Λοιπόν, η όραση επηρεάζει τη γεύση σου. Το χρώμα του πιάτου, του φλυτζανιού ή οποιουδήποτε τέλος πάντων σκεύους χρησιμοποιείς για το ρόφημα ή το φαγητό σου, επηρεάζει τη γευσιγνωστική σου αντίληψη. Μια γρανίτα σερβιρισμένη σε ροζ ποτήρι θα σου μοιάζει πιο γλυκιά. Ένα ρόφημα σοκολάτας σε πορτοκαλί φλυτζάνι θα το βρεις πιο αρωματικό. Ένα αναψυκτικό σε μπλε συσκευασία θα νιώθεις να σε ξεδιψάει περισσότερο.
Αυτός είναι και ο λόγος που ο καφές σου μοιάζει πιο γευστικός όταν είναι μέσα στην αγαπημένη σου κούπα και αυτός είναι μάλλον και ο λόγος που επιμένεις να τρως στο ίδιο εκείνο πιάτο εδώ και χρόνια.
Ο εγκέφαλός σου κάνει παιχνίδια
Το πώς ένα χρώμα αλλάζει την αντίληψή σου για τη γεύση είναι το πρώτο επίπεδο. Μετά έρχονται τα πιο μυστήρια. Ας πούμε, η προκατάληψη της επιβεβαίωσης. Κάνεις μια υπόθεση, προκαταβάλλεσαι ότι ισχύει και έπειτα ό,τι πληροφορία κι αν λάβεις, την αξιολογείς υποκειμενικά ώστε να επιβεβαιώσει την αρχική σου πεποίθηση. Και το κάνεις και με τους ανθρώπους. Όταν περνάει από το χέρι σου, τείνεις να έχεις γύρω σου όσους επιβεβαιώνουν τον τρόπο σκέψης σου και συμφωνούν μαζί σου.
Ένα παιχνίδι ακόμη, η αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Θεωρείς αρχικά ότι μια κατάσταση θα έχει μια συγκεκριμένη έκβαση, κατά βάση αρνητική. Και παρότι η πρόβλεψή σου θα μπορούσε να είναι λανθασμένη, τελικά θα βγει αληθινή διότι πολύ απλά εσύ ο ίδιος την προκαλείς. Αφού κάθε σου σκέψη και συμπεριφορά που υποσυνείδητα διαλέγεις και υιοθετείς, οδηγεί την κατάσταση εκεί ακριβώς που είχες φανταστεί, ενώ όλα θα μπορούσαν να εκτυλιχθούν αλλιώς.
Παιχνίδια του μυαλού. Άλλωστε, ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι -σύμφωνα με μελέτες που οι ίδιοι οι ανθρώπινοι εγκέφαλοι έχουν διεξάγει- το ισχυρότερο όργανο της φύσης. Είπαμε, αν δεν παινέψεις το σπίτι σου θα πέσει να σε πλακώσει.
Ένα επίπεδο πιο πέρα, το Déjà Vu
Ένα βήμα πιο βαθιά στα παιχνίδια του εγκεφάλου, συναντάμε το déjà vu. Δηλαδή, το ήδη ιδωμένο. Είναι εκείνο το αιφνίδιο συναίσθημα οικειότητας που νιώθεις σε ένα μέρος που όμως επισκέπτεσαι πρώτη φορά. Όταν γνωρίζεις κάποιον, αλλά νιώθεις ότι τον ξέρεις ήδη. Όταν μυρίσεις κάτι που θα μοιάζει γνώριμο, ενώ πραγματικά δεν είναι.
Déjà vu είναι αυτό που αισθανόμαστε όταν θεωρούμε πως έχουμε ξαναζήσει την παρούσα κατάσταση. Και δεν είναι καθόλου σπάνιο. Μειώνεται με την πάροδο των ετών, αυξάνεται σε περιόδους στρες και υπερκόπωσης. Πάντως, 2 στα 3 άτομα δηλώνουν πως το έχουν νιώσει κάποια στιγμή στη ζωή τους, οι περισσότεροι με συχνότητα 1 με 2 φορές το χρόνο.
Πριν αρχίσεις τις εικασίες για παράλληλα σύμπαντα και προηγούμενες ζωές, δώσε μια ευκαιρία και στη νευροεπιστήμη. Το déjà vu είναι πιο πιθανό λέει να σου συμβεί όταν η προσοχή σου είναι μειωμένη και στα καπάκια προσηλώνεσαι πλήρως.
