Ο πρώτος πόλεμος που μεταδόθηκε ζωντανά στις τηλεοράσεις εκατομμυρίων τηλεθεατών ήταν ο Πόλεμος του Κόλπου, τον οποίο κάλυψε το τηλεοπτικό δίκτυο CNN. Από την πρώτη ζωντανή μετάδοση το 1990, το 2022 για πρώτη φορά εμπόλεμη σύρραξη μεταδίδεται ζωντανά, όχι μόνο από την τηλεόραση, αλλά και από τους λογαριασμούς χιλιάδων ιδιωτών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Αρχής γενομένης της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24/2, οι χρήστες της διάσημης πλέον πλατφόρμας κοινωνικής δικτύωσης TikTok έγιναν θεατές του πολέμου μέσα από βίντεο που έδειχναν σε πραγματικό χρόνο τους βομβαρδισμούς στον αστικό ιστό και βίντεο από τα πεδία των μαχών. Σύντομα τα βίντεο γυμναστικής, μόδας, χορού, αισθητικής κ.λπ. της διάσημης πλατφόρμας, έδωσαν τη θέση τους σε βίντεο με ανθρώπους να στριμώχνονται στα καταφύγια και βομβαρδισμούς να καταστρέφουν κτήρια και σπίτια στο διάβα τους.
Η θέση των Ουκρανών και των Ρώσων TikToker
Τόσο Ουκρανοί όσο και Ρώσοι tiktoker πήραν θέση και έδειξαν μέσα από βίντεο τη φρίκη του πολέμου. Οι μεν Ουκρανοί κάλεσαν τους ακόλουθούς τους να σταθούν στο πλάι της χώρας τους, να προσευχηθούν για αυτήν, να καταδικάσουν την ρωσική εισβολή και να κάνουν δωρεές για να ενισχύσουν οικονομικά τον στρατό τους. Πολλοί κάλεσαν τους ακολούθους τους να παρακολουθούν τα βίντεο τους “για να δουν την αλήθεια για την Ουκρανία” όπως χαρακτηριστικά έγραψαν, την οποία δεν θεωρούν ότι προβάλλουν τα παραδοσιακά μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Οι δε Ρώσοι influencer φαίνονται διχασμένοι στο διαμοιρασμό των αντιδράσεών τους. Πολλοί δηλώνουν σε βίντεο τους ότι “οι κανονικοί άνθρωποι στη Ρωσία δεν υποστηρίζουν τον πόλεμο”. Όπως τόνισε ο Niki Proshin, διάσημος Ρώσος tiktoker με πάνω από 736.000 ακολούθους ” κανένας από τους φίλους μου και κανένας από τους ανθρώπους με τους οποίους μιλάω προσωπικά δεν υποστηρίζει τα γεγονότα”. Ενώ άλλοι φαίνεται ότι υποστηρίζουν την εισβολή.
Η επιρροή του TikTok
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι η πιο πρόσφατη απόδειξη του σημαντικού ρόλου που διαδραματίζει το TikTok στην διάδοση των ειδήσεων ιδιαίτερα για τη “γενιά Ζ”. Ο αλγόριθμος του TikTok, σε σύγκριση με άλλες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, είναι γνωστό ότι προωθεί περιεχόμενο σε χρήστες, ακόμη και αν οι ίδιοι δεν ακολουθούν τα συγκεκριμένα άτομα ενώ μπορεί να δημιουργήσει trends που επηρεάζουν πάνω από ένα δισεκατομμύριο χρήστες. Επίσης, επιτρέπει την άμεση επεξεργασία και των διαμοιρασμό πλάνων σε δευτερόλεπτα από την λήψη τους.
Για να κατανοήσουμε περισσότερο την επιρροή του συγκεκριμένου μέσου, αρκεί να σκεφτούμε ότι ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, μέσα από το διάγγελμά του απηύθυνε έκκληση στους tiktokers να βοηθήσουν να τερματιστεί ο πόλεμος. Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι η έκκληση έγινε στα ρωσική γλώσσα με στόχο τους Ρώσους tiktokers.
