Η πρόσληψη τροφής αποτελεί βασικό κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Τα τελευταία χρόνια ο κόσμος έχει ευαισθητοποιηθεί στο θέμα της διατροφής και προσπαθεί να ενημερώνεται και να τρώει πιο σωστά σε σύγκριση με παλαιότερα. Διατροφή, δίαιτα και θερμίδες είναι όροι που ακούμε σχεδόν καθημερινά, χωρίς ωστόσο να είμαστε σίγουροι αν τα όσα γνωρίζουμε είναι σωστά.
Δύο λέξεις που συγχέονται συχνά είναι η πείνα και η όρεξη. Στις περισσότερες των περιπτώσεων, θεωρούνται ταυτόσημες, αγνοώντας πως η πρώτη αναφέρεται σε βιολογική ανάγκη και η δεύτερη σε ψυχική ανάγκη.
Αποσαφήνιση όρων
Η πείνα μεταφράζεται σαν βιολογική ανάγκη του οργανισμού και συνήθως επαναλαμβάνεται κάθε τρεις ώρες από την τελευταία φορά που φάγαμε. Υπάρχουν βέβαια, και περιπτώσεις που το αίσθημα της πείνας είναι λανθασμένο αφού σχετίζεται με συγκεκριμένες συναισθηματικές συνιστώσες.
Η όρεξη έρχεται ως αποτέλεσμα αυτών και συνδέεται άμεσα με την ψυχική διάθεση και την ικανοποίηση κάποιου ενστίκτου. Πιο συγκεκριμένα, μπορεί να έρθει ακόμη και μετά την κατανάλωση τροφής σας απόρροια συναισθηματικής φόρτισης όπως άγχους, ευφορίας ή θυμού.
Η αύξηση του βάρους είναι αποτέλεσμα της όρεξης που διαθέτουμε και όχι της πραγματικής πείνας. Για να αντιμετωπιστεί αυτή η αίσθηση όταν η όρεξη χτυπήσει την πόρτα καλό είναι να μετρήσουμε μέχρι το είκοσι για να ξεχαστούμε. Αν το καταφέρουμε σημαίνει πως δεν ήταν πείνα αλλά μία ακόρεστη επιθυμία.
Πώς διαμορφώνεται η όρεξη
Οι παράγοντες που διαμορφώνουν την όρεξή μας εντοπίζονται τόσο στη σωματική μας ανάγκη για τροφή όσο και στην ψυχική. Σημαντικό ρόλο παίζουν το μέγεθος του γεύματος, οι ώρες που έχουν περάσει από το τελευταίο γεύμα αλλά και η μυρωδιά, η εμφάνιση και η γεύση του φαγητού. Η ύπαρξη ανθρώπων γύρω μας που τρώνε, είναι επίσης ένας λόγος πρόσληψης τροφής και συνήθως προτρέπει υποσυνείδητα το άτομο να φάει ακόμα και 60% περισσότερο από άλλες φορές.
Ένας σημαντικός λόγος που ενεργοποιεί το ένστικτο της κατανάλωσης φαγητού είναι το άγχος. Εξαιτίας αυτού έχει αυξηθεί και το επίπεδο παχυσαρκίας. Τα υψηλά ποσοστά άγχους οδηγούν αντιστοίχως και σε υψηλά ποσοστά παχυσαρκίας. Το στρες προκαλεί συναισθηματικές διαταραχές και αυξομειώσεις διάθεσης και σαν αυτόματη αντίδραση το άτομο αναζητά φαγητό σαν τρόπο εκτόνωσης. Όμως, μία από τις συνέπειες του άγχους δύναται να επιτείνει τη διάρκεια της όρεξης.
Αυτή δεν είναι άλλη από την αϋπνία. Η έλλειψη ύπνου αυξάνει την γκρελίνη, ορμόνη που ευθύνεται για τη δημιουργία της όρεξης, ενώ ταυτοχρόνως μειώνει τη λεπτίνη την ορμόνη που ευθύνεται για το αίσθημα του κορεσμού. Για να εξισορροπήσουμε την όρεξη η ιδανική ποσότητα ύπνου είναι από έξι έως εννέα ώρες.
Πώς να ελέγξουμε την όρεξή μας
Η αλλαγή του τρόπου σκέψης είναι από τα πρώτα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Η σκέψη είναι αυτή που καθοδηγεί και το συναίσθημα, για αυτό όταν στρέφουμε το μυαλό μας στη θετική πλευρά των πραγμάτων βοηθάμε τον οργανισμό μας να μειώσει την επιθυμία για φαγητό. Βέβαια, ακόμα και αν αυτό είναι δύσκολο να γίνει μπορούμε να αντικαταστήσουμε τις τροφές με υψηλές θερμίδες με άλλα πιο υγιεινά σνακ.
Τα μικρά γεύματα μάλιστα, είναι η καλύτερη ενδιάμεση λύση. Τα σνακ που είναι μικρής επεξεργασίας, πλούσια σε πρωτεΐνες και φυτικές ίνες χορταίνουν άμεσα και για περισσότερες ώρες. Συμπληρωματικά, συστήνεται η κατανάλωση επαρκούς ποσότητας νερού για να παραμένει ενυδατωμένος ο οργανισμός.
Ο ρόλος της άσκησης
Η άσκηση είναι ένας σπουδαίος σύμμαχος στη φαρέτρα μας, αρκεί να ξέρουμε να την εκμεταλλευτούμε. Κατά τη διάρκεια σωματικής άσκησης αυξάνονται η ανορεξιογόνες ορμόνες και φέρνουν τον κορεσμό του αισθήματος της όρεξης. Το σωματικό βάρος ρυθμίζεται και ο οργανισμός δεν έχει πια την ανάγκη να καταναλώνει υψηλά επίπεδα τροφής.
Οι ορμόνες που παράγονται από την άσκηση έχουν τη δυνατότητα να ρυθμίσουν και τις ορμόνες που προκαλούν τα αρνητικά συναισθήματα. Η σεροτονίνη αποτελεί μία από τις ορμόνες που αυξάνονται κατά τη γυμναστική. Εκείνη σχετίζεται άμεσα με την ανάπτυξη θετικών συναισθημάτων τα οποία με τη σειρά τους μειώνουν την ανάγκη για φαγητό. Έτσι, αποκτούμε συγχρόνως δύο βοηθούς για να περιορίσουμε την όρεξη.
Θα πρέπει, όμως, να προσέξουμε γιατί υπάρχει η πιθανότητα όταν ο χρόνος άσκησης είναι υπερβολικός να δημιουργήσουμε τέτοιο έλλειμα ενέργειας που θα φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα. Θα προκαλέσει αρνητικό ισοζύγιο ενέργειας το οποίο με την σειρά του θα προκαλέσει μεγάλη επιθυμία για φαγητό ώστε να αναπληρωθούν τα κενά που δημιουργήθηκαν.
