Υπάρχουν δύο είδη μητέρας. Η καλή και η κακή, και με αυτά τα στερεότυπα μας κρίνει η κοινωνία. Η “καλή μαμά” όμως, δεν είναι συνταγή. Είναι ο δεσμός ζωής που χτίζει μια γυναίκα με τα παιδιά της και που σε μεγάλο βαθμό καθορίζει τις μετέπειτα σχέσεις που αυτά θα σχηματίσουν.
Για να ορίσουμε μια μαμά ως «καλή» ή «κακή» είναι απαραίτητο να έχουμε ένα σημείο αναφοράς, κι αυτό είναι οι ανάγκες του κάθε παιδιού, οι οποίες στην αρχή της ζωής είναι περίπου ίδιες για όλα τα βρέφη τυπικής ανάπτυξης.
Καθώς όμως τα παιδιά μεγαλώνουν, οι ανάγκες αυτές διαφοροποιούνται σημαντικά, επομένως δεν είναι εύκολο να ορίσουμε ποια μαμά είναι καλή και ποια κακή. Πιο μεγάλη σημασία, όμως, έχει να είναι μια «επαρκώς καλή μαμά».
Ο όρος «επαρκώς καλή μητέρα» διατυπώθηκε αρχικά από τον Winnicott, έναν ψυχαναλυτή και παιδίατρο, ο οποίος στην ουσία αναφέρει πως καλή μητέρα είναι εκείνη που προσαρμόζεται ενεργητικά στις ανάγκες του βρέφους της. Μπορεί, δηλαδή, με την ενσυναίσθηση να αναγνωρίσει ποιες ανάγκες έχει το παιδί της και να ανταποκριθεί σε αυτές άμεσα και αποτελεσματικά. Κατά τον Winnicott, η ενεργητική αυτή προσαρμογή σταδιακά μειώνεται όσο το βρέφος μεγαλώνει, γεγονός που το κάνει ικανό να δέχεται σταδιακά τις ματαιώσεις, οπότε δομείται ο ψυχικός του εαυτός. Όσο φτάνει στον δεύτερο χρόνο της ζωής του το παιδί αρχίζει και ανεξαρτητοποιείται, αφενός επειδή μπορεί να περπατά και να μιλά αλλά αφετέρου επειδή μπορεί να δέχεται τα «όχι» της μητέρας του.
Στη σύγχρονη ψυχολογία οι ιδέες αυτές έχουν εξελιχθεί και επαναδιατυπωθεί αρκετές φορές, η ουσία ωστόσο παραμένει η ίδια
Μια μητέρα για να χαρακτηριστεί ως καλή δεν πρέπει να είναι τέλεια, αρκεί να αντιδρά στις ανάγκες του παιδιού της με ετοιμότητα, δίνοντάς του πάντα το περιθώριο να μάθει και να ανακαλύψει μόνο του τον κόσμο αλλά και τα δικά του όρια μέσα σε αυτόν. Μια μαμά που τρέχει συνεχώς πίσω από το παιδί της φοβούμενη μην πέσει ακόμα και σε ελεγχόμενα περιβάλλοντα, του δημιουργεί την εντύπωση ότι δεν είναι ικανό να ανταπεξέλθει μόνο του ή ότι το περιβάλλον είναι επικίνδυνο γι’ αυτό. Αντίθετα, και η μη χρήση ορίων και ελέγχου από τους γονείς δεν ενισχύει το παιδί να αποκτήσει το ίδιο τον έλεγχο για τη συμπεριφορά του, καθώς αισθάνεται λαθεμένα πως επιτρέπονται τα πάντα, όλα είναι σωστά και δεν υπάρχουν συνέπειες για τις πράξεις του. Μια μαμά, λοιπόν, δεν είναι καλή αν είναι μόνο κουλ ή δεν είναι κακή αν τρέχει συνέχεια πίσω από το παιδί της.
Τα παιδιά δεν χρειάζονται τέλειες μαμάδες αλλά μαμάδες που νοιάζονται
«Μια μαμά, μου είπε κάποτε: ότι δεν κρατούσα το μωρό μου σωστά ότι ο λόγος που έκλαιγε ήταν γιατί δεν είχα αρκετό γάλα, ότι ο χρόνος που περάσαμε χωριστά μετά τη γέννησή του μπορεί να επηρέασε τη σχέση μας, ότι αν νιώθω ανήσυχη, μπορεί να το αισθανθεί αυτό, και να είναι ανήσυχο και εκείνο. Ότι δεν πρέπει ποτέ να κλαίω μπροστά του, γιατί θα το κάνω να νιώθει ότι δεν το αγαπάω, ότι άλλες μητέρες δεν δυσκολεύονται τόσο πολύ να κοιμίσουν το μωρό τους. Ότι σαφώς πρέπει να κάνω κάτι λάθος, αν μου φαίνεται τόσο δύσκολο να τα βγάλω πέρα με ένα μωρό.» Ποια ήταν αυτή η αγενής μητέρα που μου είπε όλα αυτά τα πράγματα;
Ήταν μια φοβισμένη μητέρα που δεν είχε κοιμηθεί για πολλές εβδομάδες. Μία ανήσυχη μητέρα που προσπαθούσε να θηλάσει “σωστά”. Μια μητέρα που αισθανόταν ανεπαρκής κάθε φορά που έκλαιγε το μωρό της, χωρίς να νιώθει ασφάλεια ή χωρίς εξηγήσει όλο αυτό που της συνέβαινε μετά τη γέννα.
Εγώ ήμουν αυτή η μητέρα
Αυτά ήταν τα λόγια που έλεγα στον εαυτό μου. Αλλά εκείνη η μητέρα, είναι τώρα μία άλλη μητέρα. Είναι κουρασμένη, αλλά ξεκουράζεται όταν μπορεί. Ανησυχεί μερικές φορές, αλλά νιώθει πιο σίγουρη για τον εαυτό της. Πονάει και θεραπεύεται την ίδια στιγμή, αναγνωρίζει την πρόοδό της και ελπίζει για το μέλλον. Αυτή η μητέρα ξέρει πώς να εντοπίζει μία φωνή που της λέει ψέματα, τώρα. Αυτή η μητέρα βρίσκει τον δρόμο της, τον δικό της τρόπο να είναι επαρκώς καλή μαμά. Αυτή η μητέρα εμπιστεύεται τον εαυτό της. Αυτή η μητέρα ξέρει ότι είναι αρκετά καλή, ακόμη και όταν αυτή η άλλη μητέρα προσπαθεί να την πείσει ότι τα κάνει όλα λάθος.
Υπάρχουν δύο είδη μητέρων και οι περισσότερες από εμάς είμαστε και τα δύο.
Αλλά πίστεψε την μητέρα που σου υπενθυμίζει ότι είσαι επαρκώς καλή μαμά γιατί δεν υπάρχει η τέλεια μαμά. Ότι μερικές μέρες είναι ΠΟΛΥ δύσκολο και αυτό είναι φυσιολογικό και είναι εντάξει.
