Τη δεκαετία του 1800, ένας Γαλλοκαναδός ονόματι Alexis St. Martin πυροβολήθηκε στο στομάχι ενώ βρισκόταν σε ένα φυλάκιο εμπορίας γουναρικών, όταν το όπλο κάποιου πυροβόλησε κατά λάθος από κοντινή απόσταση. Επέζησε, αλλά τα τραύματά του είχαν ως αποτέλεσμα μια τρύπα στο τοίχωμα του στομάχου του.

Αυτό παρείχε ένα πρώιμο παράθυρο -κυριολεκτικά- για το πώς τα συναισθήματα και η ψυχική μας υγεία επηρεάζουν το έντερο. Μέσα από προσεκτικά πειράματα, ο χειρουργός William Beaumont ανακάλυψε ότι η ψυχική κατάσταση του St. Martin είχε άμεσες φυσιολογικές συνέπειες στη δραστηριότητα του στομάχου του: όταν αισθανόταν ευερέθιστος, για παράδειγμα, η πέψη του επιβραδυνόταν. Κατά κάποιον τρόπο, οι συναισθηματικές του καταστάσεις εκδηλώνονταν στη συγκεκριμένη, τοπική βιολογία του εντέρου του.

Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν βιώσει τις εντερικές συνέπειες των συναισθημάτων τους. Το άγχος πριν από μια εξέταση μπορεί να σε οδηγήσει σε ναυτία ή ακόμη και σε εμετό. Η βαθιά θλίψη μπορεί να σε κάνει να χάσεις την όρεξή σου ή ίσως να σου προκαλέσει μια πείνα που είναι αδύνατο να κορεστεί. Τα συμπτώματα του εντέρου είναι συνηθισμένα σε καταστάσεις ψυχικής υγείας, από τις αλλαγές της όρεξης στην κατάθλιψη μέχρι τους εξουθενωτικούς “ψυχοσωματικούς” πόνους στο στομάχι. Πολλά από τα συναισθήματά μας είναι ενστικτώδη συναισθήματα του εντέρου.

Αλλά το έντερο δεν ανταποκρίνεται απλώς στα συναισθήματα: τα επηρεάζει επίσης. Ας πάρουμε για παράδειγμα το συναίσθημα της αηδίας. Η αηδία είναι ενστικτώδης. Το στομάχι μας, όπως και η καρδιά μας, έχει έναν κανονικό ηλεκτρικό ρυθμό– ακόμη και μόνο το να βλέπουμε κάτι αηδιαστικό προκαλεί διαταραχές, που ονομάζονται “δυσρυθμίες”, σε αυτή την ηλεκτρική σηματοδότηση. Αν και η αηδία είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση – μας βοηθά να αποφύγουμε τις ασθένειες και να παραμείνουμε ζωντανοί – σε πολλές καταστάσεις ψυχικής υγείας η αηδία γίνεται παθολογική. Στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΨΔ), για παράδειγμα, η βρωμιά ή τα μικρόβια μπορεί να απασχολούν τις σκέψεις κάποιου, προκαλώντας συμπτώματα όπως το ψυχαναγκαστικό πλύσιμο των χεριών. Η αυτοαηδία είναι συχνή στην κατάθλιψη και στις διατροφικές διαταραχές. Και ακόμη και η μετατραυματική διαταραχή μπορεί να προκληθεί από βαθιά αηδιαστικά τραύματα.

Η παθολογική αηδία είναι ιδιαίτερα δύσκολο να αντιμετωπιστεί: η θεραπεία έκθεσης και άλλες ψυχολογικές προσεγγίσεις είναι πολύ λιγότερο αποτελεσματικές από ό,τι για τα προβλήματα ψυχικής υγείας που βασίζονται στον φόβο.

Οι αισθήσεις από το έντερο μεταδίδονται στον εγκέφαλο μέσω του πνευμονογαστρικού νεύρου, του πρωταρχικού καναλιού πληροφοριών που αποστέλλονται από το σώμα στον εγκέφαλο. Μια δεύτερη οδός για τη στόχευση των “εντερικών συναισθημάτων” είναι η ηλεκτρική διέγερση αυτού του νεύρου, η οποία αλλάζει τον ηλεκτρικό ρυθμό του στομάχου. Με βάση όλα αυτά, η ιδέα δεν είναι νέα: η διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου για ασθενείς με μείζονα κατάθλιψη χρονολογείται από το 2000.

Τα “gut feelings” προέρχονται από πολλές πηγές: απευθείας από το έντερο, μέσω διαύλων επικοινωνίας μεταξύ εντέρου και εγκεφάλου ή ακόμη και μέσω του ίδιου του εγκεφάλου. Στη νευροεπιστήμη, καθώς ξετυλίγονται οι δυναμικές επικοινωνίες μεταξύ εντέρου και εγκεφάλου, μπορούμε να αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε πώς αυτές οι διαδικασίες βοήθησαν τους προγόνους μας να επιβιώσουν – και πώς θα μπορούσαμε να τις αξιοποιήσουμε καλύτερα για να βελτιώσουμε τη συναισθηματική και ψυχική ευεξία. Ένα ενστικτώδες αίσθημα του εντέρου μπορεί να έχει πολλές πιθανές αιτίες, αλλά καθεμία από αυτές αντιπροσωπεύει μια πιθανή λύση για την ψυχική υγεία.