Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε ζήσει την εποχή πριν το διαδίκτυο έρθει και καταδυναστεύσει τη ζωή μας. Ζήσαμε τη μετάβαση στον ψηφιακό κόσμο από μια ηλικία και μετά. Η Gen Z, όμως, γεννήθηκε μέσα στις εφαρμογές και τις ειδοποιήσεις. Έμαθε να «χτίζει» έτσι την καθημερινότητά της, να επικοινωνεί και να δημιουργεί σχέσεις μέσα από ειδοποιήσεις στο κινητό και αναρτήσεις στις κοινωνικές πλατφόρμες. Κι όσο εξοικειωμένη κι αν είναι αυτή η γενιά με τον ψηφιακό κόσμο, υπάρχει κάτι αναμφισβήτητα εξουθενωτικό: Οι μυριάδες πληροφορίες που προκύπτουν ανά δευτερόλεπτο και με τις οποίες έρχονται αντιμέτωποι οι Gen Zers μέσω των μηνυμάτων που ανταλλάσσουν ή του scrolling στις κοινωνικές πλατφόρμες καταλήγει τελικά να τους προκαλεί τεράστιο στρες.

Έτσι, παρ’ ότι είναι η νεότερη γενιά, αποτελείται από μια ομάδα ανθρώπων που αγχώνονται για τα πάντα, ακόμη και για τα πιο απλά πράγματα, όπως για το τι θα παραγγείλουν να φάνε. Αυτός ο φόβος έγινε πρόσφατα γνωστός ως «το άγχος του μενού».

Τι είναι το «το άγχος του μενού» και τι κρύβεται από πίσω

Νεαροί χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης εξομολογούνται, μεταξύ σοβαρού και αστείου, πως κάθε φορά που πρέπει να βγουν για ένα ποτό ή ένα γεύμα, ελέγχουν εκ των προτέρων το μενού, τις τιμές, τη διαδρομή που θα ακολουθήσουν και το διαθέσιμο πάρκινγκ. Δεν τους αρέσουν οι εκπλήξεις, θέλουν να ξέρουν εκ των προτέρων πόσα θα ξοδέψουν και τι θα φάνε, επειδή «ντρέπονται» να έρθουν αντιμέτωποι με ένα άγνωστο σενάριο. Με λίγα λόγια, επειδή αδυνατούν να χαλαρώσουν.

Μπορεί να ακούγεται επιφανειακό, στην πραγματικότητα όμως κρύβει κάτι πολύ βαθύτερο: Τη διαπίστωση ότι πρόκειται για μια γενιά πιο επιρρεπή στην απομόνωση και το σχεσιακό άγχος, πιο ανίκανη να διαχειριστεί διάφορες καταστάσεις.

Οι αριθμοί πίσω από το «άγχος του μενού»

Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη σε περίπου 2.000 ανθρώπους, το 86% των ατόμων ηλικίας 18 – 24 ετών αισθάνεται άγχος όταν πρόκειται να παραγγείλει. Το 34% μπορεί ακόμη και να ζητήσει από κάποιον άλλο να το κάνει. Κι αν νομίζεις ότι αυτό αποτελεί αποκλειστικό ζήτημα της γενιάς Z, τα δεδομένα έχουν αντίθετη άποψη: Ένα επιβλητικό 67% του συνόλου των συμμετεχόντων αισθάνεται το ίδιο άγχος, αν και οι αριθμοί μειώνονται όσο αυξάνεται η ηλικία. Για την Gen X και τους baby boomers (44-77), το ποσοστό κυμαίνεται γύρω στο 15%. Μια παρόμοια έρευνα επιβεβαιώνει την τάση: 3 στους 10 βιώνουν το «άγχος του μενού». Εν ολίγοις, πρόκειται για ένα πρόβλημα που επηρεάζει τη νεότερη γενιά, αλλά όχι αποκλειστικά.

Οι βαθιές αιτίες του «επιφανειακού» άγχους

Πίσω από το «άγχος του μενού» κρύβονται, σύμφωνα με τους ειδικούς, τουλάχιστον τρία βασικά κίνητρα ή φόβοι:

• ο φόβος για το άγνωστο,
• η αδυναμία λήψης γρήγορων αποφάσεων και
• η αδυναμία να σχετιστούμε με έναν άλλο άνθρωπο με αυθόρμητο και μη «προβαρισμένο» τρόπο, να διαχειριστούμε την αμηχανία μιας όχι και τόσο ιδανικής αλληλεπίδρασης μπροστά σε άλλους ανθρώπους.

Αν, τέλος, προσθέσουμε σε αυτούς τους αριθμούς και τις εκτιμήσεις που σχετίζονται με το επίπεδο του γενικού άγχους, την αντίληψη του κινδύνου, τις οικονομικές και εργασιακές ανησυχίες, τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της πανδημίας, το οικολογικό άγχος κ.ο.κ., ερχόμαστε αντιμέτωποι με την εικόνα μιας πραγματικά φοβισμένης γενιάς (ή και δύο, μιας και ούτε οι millennials είναι πολύ καλύτερα).

Υπάρχουν λύσεις;

Για να επιλύσουμε το άγχος που προκαλούν τόσο απλές καθημερινές πράξεις, όπως μια παραγγελία, είναι κομβικής σημασίας να κατανοήσουμε τις αιτίες που δημιουργούν αυτό το στρες. Τι είναι αυτό που κάνει τη δοκιμή νέων πραγμάτων μια τόσο αγχωτική διαδικασία; Μήπως υπάρχουν στο περιβάλλον μας άνθρωποι που μας κάνουν να νιώθουμε ενίοτε ανόητοι ή απαιτούν διαρκώς από εμάς να έχουμε «επιδόσεις» που δεν μπορούμε να εγγυηθούμε; Τι ρόλο παίζει η ανασφάλεια;

Σε κάθε περίπτωση, το «άγχος του μενού» είναι μια ένδειξη πως κάτι δεν πάει καλά. Το να μιλήσουμε ανοιχτά γι’ αυτό με φίλους, την οικογένεια, ακόμα και με έναν ψυχολόγο θα μπορούσε να είναι ο σωστός δρόμος για να ξεπεράσουμε όλους τους φόβους μας, έναν έναν, από τον μικρότερο μέχρι τον μεγαλύτερο.