Επιστήμονες της ιατρικής του Wayne State University μελέτησαν τα αποτελέσματα πειράματος σε δώδεκα ποντικάκια. Για να εξάγουν συμπεράσματα και για τους ανθρώπους, χάρη στην ομοιότητα των εγκεφάλων των δύο ειδών.

Τη μισή ντουζίνα ποντίκια φαντάσου τη κάπως σαν τον Matthew McConaughey. Να τρέχει με την Kate Hudson να βρει το θησαυρό στο Προσεχώς Ζάμπλουτοι κι εσύ να ψάχνεις πόσους στο καλό κοιλιακούς έχει. Τα έβαλαν τα ποντικάκια σε κλουβιά με τροχούς και τα άφησαν να τρέχουν γύρω-γύρω κατά βούληση. Έκαστο ποντίκι σημείωσε μέσο όρο τρία χιλιόμετρα καθημερινά. Λίγα για τον Matthew. Αλλά πολλά για ένα ποντίκι, αν αναλογιστείς τα μικροσκοπικά του ποδαράκια.

Τα υπόλοιπα έξι ποντίκια, φαντάσου τα σαν τον Ed O’ Neil ως Al Bundy στο Παντρεμένοι με Παιδιά. Στον καναπέ, με τα πόδια ανοιχτά και το πουκάμισο να βγαίνει λίγο έξω από το παντελόνι, να αναρωτιέσαι σε τι νιρβάνα βρίσκεται και καταφέρνει να μη βαριέται. Τα ποντικάκια εδώ λοιπόν, τα έβαλαν σε κλουβιά χωρίς τροχούς, εξαναγκάζοντάς τα στην ουσία σε καθιστική ζωή. Με σωματική δραστηριότητα μηδενική.

Matthew και O’Neil, η μέρα με τη νύχτα

Όλα τα ποντίκια παρέμειναν σε αυτή την κατάσταση τρεις μήνες. Έπειτα τους εγχύθηκε μια ειδική χρωστική που θα φανέρωνε στους επιστήμονες ορισμένους νευρώνες του συμπαθητικού νευρικού συστήματός τους. Τα αποτελέσματα δημοσιεύτηκαν στο The Journal of Comparative Neurology.

Οι νευρώνες των Matthew ποντικιών λειτουργούσαν πλήρως και διατηρούσαν το σχήμα τους. Στα O’Neil όμως ποντίκια, οι νευρώνες είχαν αποκτήσει διακλαδώσεις που έστελναν μπερδεμένα μηνύματα στο νευρικό σύστημα. Κι όταν το νευρικό σύστημα λαμβάνει τα μπερδεμένα αυτά μηνύματα, λειτουργεί επικίνδυνα.

Για την ακρίβεια, το συμπαθητικό νευρικό σύστημα υπερδιεγείρεται, προκαλώντας υπέρταση και καρδιαγγειακά προβλήματα. Και σε αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε όλες εκείνες τις μεταβολές που δημιουργούνται στον εγκέφαλο και συνεπώς και στη διάθεση, όλα χάρη στη σωματική αδράνεια. Άλλωστε ο εγκέφαλός μας διατηρεί την πλαστικότητά του και συνεπώς την ικανότητα να μεταβάλλεται κατά τη διάρκεια όλης μας της ζωής. Η σωματική άσκηση ανήκει στα ερεθίσματα που έχουν τη δυνατότητα να παρέμβουν στη δομή του. Η έλλειψη σωματικής άσκησης, αντίστοιχα.

1. Ο εγκέφαλός μας δυσκολεύεται να δει τη φωτεινή πλευρά των πραγμάτων

Αν είσαι από εκείνους που θεωρούν το γκαζόν στην απέναντι πλευρά πιο πράσινο, να σημειώσουμε ότι θα χρειαστείς φυσική κατάσταση για να πηδήξεις πάνω από το φράχτη και να φτάσεις εκεί. Αν πάλι ήσουν πάντα από τους άλλους, εκείνους που βλέπουν το γκαζόν φωτεινό σε όποια πλευρά κι αν βρίσκονται, η καθιστική ζωή και η αδράνεια είναι ικανές να φέρουν σκιά στον ήλιο σου. Cardio, hiit, βάρη, γιόγκα, πιλάτες είτε ό,τι άλλο σου ‘ρχεται κατά νου, σε κάθε γυμναστική θα βρεις κάτι διαφορετικό. Εκτός από ένα κοινό που μοιράζονται όλες: την αίσθηση της ευεξίας μόλις τελειώσεις.

