Στο άκουσμα του όρου ορμόνες, το μυαλό των περισσότερων ίσως πάει σε αυτές του εμμηνορροϊκού κύκλου ή εκείνες που σπεύδουμε να κατηγορήσουμε για κάθε αλλαγή στη διάθεση ή την όρεξή μας για φαγητό.

Κι ενώ για τους περισσότερους αποτελούν μια αόρατη, δυσνόητη ύπαρξη, που χρησιμεύει απλώς ως δικαιολογία, στην πραγματικότητα οι ορμόνες είναι πολύ περισσότερα απ’ όσα γνωρίζουμε.

Αυτοί οι έξυπνοι χημικοί αγγελιοφόροι «λένε» στα όργανά μας τι να κάνουν και πότε.

«Οι ορμόνες είναι μέρος του ενδοκρινικού συστήματος, ενός δικτύου οργάνων, αδένων και χημικών ουσιών, που βοηθούν στη φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού», εξηγεί στο Stylist η δρ. Zoe Watson, ιδρύτρια της πλατφόρμας ευεξίας Wellgood Wellbeing. «Οι ορμόνες εκκρίνονται από όργανα ή αδένες μέσα στο σώμα, ρυθμίζοντας διάφορες λειτουργίες, όπως η ανάπτυξη, η αναπαραγωγή, ο μεταβολισμός, η πέψη, η διάθεση και πολλά ακόμη».

«Υπάρχουν κυριολεκτικά εκατοντάδες ορμόνες, οι οποίες ελέγχουν όλες τις σωματικές σου λειτουργίες», συμπληρώνει η Watson. «Ρυθμίζουν πότε τρως (γρελίνη), πότε νιώθεις κούραση (μελατονίνη), πότε ξυπνάς (κορτιζόλη), δίνουν εντολή στην καρδιά να χτυπά πιο γρήγορα (αδρεναλίνη) ή να επιβραδύνει (ακετυλοχολίνη) – κάθε διαδικασία του σώματος ελέγχεται από ορμόνες».

«Οι ορμόνες του φύλου, όπως τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη, είναι ίσως οι πιο γνωστές», παραδέχεται η Watson, διευκρινίζοντας ωστόσο ότι «το ενδοκρινικό σύστημα είναι πολύ πιο περίπλοκο».

Είναι οι ορμόνες ζήτημα γενετικής προδιάθεσης;

Σίγουρα είναι δελεαστικό να κατηγορούμε τη γενετική για τυχόν ορμονικές διαταραχές που αντιμετωπίζουμε, όμως η πραγματικότητα δεν είναι τόσο απλή.

«Όπως τα περισσότερα, έτσι και τα ορμονικά θέματα είναι μια πολύπλοκη αλληλεπίδραση γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων», λέει η δρ.Watson. «Τα γονίδια ενεργοποιούνται και απενεργοποιούνται αλληλεπιδρώντας με τους διάφορους παράγοντες του περιβάλλοντος. Έτσι, ενώ το οικογενειακό ιστορικό μπορεί πράγματι να αυξήσει τον κίνδυνο μιας ορμονικής διαταραχής, στην πραγματικότητα αυτό που συμβαίνει είναι πιο σύνθετο».

Όλοι έχουμε ένα γενετικά προκαθορισμένο εύρος, εντός του οποίου οι ορμόνες μας είναι ισορροπημένες και σταθερές. Είναι, ωστόσο, η φύση των ορμονών να κυμαίνονται, με τις τιμές τους να εναλλάσσονται διαρκώς, ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες του οργανισμού. Οι διακυμάνσεις των ορμονών συμβαίνουν, στην πραγματικότητα, πολλές φορές ακόμη και κατά τη διάρκεια της ημέρας, ως απόκριση στα περιβαλλοντικά ερεθίσματα.

Η δρ. Watson εξηγεί: «Όταν τρέχεις, για παράδειγμα, τα επινεφρίδια απελευθερώνουν αδρεναλίνη, η οποία αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό, επιτρέποντας στην καρδιά να αντλήσει περισσότερο αίμα και να μεταφέρει οξυγόνο στους μύες, που εργάζονται σκληρά για να κινήσουν το σώμα. Όταν η άσκηση ολοκληρωθεί, το σώμα δεν έχει τις ίδιες απαιτήσεις, έτσι τα επίπεδα αδρεναλίνης επανέρχονται στις φυσιολογικές τιμές». H διατροφολόγος Thalia Pellegrini συμφωνεί: «Τα επίπεδα των ορμονών αλλάζουν διαρκώς».

