Δείξε μου ένα παρκέ χωρίς ούτε μια γρατσουνιά και θα σου δείξω έναν άνθρωπο που δεν ένιωσε ποτέ του πληγωμένος ή αδικημένος. Βρες μου μια τζαμαρία που δεν έχει ούτε μια δαχτυλιά και θα σου βρω έναν άνθρωπο που δεν ένιωσε ποτέ ότι του φέρθηκαν χωρίς σεβασμό ή με τρόπο που δεν του άξιζε.

Αφήνοντας κατά τόπο τη γενική καθαριότητα που θέλω προφανέστατα να κάνω στο σπίτι και που δεν λέει να αφήσει ήσυχο το μυαλό μου, μένουμε στο σκέλος των πληγών. Που άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο, όλοι μας έχουμε κοινό.

Όταν πληγωθούμε, νιώθουμε θυμό και ζητάμε τη δικαίωση. Πολλές φορές  και την εκδίκηση. Σε δεύτερο χρόνο καταλαβαίνουμε πως αυτό δεν οδηγεί πουθενά. Άλλωστε η εκδίκηση είναι γνωστή παγίδα. Σε βάζει σε μονοπάτια που δεν σου ταιριάζουν, αυτό οδηγεί σε δική σου ψυχολογική μετάπτωση και τελικά δεν σε βοηθάει και να ξεχάσεις την πληγή. Η συγχώρεση από την άλλη, θεωρητικά βοηθάει.

Όταν ο θύτης σε πλήγωσε τόσο που νιώθεις στιγματισμένος και είναι αδύνατον να ξεχάσεις; Ο διάσημος ψυχίατρος Thomas Szasz είχε κάποτε πει “Ο ανόητος ούτε συγχωρεί ούτε ξεχνά. Ο αφελής και συγχωρεί και ξεχνά. Ο έξυπνος συγχωρεί, αλλά δεν ξεχνά”.

Και χαιρόμαστε ιδιαιτέρως που ο Dr. Szasz φρόντισε να μας τα διαχωρίσει. Γιατί όλο μαζί τις βλέπουμε τις λέξεις αυτές κι αυτό το ζευγαράκι της χρονιάς κάπως μας μπερδεύει.

1. Μοιάζει ακυρωτικό. Άλλο να δώσεις άφεση αμαρτιών στον τηλεφωνικό φαρσέρ που μαζεύτηκε με την παρέα του για να γελάσουν κι άλλο να απαλλάξεις από το συναισθηματικό φορτίο της ενοχής έναν άνθρωπο που εσκεμμένα κατέστρεψε μέρος της ζωής σου. Πόσο δε μάλλον έναν κακοποιό, έναν εγκληματία, ένα βιαστή. Η συγχώρεση στους τελευταίους, μέχρι που μπορεί να μοιάζει και με συνέργεια στα όσα έκαναν.

2. Το ήμισυ της φράσης είναι φύση αδύνατο. Γιατί πολύ απλά ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν ακούει σε εντολές. Να του λες να ξεχάσει κι αυτός όντως να ξεχνάει. Δεν ξέρω αν θα φτάσει μια μέρα που η επιστήμη θα το καταφέρει και αυτό, αλλά για την ώρα δεν. Είναι σαν να σου δίνεις εντολή να πετάξεις, μπορείς; Αυτό που μπορείς είναι να διώξεις όσο πιο μακριά γίνεται μια ανάμνηση που σε πληγώνει. Να την αφήσεις σε απόσταση, κάπως να ξεθωριάσει.

3. Συχνά, είναι απλώς ένα τέχνασμα. Μπορεί συνήθως να αναφερόμαστε στη συγχώρεση ως μια πράξη υγιή, ιερή και θεραπευτική. Που θα απελευθερώσει θύμα και θύτη μαζί. Δεν είναι όμως λίγες οι φορές που αντιλαμβανόμαστε ότι η συμβουλή “συγχώρησε και ξέχνα το” χρησιμοποιείται απλώς σαν ένα “τέλος πάντων“. Επί της ουσίας δηλαδή, ο συνομιλητής μας δεν το εννοεί, απλώς κουράστηκε να ακούει για την πληγή μας και στρίβει διακριτικά δια του αρραβώνος. Κι έτσι η αξία της συμβουλής συρρικνώνεται μπροστά στα μάτια μας.

4. Είναι αποδυναμωτικό. Ένας βαθιά πληγωμένος άνθρωπος, τις περισσότερες φορές πασχίζει για να νιώσει οποιοδήποτε συναίσθημα. Ακριβώς όπως η καμένη γη πασχίζει να φυτρώσει ξανά. Στον κόπο του αυτό, η οργή του κατά του θύτη, λειτουργεί σαν κινητήριος δύναμη για να συνεχίσει. Κάτι όπως η δενδροφύτευση στην καμένη γη. Για τον άνθρωπο αυτό, η συγχώρεση θα αποδυνάμωνε αυτό που τον ωθεί στα πρώτα του βήματα προς τα μπροστά.

5. Είναι πολύ νωρίς. Η κάθε πληγή δεν είναι ίδια κι ο κάθε άνθρωπος δεν είναι ίδιος με το διπλανό του. Αν ήμασταν φέτες του τοστ όμοια κομμένες και όμοια ζυμωμένες, θα θέλαμε ίδιο χρόνο ψησίματος και στην ίδια θερμοκρασία. Μόνο που δεν είμαστε. Κι έτσι ο καθένας μας χρειάζεται άλλο χρόνο για να φτάσει η ώρα να συγχωρέσει. Ακόμη και ο ίδιος άνθρωπος, θέλει διαφορετικό χρόνο για να συγχωρέσει διαφορετικούς ανθρώπους που τον πλήγωσαν με διαφορετικούς τρόπους.

6. Είναι μία ακόμη εντολή. Σε έναν κόσμο γεμάτο εντολές. Κάνε εκείνο, κάνε αυτό, υπάκουσε στο τάδε. Για τους πιο υποτακτικούς, μπορεί η συγχώρεση να είναι μια εντολή την οποία θα ακολουθήσουν χωρίς δεύτερη σκέψη. Σαν να φοβούνται πως αν δεν το κάνουν, θα τιμωρηθούν. Αλλά για κάποιους άλλους, το να μην ακούσουν στην εντολή «συγχώρησε και ξέχνα το», είναι μια γενναία χειρονομία αντίστασης και μια προσπάθεια ανάκτησης των δυνάμεών τους μετά το πληγωμένο έδαφος.

7. Απλά δεν είναι απαραίτητο. Μπορείς να δεχτείς ότι κάποιος που σε πλήγωσε, γεννήθηκε ίσως σε ένα περιβάλλον όπου κακοποιήθηκε και ο ίδιος. Αυτό όμως δεν τον απαλλάσσει από το δικό του κακό βίο και τα όσα έκανε σε βάρος σου. Έκανε τις επιλογές του. Το ίδιο μπορείς να κάνεις κι εσύ. Και το να επιλέξεις να μην τον συγχωρήσεις, είναι αποκλειστικό σου προνόμιο. Όπως και το να μην ξεχάσεις. Άλλωστε για να πάμε μπροστά, κανένα από τα δύο δεν αποτελεί προϋπόθεση. Ούτε επίτευγμα του δυνατού. Μερικές φορές μάλιστα, μπορεί να είναι και το ακριβώς αντίθετο.