Νορεπινεφρίνη, σεροτονίνη και ντοπαμίνη είναι μερικές μόλις από τις χημικές ουσίες που εκκρίνονται στο σώμα μας κατά τη διάρκεια της γυμναστικής και όλες ανεξαιρέτως φημίζονται για τη θετική επίδραση που έχουν στη διάθεσή μας. Υπάρχουν έρευνες που δείχνουν πως κάποια είδη γυμναστικής, φτάνουν να έχουν στον εγκέφαλό μας επίδραση αντίστοιχη της μορφίνης, θέτοντάς μας αυτομάτως σε μία κατάσταση γενικής ευφορίας. Κι εκεί ναι, σίγουρα το γκαζόν είναι εξίσου καταπράσινο παντού. Και μάλιστα, με τον πλέον φυσικό τρόπο. Στην αντίπερα όχθη, η αδράνεια και η αναβλητικότητα όσον αφορά στη σωματική άσκηση, μας γεμίζουν συναισθήματα σκοτεινά, μέσα στα οποία βαλτώνουμε και δημιουργείται ένας ανεπιθύμητος φαύλος κύκλος.

2. Έχουμε μεγαλύτερη ροπή προς το άγχος και την κατάθλιψη

Το νερό βράζει στους 100 βαθμούς Κελσίου. Και όταν φτάσει στη θερμοκρασία αυτή, όση επιπλέον θερμότητα και αν του παρέχουμε, η θερμοκρασία του θα παραμείνει σταθερή. Εκτός αν καταφέρουμε να αυξήσουμε την πίεση. Εδώ μπήκε στο παιχνίδι η χύτρα ταχύτητας. Η οποία ασφαλίζει ερμητικά και είναι τέλεια στεγανή. Έτσι αυξάνεται κατακόρυφα η πίεση και συνεπώς η θερμοκρασία και ο βρασμός στο εσωτερικό της. Μόνο που χρειάζεται το ρυθμιστή πίεσης, ή αλλιώς τη βαλβίδα υπερπίεσης. Να εκτονώνεται. Διαφορετικά θα καταλήξει να εκραγεί.

Όπου χύτρα το λοιπόν, βάλε τον εγκέφαλό σου. Δυσκολίες, ανατροπές, προθεσμίες, ασθένειες, προβληματισμοί, διλήμματα, συναισθήματα, όλα μαζί αυξάνουν την πίεση εντός. Κι εδώ η βαλβίδα υπερπίεσης δεν είναι άλλη από τη γυμναστική. Από την πιο ήπια μέχρι την πιο σκληρή, δεν έχει σημασία, όποια ταιριάζει σε σένα. Σημασία έχει ότι βελτιώνει τη λειτουργία του νευρικού σου συστήματος και σε υποβάλει σε σωστές αναπνοές. Οι οποίες σε εκτονώνουν και σε ανακουφίζουν. Αλλιώς το πάμε ολοταχώς για την έκρηξη εκείνη, η οποία συνήθως δεν προειδοποιεί. Απλά εμφανίζεται και τότε μένει μόνο να της δώσουμε όνομα -άγχος, δυσθυμία, κατάθλιψη.

3. Ο εγκέφαλός μας δεν μπορεί να διαχειριστεί το στρες

Ως σωματική δραστηριότητα δεν ορίζουμε μόνο την προγραμματισμένη άσκηση αλλά και οποιαδήποτε συνθήκη ενεργοποιεί το σώμα μας. Δουλειές εντός, εκτός, περπάτημα, οι σκάλες στο γραφείο, τα ψώνια. Φέτος η δραστηριότητα αυτή περιορίστηκε όσο ποτέ. Και έχει συμβάλλει και αυτό -σαφώς μαζί και με τις αμφίβολες συνθήκες που επικρατούν- στην έλλειψη ικανότητας διαχείρισης του στρες, για την οποία πολλοί παραπονούνται.