Πες ότι πας να ξεκλειδώσεις την πόρτα του σπιτιού για να φύγεις και ξαφνικά ακούς ένα δυνατό θόρυβο μέσα στο σπίτι. Τρομάζεις, αφαιρείσαι. Μέσα σε δέκατα του δευτερολέπτου συνειδητοποιείς ότι ήταν οι αγαπητοί γείτονες του πάνω ορόφου -που αλίμονο κι αν ήξερες πώς καταφέρνουν να κάνουν τόση φασαρία- και επικεντρώνεσαι ξανά στην πόρτα και το κλειδί.
Τότε ακριβώς, είναι πολύ πιθανό να βιώσεις ένα déjà vu. Λόγω της απότομης εναλλαγής αφαίρεσης της προσοχής και άμεσης προσήλωσης, η πρώτη φορά που πήγες να ξεκλειδώσεις θα μοιάζει μακριά ανάμνηση, θα είναι η ίδια όμως ακριβώς εικόνα.
Και είναι και η μνήμη. Μέσα στη μέρα, λαμβάνεις αμέτρητες πληροφορίες. Δεν είναι δυνατόν να δώσεις προσοχή σε όλες. Αυτές όμως αποτυπώνονται στη μνήμη σου. Κάποιες λοιπόν λεπτομέρειες μιας κατά τα άλλα νέας σου εμπειρίας μπορεί να είναι γνώριμες, χωρίς να μπορείς να ανακαλέσεις από πού τις ξέρεις. Κι έτσι σου μοιάζει η νέα σου εμπειρία σαν να την έχεις ξαναζήσει.
Κι αν το Déjà Vu λιγάκι σε τρομάζει, πού να δεις το Déjà Rêvé
Ακόμη και μετά από όλες τις πιθανές εξηγήσεις, είναι λίγο τρομακτικό όταν σου συμβαίνει, είναι αλήθεια. Φταίει μάλλον η συνειδητοποίηση ότι ο χρόνος, ο χώρος και η συνείδηση, ίσως δεν έχουν τη γραμμική μορφή που “βολεύεσαι” να θεωρείς πως έχουν. Κι εκεί μπαίνει ο Φρόιντ με το ασυνείδητο, το υποσυνείδητο και το συνειδητό. Και σε περίπτωση που δεν μπλέχτηκες ακόμη αρκετά, έρχεται παρέα και ο Καρλ ο Γιουνγκ να προσθέσει σε αυτά το υπερσυνειδητό μυαλό. Έτσι, για να τον “κάψουμε” τελικά τον εγκέφαλό μας μια και καλή.
Τώρα, αν είσαι από εκείνους που την ώρα που πέφτουν τα ποπ κορν στους άλλους από τον ξαφνικό γδούπο σε ένα θρίλερ εσύ γελάς, αντέχεις να μάθεις ότι υπάρχουν και πιο σκληροπυρηνικά παιχνίδια που παίζει το μυαλό μας.
Ένα βήμα λοιπόν πιο πέρα -και μάλλον εδώ το τερματίσαμε- φτάνουμε στο déjà rêvé. Όπως το déjà vu είναι το ήδη ιδωμένο, τούτο εδώ είναι το ήδη ονειρεμένο. Είναι η αίσθηση πως μια κατάσταση που ζεις στον πραγματικό κόσμο, την έχεις ήδη ζήσει στο παρελθόν σε κάποιο όνειρό σου.
Σκέψου την Κασσάνδρα, τη πριγκίπισσα της Τροίας. Έκανε η γυναίκα τις προφητείες της και όχι μόνο δεν την πίστευε άνθρωπος, τη θεωρούσαν και καταραμένη. Και σκέψου και τον Αβραάμ Λίνκολν. Που μερικές εβδομάδες πριν τη δολοφονία του, ονειρεύτηκε το θάνατό του. Κι ο Βρετανός ζωγράφος David Mandell ονειρεύτηκε όχι μία, ούτε δύο, αλλά τρεις φορές αεροπλάνα να συγκρούονται με τους δίδυμους πύργους. Κι έτσι το 1996 αποφάσισε να ζωγραφίσει την εικόνα του ονείρου του.
