Λευκό βάζο, πάνω σε λευκό έπιπλο, μπροστά από ένα λευκό τοίχο. Ζαχαρί λινές κουρτίνες, μακριές ως το ξύλινο πάτωμα, που ανεμίζουν φουσκωμένες από το αεράκι του ανοιχτού παραθύρου. Ένα και μόνο πιθάρι, με ένα λιτό γιασεμί, μπροστά από μια πόρτα σε χρώμα τερακότα. Μια τιρκουάζ πισίνα με υπερχείλιση – ένα με το γκρεμό, να χάνεται το μάτι μεταξύ του τέλους της και της αρχής της θάλασσας. Ίσως οι πρώτες εικόνες που μας έρχονται στο μυαλό, στο άκουσμα του όρου minimal.

Μα είναι τόσο πολλά παραπάνω

Ο μινιμαλισμός ξεκίνησε σαν καλλιτεχνικό ρεύμα στην Αμερική του ΄60, επηρεάζοντας κυρίως τη γλυπτική και τη ζωγραφική. Μα από εκεί εξαπλώθηκε σε όλες τις τέχνες και από εκεί στη διακόσμηση και την καθημερινότητα. Τελικά, δημιούργησε μια νοοτροπία ολόκληρη, ένα διαφορετικό τρόπο ζωής.

Η αφαιρετική αισθητική, η αρμονία του μη περιττού, η πολυτέλεια της λιτότητας, αυτά είναι τα συστατικά του. Κόντρα στη σημερινή κοινωνία της αφθονίας, της υλικότητας, των πλασματικών αναγκών. Και τον περισπασμό που όλα αυτά μας δημιουργούν, απομακρύνοντάς μας από τον αληθινό εαυτό, τις πραγματικές ανάγκες μας, το σκοπό μας στη ζωή.

Ο μινιμαλισμός συνδυάζει το declutter με το mindfulness, δυο από τις πιο συχνά αναζητούμενες λεξούλες της εποχής. Decluttering -ή ξεκαθάρισμα- για να απαλλαγούμε από τα περιττά, από όσα μας βαραίνουν. Είτε αυτό έχει να κάνει με αντικείμενα, είτε με ασχολίες, είτε με ανθρώπους. Και mindfulness -ή ενσυνειδητότητα- προκειμένου να μπορέσουμε να προσδώσουμε στην παρούσα στιγμή την ολόκληρη αξία της και να τη βιώσουμε στο έπακρο.

Το βάθος έναντι του πλάτους

Αν κάθε στιγμή μπορείς να τη ζήσεις μια φορά και μόνο, γιατί να μην τη ζεις όταν πράγματι είναι η ώρα της; Οι αναμνήσεις του παρελθόντος και τα όνειρα του μέλλοντος είναι ισχυρά. Αλλά ποτέ δεν θα μπορέσουν να φτάσουν τη δυναμική του εδώ και τώρα. Αν η ζωή μας κάπως “πλατιάζει” από τα πολλά και διαφορετικά, ο μινιμαλισμός έρχεται να διαφυλάξει το νόημά της, θυσιάζοντας το πλάτος έναντι του βάθους.

Αφήνοντας στην άκρη τα περιττά, κάνουμε χώρο για τα πολύτιμα. Ό,τι μας κάνει να μην αισθανόμαστε καλά, καλό είναι να πάει περίπατο. Γιατί το μόνο που καταφέρνει είναι να μας χαλάει την εστίαση. Τα υλικά αγαθά, όταν δε βελτιώνουν την ευημερία μας, δεν μπορούν να μας κάνουν ευτυχισμένους. Παρά μας χαρίζουν μια πρόσκαιρη ικανοποίηση που σε ελάχιστο χρόνο έχει γίνει καπνός.

Ο χώρος του σπιτιού μας είναι συγκεκριμένος. Για να ρέει η ενέργεια και η ατμόσφαιρα να αποπνέει την ηρεμία που χρειαζόμαστε μετά από μια πολύβουη ημέρα, τα αντικείμενα πρέπει να είναι σωστά επιλεγμένα. Κρατώντας μόνο τα χρήσιμα και σημαντικά, θα δούμε και τα συναισθήματά μας να μεταμορφώνονται, να γίνονται πιο ξεκάθαρα.