Έκκληση από τους ερευνητές στους χρήστες να προσέχουν την παραπληροφόρηση
Οι διαδικτυακοί ερευνητές παραπληροφόρησης προειδοποιούν ότι οι ψευδείς ειδήσεις σχετικά με την εισβολή στην Ουκρανία έχουν αναμειχθεί με τις αληθινές και έχουν διαχυθεί ευρέως στο TikTok και στα υπόλοιπα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Εφιστούν την προσοχή στους πολίτες να ελέγχουν τις πληροφορίες που μεταδίδονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ο David French, senior editor στο The Dispatch καταθέτει την άποψή του “ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μας δείχνουν πόσο σκληρός είναι αυτός ο πόλεμος, ωστόσο αυτές οι πλατφόρμες δεν μας προσφέρουν μια συνολική από στρατηγικής απόψεως γνώση της καταστάσεως, όπως παραδείγματος χάριν για τις θέσεις των ρωσικών δυνάμεων και των πραγματικό αριθμό των απωλειών”. Συνεχίζει “κάθε ένα απ’ αυτά τα βίντεο στο TikTok είναι μια στιγμιαία αποτύπωση μια συγκεκριμένης στιγμής χωρίς συχνά να συνοδεύεται από άλλο διευκρινιστικό υλικό. Έτσι θα πρέπει, για να έχεις μια ολοκληρωμένη εικόνα της κατάστασης, να ξοδέψεις άπλετο χρόνο για να ενώσεις τα κομμάτια του puzzle”.
Από την άλλη ο Darren Davidson, αρχισυντάκτης της Storyful ανέφερε στους Times ότι “παρά την παραπληροφόρηση που υπάρχει στο TikTok, η συγκεκριμένη πλατφόρμα έχει αποδειχθεί ανεκτίμητης αξίας για την κάλυψη του πολέμου. Αυτή είναι η πρώτη σύγκρουση που εμφανίζεται στο TikToκ”.
Την περασμένη Δευτέρα η Roskomnadzor, η ρυθμιστική αρχή επικοινωνιών της Ρωσίας, γνωρίζοντας τη δυναμική της πλατφόρμας, ζήτησε από το TikTok να σταματήσει να αναπαράγει βίντεο με στρατιωτικό περιεχόμενο σε ανήλικους. Σημείωσε ότι τα αυτά τα βίντεο έχουν αντιρωσικό χαρακτήρα.
Σχετικά με το θέμα της παραπληροφόρησης το ίδιο το TikTok, την προηγούμενη εβδομάδα δήλωσε ότι «συνεχίζουμε να παρακολουθούμε στενά την κατάσταση για να ανταποκριθούμε στις αναδυόμενες τάσεις και να αφαιρέσουμε το παραβατικό περιεχόμενο, συμπεριλαμβανομένης της παραπληροφόρησης και της προώθησης της βίας».
Αναστολή λειτουργιών στην πλατφόρμα του TikTok στην Ρωσία
Την Κυριακή το TikTok μέσω του λογαριασμού του στο Twitter ανακοίνωσε την αναστολή ορισμένων λειτουργιών στην πλατφόρμα στην Ρωσία εξαιτίας του νέου νόμου στην χώρα για την παραπληροφόρηση. «Υπό το πρίσμα του νέου νόμου για τις «ψευδείς ειδήσεις» της Ρωσίας, δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να αναστείλουμε τη ζωντανή ροή και το νέο περιεχόμενο στην υπηρεσία βίντεο μας, ενώ εξετάζουμε τις επιπτώσεις αυτού του νόμου για την ασφάλεια». «Η υπηρεσία μας ανταλλαγής μηνυμάτων εντός εφαρμογής δεν θα επηρεαστεί». «Θα συνεχίσουμε να αξιολογούμε τις εξελισσόμενες συνθήκες στη Ρωσία για να προσδιορίσουμε πότε θα μπορέσουμε να συνεχίσουμε πλήρως τις υπηρεσίες μας, με την ασφάλεια να είναι η κορυφαία προτεραιότητά μας».
