Όλοι μας έχουμε ακούσει τους όρους “κρίση πανικού” ή “προσβολή πανικού”. Οι περισσότεροι, έστω και μια φορά στη ζωή μας, έχουμε βιώσει σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό τα συμπτώματα. Τι ακριβώς είναι όμως μία κρίση πανικού; 

Η κρίση πανικού ορίζεται ως ένα αιφνίδιο επεισόδιο φόβου και άγχους που συνοδεύεται από σοβαρές σωματικές αντιδράσεις. Ο φόβος αυτός δεν απορρέει από κάποιον πραγματικό κίνδυνο ή προφανή αιτία. Το άτομο νιώθει ότι ξαφνικά χάνει τον έλεγχο της σκέψης και του σώματός του. Σωματοποιεί και το βιώνει σαν κάποια καρδιακή προσβολή ή ακόμη και ότι πεθαίνει.
Μία κρίση πανικού δεν είναι απειλητική για τη ζωή του ατόμου.
Συναισθηματικά όμως φορτίζει το άτομο, το επιβαρύνει, αλλοιώνει το τρόπο σκέψης του και μπορεί να επηρεάσει την ποιότητά της ζωής σε καθοριστικό βαθμό. Το άτομο κατακλύζεται από αισθήματα άγχους και φόβου, σε ανάμνηση του συμβάντος, χάνει τον έλεγχο των σκέψεων του και προσπαθώντας να προστατευθεί από τα δυσχερή συναισθήματα, είναι πιθανό να κλειστεί στον εαυτό του και σε συνέχεια να αποφεύγει τις κοινωνικές συναναστροφές που θα μπορούσαν να τον εκθέσουν σε έναν νέο κίνδυνο.
Τα άτομα που έχουν βιώσει μία η περισσότερες φορές μία κρίση πανικού, σταδιακά αποσύρονται σε ασφαλή περιβάλλοντα (π.χ. απόσυρση στην οικεία), και αποφεύγουν οποιοδήποτε μέρος ή συνήθεια είναι συνδυασμένα με την εμπειρία μιας κρίσης πανικού, κατακλυσμένοι από τον φόβο για την επόμενη. Ο τρόπος που εκδηλώνεται διαφέρει από άτομο σε άτομο. Τα συμπτώματα κορυφώνονται εντός μερικών λεπτών και όταν υποχωρήσει, αφήνει το άτομο εξαντλημένο. Πολλοί άνθρωποι βιώνουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους κρίση πανικού. Όταν όμως το άτομο νιώθει ότι εγκλωβίζεται ανάμεσα στο αίσθημα του φόβου και σε επαναλαμβανόμενες εμπειρίες κρίσεων, και τα συμπτώματα επιμένουν για μεγάλο διάστημα, τότε είναι πιθανό να μιλάμε για μία Διαταραχή Πανικού.

Διαγνωστικά Κριτήρια Διαταραχής Πανικού κατά DSM -IV

Κατά το DSM-IV ως “προσβολή πανικού” (κρίση πανικού) θα θεωρηθεί μια διακριτή περίοδος έντονου φόβου ή δυσφορίας κατά την οποία τέσσερα (ή περισσότερα) από τα παρακάτω συμπτώματα αναπτύχθηκαν αιφνίδια και κορυφώθηκαν μέσα σε 10 λεπτά:

1) αίσθημα παλμών, αίσθημα ότι η καρδιά πάει να σπάσει ή επιτάχυνση του καρδιακού ρυθμού

2) εφίδρωση

3) τρεμούλα ή έντονος τρόμος

4) αίσθημα ασφυξίας ή πλακώματος στο στήθος 5) αίσθημα πνιγμονής

6) πόνος ή δυσφορία στο στήθος

7) ναυτία ή επιγάστρια δυσφορία

8) αίσθημα ζάλης, αστάθειας ή λιποθυμίας

9) αποπραγματοποίηση (αίσθημα μη πραγματικότητας) ή αποπροσωποποίηση (αίσθημα απομάκρυνσης/αποστασιοποίησης από τον εαυτό)

10) φόβος απώλειας ελέγχου ή ότι τρελαίνεται

11) φόβος ότι θα πεθάνει

12) παραισθησίες (αίσθηση μουδιάσματος ή μυρμηγκιάσματα)

13) ρίγη ή αίσθημα ζέστης

Η Διαταραχή Πανικού είναι μια κατάσταση η οποία διαφέρει από το συνηθισμένο αίσθημα φόβου ή τις αγχώδεις αντιδράσεις ενός ατόμου στην έκθεσή του σε στρεσογόνους παράγοντες. Εμφανίζεται ξαφνικά και χωρίς εμφανή, συνειδητό λόγο. Μπορεί να εκδηλωθεί ανά πάσα ώρα και στιγμή, για παράδειγμα κατά την οδήγηση ή στον ύπνο. Το άτομο έρχεται αντιμέτωπο με ξαφνικές επιθέσεις φόβου και έντονης νευρικότητας, όπως επίσης εφίδρωση και ταχυκαρδία. Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού, το άτομο αντιδρά και διαχειρίζεται την φαινομενική απειλή δυσανάλογα προς την κατάσταση με την οποία καλείται να αντιμετωπίσει στην πραγματικότητα, η οποία συνήθως δεν είναι απειλητική. Προοδευτικά, το άτομο που πάσχει από διαταραχή πανικού τείνει να αναπτύσσει έναν συνεχή φόβο, ότι το βίωμα θα επαναληφθεί, κάτι που σταδιακά επηρεάζει δυσλειτουργικά την καθημερινότητα του.
Πότε πρέπει να επισκεφτώ έναν ειδικό ψυχικής υγείας;
Τα αίτια που προκαλούν μία κρίση πανικού, δεν έχουν διασαφηνιστεί. Μερικοί από τους παράγοντες που επηρεάζουν το άτομο είναι η κληρονομικότητα, ο χαρακτήρας και το περιβάλλον. Παράγοντες που μπορούν να πυροδοτήσουν μία κρίση πανικού είναι η ύπαρξη άλλων μελών στην οικογένεια με κρίση πανικού, η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου και η δυσκολία διαχείρισης και επίλυσης του πένθους, μια ξαφνική αλλαγή όπως διαζύγιο ή απόλυση από την εργασία, απωθημένες εμπειρίες κακοποίησης, κ.ά.

Στην πορεία της εξέλιξης του φαύλου κύκλου μίας κρίσης πανικού, το άτομο αποκτά προβλήματα στην καθημερινότητα του. Γίνεται επιρρεπές στην κατάθλιψη και σε λοιπές αγχώδεις διαταραχές. Είναι πιθανό να πυροδοτηθούν άλλες φοβίες, ακόμη και αυτοκτονικές τάσεις.

Καθώς οι επαναλαμβανόμενες εμπειρίες κρίσεων πανικού, δεν είναι διαχειρίσιμες χωρίς θεραπευτική παρέμβαση και μπορεί να επιδεινώνονται σταδιακά με σοβαρές επιπτώσεις στην ζωή του ατόμου. Στα πλαίσια της πρόληψης και της διαχείρισης, είναι σημαντικό να επισκεφθούμε έναν ειδικό Ψυχικής Υγείας και να διαχειριστούμε μαζί του τα δυσλειτουργικά συναισθήματα που προκαλούν οι κρίσεις πανικού, και πως μπορούμε να απαλλαχτούμε από τα ανεπιθύμητα συναισθήματα.