Τοποθετείς το συμφέρον σου το προσωπικό πάνω από όλα και προάγεις τη δική σου ευημερία εις βάρος εκείνης των άλλων. Εγωιστής είσαι και φαίνεσαι κιόλας. Σεβόμαστε τη φυσική σου τάση για αυτοσυντήρηση, αλλά βάλε και κανένα κανόνα ηθικής στην εξίσωση. Να μπορέσεις τέλος πάντων κάπως να ισορροπήσεις, κάπου ανάμεσα στο δικό σου το καλό αλλά και στου διπλανού και του παραδιπλανού σου.

Συμφέρον και εις βάρος. Κράτα αυτά σε σχέση με τον εγωισμό, πριν πάμε μια βόλτα σε μία έννοια ακόμη. Εκείνη της αυτοφροντίδας. Της μαγικής εκείνης λεξούλας του αιώνα μας. Τη λες φρέσκια, επίκαιρη, τη λες και μοδάτη. Αυτό που σίγουρα δεν τη λες, είναι συνώνυμο του εγωισμού.

Δεν είπε άλλωστε κανείς να φροντίζεις μεν εσένα, να το κάνεις όμως εις βάρος των άλλων. Άσε που εξίσου κανείς δεν μίλησε για συμφέρον. Ακούμε αυτοφροντίδα και -να ΄ναι καλά το μάρκετινγκ- φέρνουμε στο μυαλό εικόνες με γιόγκα, σπα, μεγάλα πολυτελή μπάνια, αιθέρια έλαια και άλατα και μάσκες με άργιλο και χαβιάρι.

Αυτοφροντίζεσαι τελικά, ή λάθος τα υπολόγιζες;

Και ωραία όλα αυτά, αλίμονο. Μόνο που η αυτοφροντίδα είναι πολλά παραπάνω. Βλέπεις, μπορείς πάντα να θεωρείς ότι φροντίζεις τον εαυτό σου σε γενικές γραμμές και ότι προσέχεις να ικανοποιούνται οι βασικές σου σωματικές ανάγκες. Οπότε είσαι εντάξει εδώ; Σε φροντίζεις λες ή λάθος τα υπολόγιζες; Αυτοφροντίδα δεν σημαίνει μόνο ενδιαφέρον και προσοχή στη σωματική σου υγεία, παρά αφορά εξίσου και τη συναισθηματική σου υγεία.

Ναι μεν η βασική αυτοφροντίδα περιλαμβάνει την κατανάλωση θρεπτικών τροφών –ενσυνείδητα κιόλας αν γίνεται-, την επαρκή ανάπαυση, τη σωματική άσκηση για ευεξία, αλλά αφορά εξίσου και την εξασφάλιση του αισθήματος της ασφάλειας. Σωματικής, αλλά και συναισθηματικής. Να βρίσκεται το σώμα σου σε ένα μέρος που σου αποπνέει ησυχία και σταθερότητα, αλλά σε αντίστοιχο μέρος να βρίσκεται και το μυαλό σου.

Να νιώθεις ασφάλεια να εκφράσεις τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου, χωρίς να φοβάσαι τυχόν αρνητικές επιπτώσεις. Συναίσθημα ανέκφραστο δε λειτουργεί παρά σαν κινητή βόμβα τόσο για την ψυχική σου υγεία, όσο και για τη σωματική. Αλληλένδετα δεν είναι άλλωστε αυτά τα δυο μεταξύ τους; Το να νιώθεις άνετα και οικεία να εκφράσεις όσα νιώθεις είναι το καλύτερο δώρο που μπορείς να κάνεις στην ολική σου υγεία.

Για να πεις πως προσπαθείς να φροντίσεις πράγματι εαυτόν, πρέπει να είσαι σε θέση να αντιλαμβάνεσαι πότε είσαι καταπονημένος ή εξαντλημένος, σε οποιοδήποτε επίπεδο. Σώμα και νους δίνουν πάντα ενδείξεις, μένει να έχεις τις κεραίες σου ανοιχτές να τις εντοπίσεις έγκαιρα. Οι ρυθμοί, τα άγχη, οι δυσκολίες, οι στεναχώριες, οι προκλήσεις, είναι και θα είναι εδώ. Μαζί με τα άλλα, τα καλά, όλα μαζί θα συνυπάρχουν. Αυτό που μπορείς όμως να κάνεις είναι να αφουγκράζεσαι εσένα και γρήγορα να αντιλαμβάνεσαι πότε το σωματικό ή συναισθηματικό διάλειμμα δεν πρέπει και δεν μπορεί να πάρει παράταση.