Μια παύση για ευγνωμοσύνη εδώ. Εστιάζουμε σε όσα έχουμε, όχι σε όσα μοχθούμε να αποκτήσουμε ή να καταφέρουμε, ή σε όσα μοιάζει πως δε θα καταφέρουμε καν. Στρέφουμε το βλέμμα στο ναι, κόντρα στο όχι και τη δυσαρέσκεια που αυτό μας προκαλεί. Αλλιώς είναι θέμα χρόνου να νιώθουμε και ελλιπείς και “λίγοι”. Ενώ είμαστε όπως είμαστε, μοναδικοί μέσα στην οντότητά μας.

Και υγεία και ανθρώπινες σχέσεις. Τι άλλο, ανώτερο; Δημιουργήσαμε χώρο και χρόνο, να φροντίσουμε τον εαυτό. Το σώμα, αλλά και το μυαλό μας. Με την άσκηση, τον ύπνο, την τροφή σώματος και νου. Και τις σχέσεις που μας περιτριγυρίζουν, τους ανθρώπους με τους οποίους συνυπάρχουμε και όσους αποτελούν τους συνοδοιπόρους μας στη ζωή.

Το σπίτι σου έχει όρια, το ίδιο κάνε κι εσύ

Στην κουβέντα περί ανθρώπινων σχέσεων, η μαγική λέξη είναι τα όρια. Είναι εκείνα που καθορίζουν το ποιοι είμαστε αλλά και το ποιοι δεν είμαστε. Και η ύπαρξή τους είναι απαραίτητη για έναν υγιή και ισορροπημένο τρόπο ζωής. Σκέψου τα σαν μια γραμμή ιδιοκτησίας που χαράζεις γύρω από την ευημερία σου.

Το σπίτι σου ορίζεται από εξωτερικούς τοίχους. Και κάθε του δωμάτιο ορίζεται από εσωτερικούς τοίχους. Το βουνό ξεκινάει από τους πρόποδες και φτάνει ως την κορυφή. Και ένας καταρράκτης ή ένα ποτάμι έχει αρχή και τέλος. Ο φυσικός κόσμος είναι γεμάτος σαφή όρια. Το ίδιο οφείλουμε να κάνουμε και με τα δικά μας.

Κομπλάρουμε στην αρχή, γιατί αισθανόμαστε πως ο καθορισμός ορίων μάλλον θα μας απομακρύνει από τους ανθρώπους γύρω μας, παρά θα προωθήσει τις πιο οικείες σχέσεις μαζί τους. Νιώθουμε σαν να χτίζουμε ένα φράχτη προστασίας γύρω μας, που θα δημιουργήσει επιπλέον αποστάσεις. Αυτό όμως δεν είναι αλήθεια. Προστασία ναι. Αλλά όχι με φράχτη, περισσότερο με γέφυρα μοιάζει αυτό που θα φτιάξουμε.

Τα όρια δεν είναι τείχος. Μοιάζουν περισσότερο με την μπροστινή πόρτα του σπιτιού σου. Που αφήνει τα κακά έξω και μπαίνουν μέσα τα καλά. Αλήθεια, νιώθεις ενοχές για την μπροστινή πόρτα του σπιτιού σου; Στην ουσία, ο καθορισμός των ορίων μας είναι ένας τρόπος να επικοινωνήσουμε τον εαυτό μας στους γύρω μας, ενημερώνοντάς τους ευγενικά για το τι είναι αποδεκτό για εμάς και τι όχι. Η γνωριμία αυτή, βοηθά στην αποφυγή παρεξηγήσεων, εσφαλμένων εντυπώσεων και επικοινωνιακών ατυχημάτων.

Τα όρια στην πράξη

Φυσικά όρια είναι εκείνα που προσδιορίζουν ποιος μπορεί να μας αγγίξει και υπό ποιες συνθήκες. Ίσως σου αρέσει να σε παίρνουν όλοι και ανά πάσα ώρα αγκαλιά, αλλά ίσως να μη θέλεις καν να δίνεις χειραψίες. Δεν υπάρχει εδώ σωστό και λάθος. Βρες τα όριά σου και κάνε τα σαφή. Δεν υπάρχει χειρότερη αίσθηση από το να βάζεις το σώμα σου σε καταστάσεις που σε πιέζουν.

Διανοητικά όρια είναι εκείνα που μας δίνουν την ελευθερία να έχουμε τις δικές μας σκέψεις και απόψεις. Και μπορεί τις σκέψεις και τις απόψεις αυτές να θέλεις να τις κρατήσεις για τον εαυτό σου, ή μπορεί να προτιμάς να τις επικοινωνήσεις και να τις μοιραστείς με τους οικείους σου, ή και δημόσια. Η επιλογή είναι καθαρά δική σου.

