Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, σήμερα η κατάθλιψη είναι η δεύτερη αιτία αναπηρίας και κοινωνικής δυσλειτουργίας για τις ηλικίες 15-44 ετών. Μάλιστα, φαίναιτε πως μέχρι το 2020 θα είναι η δεύτερη για όλους, ανεξαρτήτως ηλικίας. Η κατάθλιψη είναι νόσος που έχει σύνθετη αιτιολογία: βιολογική, κοινωνική, περιβαλλοντική.
Παρόλο που η κατάθλιψη είναι μία αρκετά συνηθισμένη ψυχική διαταραχή και ο όρος είναι οικείος σε όλους μας, υπάρχουν πολλά που δεν γνωρίζουμε για αυτή. Για να διαχωρίσουμε λοιπόν την αλήθεια από τον μύθο και την παραπληροφόρηση, ρωτήσαμε την ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια Μαρία Φάρου για να μας πει όλα όσα πρέπει να ξέρουμε.
Η κατάθλιψη είναι μια φυσιολογική αντίδραση που σχετίζεται με ένα ερέθισμα που είναι ικανό να επηρεάσει τη λειτουργικότητα του ανθρώπου
Το άτομο μέσα από αυτό μπορεί να βιώσει έντονη εξάντληση, δυσφορία, μοναξιά, αισθήματα ενοχής, αναξιότητας, απόγνωσης καθώς και συναισθήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης. Ένα από τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα άτομα με κατάθλιψη είναι οι διαταραχές ύπνου και η ευερεθιστότητα. Οι σκέψεις τους συνήθως είναι «βουτηγμένες» στην απαισιοδοξία. Μάλιστα, μερικοί φτάνουν στο σημείο να νιώσουν ότι δεν αξίζει να ζουν. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η αυτοκτονία να γίνεται η μεγαλύτερη απειλή της κατάθλιψης.
Η κατάθλιψη σχετίζεται άμεσα με την κόπωση
Δεν μιλάμε για την καθημερινή εξάντληση που μπορεί καθένας να βιώνει περιστασιακά, ούτε για αυτή που προκαλείται από σωματικές ασθένειες, όπως λοιμώξεις και ιούς. Υπάρχει και η κόπωση που σχετίζεται με την κατάθλιψη. Αυτή μπορεί να προκαλέσει μεγάλη δυσκολία συγκέντρωσης. Ωστόσο, επειδή οι παράγοντες που προκαλούν κόπωση είναι πολλοί, μπορεί να είναι δύσκολο να διακρίνουμε εάν η εξάντληση σχετίζεται πράγματι με την κατάθλιψη.
Είναι δύσκολα διαχειρίσιμη διότι προκαλεί αλλαγές στον εγκέφαλο
Όταν έχουμε υψηλά τα επίπεδα της κορτιζόλης, μειώνεται η παραγωγή νευρώνων και ο ιππόκαμπος στον εγκέφαλο συρρικνώνεται. Ο τελευταίος συνδέεται με τα συναισθήματα. Έτσι η συρρίκνωσή του επηρεάζει άμεσα την ψυχολογική κατάσταση του ατόμου. Επιπλέον, έχουμε συρρίκνωση του προμετωπιαίου φλοιού. Αυτός είναι υπεύθυνος για τη ρύθμιση των συναισθημάτων και τη δημιουργία αναμνήσεων.
Τα συμπτώματα της κατάθλιψης συχνά συνοδεύονται με μείωση των επιπέδων νορεπινεφρίνης και σεροτονίνης σε πολλαπλά σημεία του εγκεφάλου. Η βιοχημική ανισορροπία του εγκεφάλου, συγκεκριμένα η ανισορροπία των νευροδιαβιβαστών της σεροτονίνης και της νοραδρεναλίνης, έχει συσχετιστεί με την εκδήλωση της καταθλιπτικής συμπεριφοράς. Ωστόσο, δεν είναι σαφές κατά πόσο αυτή η χημική ανισορροπία αποτελεί το αίτιο ή το αποτέλεσμα της κατάθλιψης.
Σε κάποιες περιπτώσεις είναι δύσκολο να βγούμε από την κατάθλιψη γιατί δεν είναι εφικτό να έχουμε την πλήρη επαφή των συναισθημάτων
Από τη στιγμή που δε μπορούμε να αναγνωρίσουμε τις ανάγκες και τα συναισθήματα, είναι δύσκολο και να οργανώσουμε δράσεις και στόχους επάνω σε αυτά. Ένα βασικό συστατικό που συντελεί σε όλο αυτό είναι η απώλεια κινήτρων και ενέργειας.
Οι κοντινοί άνθρωποι του ατόμου που περνάει κατάθλιψη είναι πολύ πιθανό να επισημάνουν τις όποιες αλλαγές και να ωθήσουν το άτομο να μιλήσει με κάποιον ειδικό. Για να βρεθούν τα απαραίτητα κίνητρα θα πρέπει το άτομο να επιθυμήσει έντονα το ίδιο την αλλαγή. Μόνο έτσι θα μπορέσει να αναπτυχθεί μια ορθή επικοινωνία με τον ειδικό και κατ’ επέκταση να κατανοηθούν οι υπεύθυνοι παράγοντες ως προς την οργάνωση πλάνων και στόχων για την επιθυμητή λειτουργικότητα του ατόμου.