Η σωματική άσκηση απαιτεί τη συγκέντρωσή μας εκεί κι έτσι για όσο διαρκεί -και για λίγο ακόμη χρόνο μετά το πέρας της- αποκλείει τις σκέψεις και ανησυχίες μας να εισβάλλουν στο μυαλό. Γιατί πολύ απλά δεν μπορούμε να τα κάνουμε και τα δύο ταυτόχρονα. Ως αποτέλεσμα, αποφορτιζόμαστε από το στρες και όσο πιο συχνά το επαναλαμβάνουμε, τόσο πιο πολύ μαθαίνουμε υποσυνείδητα και τη λειτουργία αυτή. Του αποκλεισμού για λίγο από τη σκέψη όλων όσων κουβαλάμε, αλλά και τη συγκέντρωση στη στιγμή.

Η αδράνεια αντίθετα, έρχεται και κολλάει στον εγκέφαλο σαν τα σπαστικά τα αυτοκόλλητα που έχουν τα καινούργια πιάτα και ποτήρια από κάτω. Που θα βάλεις πάνω ζεστό νερό, βενζίνη, οινόπνευμα και νεύρα, θα χαλάσεις και τα νύχια σου και πάλι εκεί θα είναι. Επηρεάζει τη γνωστική μας ικανότητα, συμβάλει στη διάσπαση προσοχής, μειώνει την ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών και εύρεσης λύσεων και δημιουργεί προβλήματα μνήμης.

4. Το μυαλό μας αναπτύσσει αυτοκαταστροφικά πρότυπα σκέψης

Μετά την ολοκλήρωση ενός δύσκολου προγράμματος γυμναστικής, θα έχεις νιώσει εκείνο το συναίσθημα ότι όλος ο κόσμος σου ανήκει και δεν υπάρχει τίποτα που να μην μπορείς να καταφέρεις. Τύπου Ντι Κάπριο στην πλώρη του Τιτανικού με τα χέρια ανοιχτά. Δεν είσαι μόνος. Ολόκληρος Ντι Κάπριο άλλωστε, πώς να είσαι μόνος; Η επίτευξή σου να φέρεις εις πέρας την προπόνηση καλλιεργεί μέσα σου θετικά συναισθήματα για τον εαυτό σου, αυξάνοντας την αυτοπεποίθησή σου. Γιατί μόλις επιβεβαίωσες ότι είσαι ικανός να πραγματοποιήσεις αυτό που έχεις κατά νου.

Στο μεταξύ, η άσκηση βελτιώνει την εξωτερική σου εικόνα, η οποία επηρεάζει άμεσα την εικόνα που εσύ ο ίδιος έχεις για τον εαυτό σου. Η αυτο-εικόνα σου λοιπόν βελτιώνεται αφού νιώθεις ευχαρίστηση με τις αλλαγές που βλέπεις να σου συμβαίνουν και τελικά αποδοχή.

Στην αντίπερα όχθη, όταν είσαι αδρανής και αποφεύγεις τη σωματική άσκηση, η αυτο-εκτίμησή σου μειώνεται και η αυτο-εικόνα σου χαλάει. Συνηθίζεις να μένεις οκνηρός, αναβλητικός και άτονος, φτάνοντας τελικά να νιώθεις ενοχές και να κατηγορείς τον εαυτό σου για την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει. Και τότε είναι που αισθάνεσαι λιγότερο ζωηρός, διασκεδαστικός, παραγωγικός, δυναμικός. Τα άσχημα συναισθήματα σε βαραίνουν και κάνουν την έναρξη της ενασχόλησής σου με οποιαδήποτε άσκηση ακόμα πιο δυστοπική.

Αυτό όμως όλο μαζί δημιουργεί ένα μοτίβο. Η φάση είναι δεν ασκούμαι, νιώθω άσχημα, με παίρνει από κάτω κι από εκεί κάτω είναι ακόμα πιο δύσκολο να ανέβω. Και τώρα νιώθω χειρότερα. Οπότε άστο, αυτός είμαι και θα είμαι. Αυτή είναι η φάση που θες; Κι αν όλα τα άλλα μοιάζουν βουνό, ρίξε κάτι πάνω σου και βγες μια βόλτα, έτσι για ένα τεταρτάκι. Κι άσε τα άλλα να έρθουν μόνα τους.