Συναισθηματικά είναι τα όρια που μας βοηθούν να αντιμετωπίσουμε όσα νιώθουμε και να αποδεσμευτούμε από χειραγωγικές και επιβλαβείς συμπεριφορές. Με κάποιους ανθρώπους μας βγαίνει αυθόρμητα η ευγένεια και η δεκτικότητα, με κάποιους κρατάμε μια αμυντική και αμβλεία στάση. Ίσως η δεύτερη να μοιάζει απωθητική, αλλά για να το κάνουμε, μάλλον κάποιο καμπανάκι προστασίας χτυπάει μέσα μας. Το ακούμε και το σεβόμαστε, το ένστικτο είναι η πιο δυνατή μας πυξίδα.

Τα πνευματικά όρια μας ταξιδεύουν στα μεγάλα ερωτήματα, το μυστήριο της ζωής, το δέος του κόσμου. Εδώ μέσα βρίσκονται τα πιστεύω μας, ίσως η θρησκεία, ίσως όχι, σίγουρα όλα όσα εμείς αντιλαμβανόμαστε ως οδηγούς. Μπορούμε να τα εκφράζουμε, συχνά τα θέλουμε μόνο για εμάς. Μπορούμε να ακούσουμε και τα αντίστοιχα των γύρω, μπορούμε και να σταματήσουμε να ακούμε όταν ο,τιδήποτε μοιάζει με προσηλυτισμό. Εμείς ορίζουμε και πάλι μέχρι ποιο σημείο έχουμε να κερδίσουμε και από πού και έπειτα καταπατάται η προσωπικότητά μας.

Επικοινωνία, όχι βία

Όρια λοιπόν στις σχέσεις με τους γονείς, τα παιδιά, τους φίλους, τους συναδέλφους, όρια και στη σχέση με τον ίδιο μας τον εαυτό. Έλα που μεγαλώνουμε, αλλάζουμε, εξελισσόμαστε. Τα όρια που θέσαμε, ίσως χρειαστούν κι αυτά την προσαρμογή τους. Σε όποιο στάδιο της ζωής, ο καλύτερος τρόπος για να θέσουμε τα όριά μας μοιάζει να είναι η συνεχής και αποτελεσματική επικοινωνία. Πρώτα τα ορίζουμε -κάπως σαν την κάτοψη του σπιτιού- και μετά τα κοινοποιούμε.

Στο δρόμο για την επικοινωνία, πάμε παρέα με τέσσερις φίλους. Τη συνείδησή μας, ως το σύνολο αρχών που θα υποστηρίξει μια ζωή με συμπόνοια, αλληλεγγύη, θάρρος και αυθεντικότητα. Τη γλώσσα και την κατανόηση του πώς οι λέξεις συμβάλλουν στη σύνδεση ή την απόσταση με τους συνανθρώπους μας. Την επικοινωνία που μας θέτει ικανούς να ξέρουμε πώς να ζητάμε αυτό που θέλουμε, πώς να ακούμε τα θέλω των άλλων και πώς μπορούμε να λύσουμε τυχόν διαφωνίες. Και βέβαια την επιρροή. Το πώς μπορούμε να ενώνουμε τη δύναμή μας με τους γύρω μας ώστε όλοι μαζί να γίνουμε πιο ισχυροί, παρά το να χρησιμοποιούμε την εξουσία μας έναντι των άλλων.

Και πάλι ο μινιμαλισμός εδώ. Πήραμε παρέα τα απαραίτητα, αλλά πρέπει και να αφήσουμε πίσω τα περιττά. Όπου περιττά, βάλε τις φυλετικές διακρίσεις, τις σεξουαλικές προκαταλήψεις, τον εκφοβισμό, τα κατηγορώ. Τα υψωμένα δάχτυλα που κρίνουν τους άλλους λες και κάποιος τα όρισε δικαστές. Το να μιλάμε χωρίς να ακούμε, τις φωνές, το θυμό, την πολιτική ρητορική. Άσε αυτά στην άκρη και με την πάροδο του χρόνου θα το δεις. Η ανάγκη σου να επικρίνεις και να πείσεις, θα αντικατασταθεί με την ανάγκη σου να συνδεθείς από καρδιάς. Απέριττα και ειλικρινά.