς επόμενους, ακόμη κι αφού πάρεις τη δουλειά.
Micro-managing στον υπέρτατο βαθμό. Νομίζω η χειρότερη αίσθηση είναι να εργάζεσαι με κάποιον ο οποίος καλλιεργεί την ιδέα πως δεν σου έχει την παραμικρή εμπιστοσύνη. Εννοείται ότι δεν υπήρχε καμία αναγνώριση για επιτεύγματα. Όταν κάτι πήγαινε στραβά, αντί να κάτσουμε να το συζητήσουμε, ακολουθούσε μια passive aggressive ατμόσφαιρα για μέρες. Ακολούθησε αφεντικό που δεν είχε κανένα πρόβλημα να μου την πει στα ίσια αν έκανα κάποιο λάθος και το εκτιμούσα σαφέστατα.
Κατερίνα
Για ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα εργαζόμουν σαν υποδοχή σε κάποιο event στο οποίο ήμουν υπεύθυνη για το ταμείο, καθώς υπήρχε είσοδος. Η εργοδότης μου, την οποία και γνώριζα προσωπικά, εκτός του ότι με πλήρωνε με ένα πολύ μικρό ποσό, όταν ερχόταν η ώρα να κάνουμε ταμείο, ερχόταν μεθυσμένη. Το αποτέλεσμα; Το ταμείο να είναι μείον. Και δωστου τα “πού πήγαν” και τα “πού έκανες λάθος”, “δεν είσαι συγκεντρωμένη” κτλ. Την επόμενη μέρα με έπαιρνε να μου πει πως δεν ήταν 50 ευρώ το ποσό που έλειπε τελικά, αλλά 12,34. Προφανώς δεν υπήρχε ούτε αυτή η περίπτωση. Όταν εγώ απάντησα πως θέλω να διακόψω τη συνεργασία μας, η απάντηση ήταν: “Τα νέα παιδιά είστε κακομαθημένα, δεν ξέρετε πώς είναι να δουλεύεις!”. Εντάξει, τώρα που έμαθα, θα πάω παρακάτω. Ευχαριστώ για το μάθημα ζωής.
Εύα