Οι δικοί σου προσωπικοί περιορισμοί

Το θέμα είναι πως κανείς μας δεν είναι ίδιος. Κι έτσι κανείς μας δεν έχει τους ίδιους περιορισμούς να υπολογίσει, στην προσπάθειά του για μια ωφέλιμη και ευεργετική προσπάθεια αυτοφροντίδας. Έστω, για παράδειγμα, πως είσαι εσωστρεφής. Από τη φύση σου ευαίσθητος, νιώθεις ένα κάποιο φόβο στο άκουσμα της λέξης κοινωνικοποίηση και εύκολα κουράζεσαι όταν προσπαθείς να ενταχθείς σε ένα νέο περιβάλλον. Αυτό μπορεί να στραγγίξει κάθε σου σταγόνα συναισθηματικής ενέργειας όταν προσπαθείς να γνωρίσεις νέους ανθρώπους ή να συμμετάσχεις σε συζητήσεις με πολλούς συνομιλητές.

Εσύ λοιπόν, πρέπει να τη δεις αλλιώς εδώ τη δουλειά. Όταν εντοπίζεις πως εισέρχεσαι σε μία τέτοια κατάσταση, καλό είναι να έχεις κάπου κολλημένο ένα νοητικό κίτρινο φωσφοριζέ post-it, να σου θυμίζει ότι έχεις το δικαίωμα να απέχεις. Και, αντίστοιχα, το δικαίωμα να εμπλακείς σε μικρότερες συζητήσεις. Ή σε μεγαλύτερες συζητήσεις μεν, για μικρότερο χρονικό διάστημα δε.

Αν μια συζήτηση δεν σε ενδιαφέρει και τόσο, μπορείς πάντα να ακούσεις χωρίς να μιλήσεις, ή και να μην ακούσεις καθόλου. Κι αν αποφασίσεις να συμβάλλεις σε μια συζήτηση, να το κάνεις εναποθέτοντας ό,τι εσύ νιώθεις και ό,τι σε απασχολεί. Να αφήσεις εκεί το μικρό λιθαράκι των σκέψεών σου, μην ξεχνώντας πως κάθε δική σου σκέψη έχει ίση αξία με εκείνη των άλλων.

Συγγνώμη, αλλά μόλις πείνασα

Μα πρέπει όλα αυτά να τα σκεφτείς από πριν. Να προετοιμάσεις διανοητικά τον εαυτό σου για όλα τα βήματα αυτά προτού βρεθείς μέσα στην κατάσταση που σου κάθεται άβολα και που άμεσα σε καθιστά κολλημένο ή και παγωμένο. Μπορείς να έχεις και μερικές εύκολα προσβάσιμες εξόδους κινδύνου όπως το με συγχωρείτε, πρέπει να επισκεφτώ την τουαλέτα, ή θα χρειαστεί να ξαναγεμίσω με νερό το ποτήρι μου, ή σαν να πείνασα, αποσύρομαι για λίγο. Μην τα βλέπεις σαν ψέματα ή σαν φθηνές δικαιολογίες όλα αυτά, μορφή αυτοφροντίδας είναι. Ακούς σώμα και μυαλό και οδηγείσαι σε όποιο βήμα μοιάζει το καλύτερο για σένα. Και βλέπεις; Κανέναν δεν βλάπτεις με οτιδήποτε από άλλα αυτά, οπότε καθόλου εγωιστικό δεν μπορείς να το θεωρήσεις.

Τώρα, όπως σε μια συζήτηση, έτσι και σε ένα συναισθηματικό γεγονός. Συχνά τα μπλέκουμε τα πράγματα και βρισκόμαστε σε ένα σημείο όπου θεωρούμε πως δεν έχουμε την επιλογή για το αν θα συμμετάσχουμε συναισθηματικά σε μια κατάσταση ή όχι. Ακόμη κι αν έχεις σοβαρούς λόγους να μην μπορείς να αποφύγεις ολοσχερώς τη συμμετοχή σου στην κατάσταση αυτή, σίγουρα έχεις πάντα την επιλογή του ποσοστού στο οποίο θα το κάνεις. Πες το και συναισθηματικό επίπεδο εμπλοκής.

Να συμμετέχεις συνειδητά σε ό,τι έρχεται εμπρός σου, νιώθοντας τη λύτρωση που σου προσφέρει η δυνατότητα της επιλογής. Θυμήσου το όχι, τη μικρή αυτή λεξούλα. Που όσο μπόι της λείπει, άλλη τόση δύναμη κρύβει. Που μπορείς ανά πάσα ώρα και στιγμή να τη χρησιμοποιήσεις, χωρίς μάλιστα να σε υποχρεώνει κανείς να εξηγήσεις το γιατί. Δεν χρειάζεται πάντα και προς όλους η συμπεριφορά σου να είναι αιτιολογημένη. Είναι άλλωστε το όχι, η μεγαλύτερη απόδειξη ότι έχεις εντοπίσει και σέβεσαι τα δικά σου προσωπικά όρια. Κι αφού τα γνωρίζεις, φροντίζεις για αυτά. Κι αφού φροντίζεις αυτά, φροντίζεις σίγουρα εσένα.