Τα άτομα που πάσχουν δεν οδηγούνται στην κατάθλιψη μόνο λόγω του αρνητικού τρόπου σκέψης τους
Οι αναπάντεχες καταστάσεις που μπορεί να «φέρουν» δυσβάσταχτα συναισθήματα είναι επίσης βασικός λόγος. Παρακάτω παρουσιάζονται κάποια άλλα γενικότερα χαρακτηριστικά καταθλιπτικών ασθενών: -Υπερφαγία -Υπερυπνία -Μελαγχολικά στοιχεία -Σοβαρή ανηδονία -Εποχιακές συναισθηματικές διαταραχές -Ψυχοκινητική επιβράδυνση -Ψυχωτικά στοιχεία Παράλληλα παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο κάποιοι άλλοι παράγοντες όπως: -Κακοποίηση κατά την παιδική ηλικία -Απώλεια γονέων -Τραυματικά γεγονότα σχετιζόμενα με απώλειες κατά την ενήλικη ζωή.
Η κατάθλιψη μπορεί να έχει πολλές μορφές
Πιο αυτές είναι: ΗΠΙΑ: με την ένταση των συμπτωμάτων να είναι χαμηλή.Δηλαδή το άτομο, μπορεί να είναι αρκετά λειτουργικό. ΜΕΤΡΙΑ:η ένταση των συμπτωμάτων είναι μεγάλη, δηλαδή το άτομο ανταποκρίνεται σε γενικότερες απαιτήσεις με δυσκολία. ΒΑΡΙΑ (Σοβαρή): Η κόπωση, η αδυναμία συγκέντρωσης, η αϋπνία, η κούραση και η ανορεξία έχουν διαταράξει πλήρως το ρυθμό της ζωής. Το άτομο έχει τάσεις να βλάψει τον εαυτό του, να παρατήσει τη δουλειά του και να κλειστεί πλήρως στον εαυτό του. Στη βαριά κατάθλιψη, συνήθως χορηγούνται αντικαταθλιπτικά.
Στην κατάθλιψη επίσης βοηθάει ιδιαίτερα, ο έλεγχος των προσδοκιών και των προτεραιοτήτων
Καθώς και η δημιουργία λίστας μικρών καθημερινών στόχων μέσα από την οποία το άτομο μπορεί να λαμβάνει επιβράβευση μετά την ολοκλήρωση. Ο ψυχοθεραπευτής σε αυτές τις περιπτώσεις εξετάζει σε βάθος παράλογες πεποιθήσεις που προκαλούν την συµπεριφορές και τις αρνητικές στάσεις του ατόμου. Aυτό διευκολύνει την πρόβλεψη και αντιµετώπιση µελλοντικών προβληµάτων του θεραπευόµενου, καθώς και δυσκολιών που µπορεί να προκύψουν στη θεραπευτική σχέση. Όπως γίνεται λοιπόν αντιληπτό, η κατανόηση και ο εντοπισμός των βασικών αιτιολογικών γνωστικών µηχανισµών παίζει πολύ σηµαντικό ρόλο.
Τα άτομα με κατάθλιψη τείνουν να σκέφτονται λιγότερο ρεαλιστικά
Αυτό συνδέεται φυσικά με παγιωμένες συνήθειες του ατόμου. Η αµφισβήτηση του τρόπου σκέψης είναι ζωτικής σημασίας και πρέπει να διέλθει από τα εξής στάδια: -Εντοπισμός περιεχομένου σκέψεων -Αναγνώριση μη ρεαλιστικών σκέψεων -Αντικατάσταση άτοπων εκτιμήσεων με έγκυρες -Αναζήτηση επανατροφοδότησης για την κατανόηση της αλλαγής.
Παράλληλα ο ψυχοθεραπευτής, μέσα από το θεραπευτικό πλάνο, στοχεύει στην αύξηση δημιουργικότητας του ατόμου. Μέσα από αυτή, καθίσταται επιτυχής η εξερεύνηση και η έκφραση συναισθημάτων του. Η συναισθηματική έκφραση, δηλαδή η έκφραση του υπερσυνειδητού κόσμου, της διαίσθησής και της δημιουργικής αλήθειας αποκαλύπτει τον τρόπο με τον οποίο επιλέγει το άτομο να επικοινωνήσει με το γενικότερο περιβάλλον του.
Ευχαριστούμε πολύ την κλινική ψυχολόγο Μαρία Φάρου για τις πολύτιμες πληροφορίες. Αν θέλεις να επικοινωνήσεις μαζί της μπορείς να την βρεις τηλεφωνικά στο 697 266 3485 ή να την ακολουθήσεις σε: Instagram | Facebook