Ο μύθος της ορμονικής ανισορροπίας

Σύμφωνα με τη Watson, «υπάρχει έντονη παραπληροφόρηση σχετικά με το πώς μπορούμε να ‘ισορροπήσουμε’ τις ορμόνες μας μέσω αλλαγών στον τρόπο ζωής».

«Δεν υφίσταται ορμονική ανισορροπία με την έννοια που πιστεύουν οι άνθρωποι. Το σώμα είναι μια καλά συντονισμένη μηχανή. Εάν είσαι υγιής και τα επίπεδα ορμονών σου βρίσκονται εντός του φυσιολογικού εύρους αναφοράς, δεν υπάρχει κυριολεκτικά τίποτα που μπορείς ή πρέπει να κάνεις για να ισορροπήσεις τις ορμόνες σου. Είναι ήδη ισορροπημένες», εξηγεί η Watson.

Υπάρχουν, φυσικά, ορμονικές διαταραχές, είναι όμως σημαντικό να διαχωρίζονται από τις φυσιολογικές διακυμάνσεις.

«Υπάρχουν πολλές ιατρικές καταστάσεις που επηρεάζουν το ενδοκρινικό σύστημα, όπως ο υπο- ή υπερθυρεοειδισμός, η νόσος του Addison, η νόσος του Cushing και άλλα», επισημαίνει η Watson. «Πρόκειται για καταστάσεις που πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη, να αξιολογηθούν σωστά, να διαγνωστούν και να αντιμετωπιστούν σε ιατρικό περιβάλλον. Αυτές οι διαταραχές δεν διορθώνονται με αλλαγές στον τρόπο ζωής και μερικές μπορεί να αποδειχθούν ακόμη και απειλητικές για τη ζωή εάν δεν θεραπευτούν αποτελεσματικά».

Πώς μπορούμε να εξασφαλίσουμε ορμονική υγεία;

Η Watson υπογραμμίζει ότι δεν μπορούμε να επηρεάσουμε τις ορμόνες μας με κανέναν μακροπρόθεσμο τρόπο. «Οι φυσικές ορμονικές διακυμάνσεις που σημειώνονται κατά τη διάρκεια της ημέρας ως απάντηση στους περιβαλλοντικούς παράγοντες είναι βραχύβιες. Η ορμονική εξισορρόπηση είναι κάτι για το οποίο φροντίζει ο ίδιος ο οργανισμός και δεν χρειάζεται να κάνεις κάτι εσύ».

Φυσικά, αυτό δεν αναιρεί ότι υπάρχουν τρόποι για να υποστηρίξεις την ορμονική σου υγεία, μέσα από τις επιλογές στον τρόπο ζωής σου.

Η διατροφή έχει σημασία

«Ως διατροφολόγος, πάντα συμβουλεύω να καταναλώνεις αρκετή πρωτεΐνη. Οι πρωτεΐνες αποτελούνται από αμινοξέα, μερικά από τα οποία είναι απαραίτητα για την παραγωγή ορμονών στο σώμα. Πάντα ενθαρρύνω τις γυναίκες να καταναλώνουν υγιεινά λίπη καθημερινά, καθώς αποτελούν δομικά στοιχεία για την ορμονική υγεία. Πρόσθεσε λιπαρά ψάρια, ξηρούς καρπούς, σπόρους και αβοκάντο στην καθημερινότητά σου», συμβουλεύει η Pellegrini.

Μείωσε το άγχος

«Το άγχος μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία, εν μέρει λόγω της επίδρασής του στις ορμόνες μας. Αξίζει να εξερευνήσεις τρόπους διαχείρισης του στρες που νιώθεις καθημερινά», προτείνει η Pellegrini.

Κοιμήσου περισσότερο

Ένας κακός ή ανεπαρκής ύπνος μπορεί να διαταράξει τις ορμόνες σου. «Ο ύπνος είναι κομβικός για την ορμονική ισορροπία, καθώς βοηθά στη ρύθμιση των επιπέδων κορτιζόλης», εξηγεί η Pellegrini. «Αυτή, με τη σειρά της, συμβάλλει στη ρύθμιση άλλων ορμονών στο σώμα».