Εξηγείται επιστημονικά το Déjà Rêvé ή θα τρελαθούμε τελείως;
Αρχικά, ψυχραιμία. Στην τελική, προειδοποιήθηκες στη φάση με τα ποπ κορν, εσύ διάλεξες να συνεχίσεις. Κατά δεύτερον, υπάρχει μελέτη, ναι. Συνεργάστηκαν 6 επιστημονικές ομάδες από τη Γαλλία και δημοσίευσαν τα αποτελέσματά τους στο Brain Stimulation Journal.
Επειδή ο εγκέφαλός τους δείχνει να είναι πολύ ικανός να τρέχει σε πολλές διαφορετικές περιοχές που αλληλοκαλύπτονται κατά καιρούς -λειτουργία που ενεργοποιεί εντονότερα το φαινόμενο του déjà rêvé-, στην έρευνα συμμετείχαν άτομα με επιληψία ή επιληπτικές κρίσεις.
Στηριζόμενοι στην υπόθεση ότι ο εγκέφαλός μας διαθέτει ειδικά συστήματα μνήμης για την αποθήκευση των ονείρων, οι ερευνητές προσπάθησαν να ανακαλέσουν στους συμμετέχοντες τα όνειρά τους, μέσω της ηλεκτρικής διέγερσης εγκεφάλου.
Σαν αποτέλεσμα, βρέθηκαν τρεις τύποι déjà rêvé, ο ένας πιο μυστήριος από τον προηγούμενο.
1. Επεισόδιο
Εδώ, οι συμμετέχοντες ήταν σε θέση να προσδιορίσουν με ακρίβεια ή έστω με εξαιρετικά καλή προσέγγιση την ημέρα που είδαν το προφητικό τους όνειρο και μπορούσαν να θυμηθούν ανατριχιαστικά πολλές λεπτομέρειες. Τα περισσότερα από τα όνειρα αυτά, τα είχαν δει πολλά χρόνια πριν.
2. Εξοικείωση
Τα πράγματα εδώ είναι πιο συγκεχυμένα. Οι συμμετέχοντες ανακαλούν θολές ονειρικές εικόνες της τρέχουσας πραγματικής συνθήκης. Οι εικόνες αυτές περιλαμβάνουν μεν τοποθεσίες, σκηνές και χαρακτήρες, με μεγάλη λεπτομέρεια. Αλλά δεν μπορούν να προσδιορίσουν αν όλα όσα ζουν τα ανακαλούν από ένα συγκεκριμένο όνειρο, ούτε και μπορούν να προσδιορίσουν την ημερομηνία του ονείρου αυτού.
3. Ονειρική κατάσταση
Εδώ, σοκ. Οι συμμετέχοντες ζουν την πραγματική συνθήκη, αλλά αισθάνονται σαν σε όνειρο. Και δεν είναι σε θέση να διαχωρίσουν το πραγματικό από το ονειρικό. Φτάνουν να αναρωτιούνται αν αυτό που μόλις συνέβη το έζησαν πράγματι ή αν ακόμη ονειρεύονται.
Και η άλλη πλευρά
Αρχαίες φυλές της Αυστραλίας και της Νότιας Αμερικής, μιλούσαν για το “χρόνο των ονείρων”, υποστηρίζοντας ότι μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο με τη συνείδησή μας. Κι αν υπήρχε η δυνατότητα μεταφοράς στο χρόνο και μπορούσαν να συναντήσουν τον Αριστοτέλη, σίγουρα θα συζητούσαν μαζί του τα “Σχετικά με την προφητεία των ονείρων” κείμενά του.
Κι αν σε όλα αυτά εντάξουμε τις τελευταίες εξελίξεις της κβαντικής φυσικής, ίσως τελικά αναρωτηθούμε μήπως όλες οι ψυχικές μας εμπειρίες είναι μια επέκταση των δυνατοτήτων μας να αλλάξουμε την πραγματικότητα, βιώνοντάς την σε πολλαπλά χρονικά πλαίσια. Τι έγινε λέει τώρα;
Και τέλος πάντων αν σου έχει συμβεί ή σου συμβεί στο μέλλον, πλέον ξέρεις. Δεν το έχεις χάσει και δεν είσαι μόνος. Πρόκειται για μια κάποια στιγμιαία ιδιόρρυθμη λειτουργία του εγκεφάλου σου. Αν το όνειρο επιμένει και επαναλαμβάνεται, παρατήρησέ το για παν ενδεχόμενο. Μήπως ο ίδιος σου ο εαυτός να προσπαθεί να σου επιστήσει την προσοχή σε κάτι;
