Πόσες φόρες μέσα σε μια εβδομάδα νιώθεις εξάντληση; Και πόσες από αυτές τρέχεις να κρυφτείς κάτω από τα σκεπάσματα, πιστεύοντας ότι ο ύπνος είναι η λύση στην κούρασή σου; Όλες, πιθανότατα. Κι όμως, όσο παράξενο κι αν σου φαίνεται, ο ύπνος δεν είναι πάντα η κατάλληλη λύση για την κόπωση που αισθάνεσαι.

Δεν περιλαμβάνουν όλες οι μορφές ξεκούρασης τον ύπνο και είναι σημαντικό να αναγνωρίσεις τις διαφορές μεταξύ των δύο. Όπως εξηγεί στο Well and Good η ψυχολόγος δρ. Patty Johnson, «τόσο ο ύπνος, όσο και η ξεκούραση είναι ευεργετικά και απαραίτητα». Σύμφωνα με τη θεραπεύτρια Sandra Kushnir, ωστόσο, «ενώ ο ύπνος είναι ζωτικής σημασίας για τη σωματική και γνωστική λειτουργία, η ξεκούραση είναι ζωτικής σημασίας για τη συναισθηματική και ψυχική ευεξία».

Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι υπάρχουν 7 ξεχωριστοί τύποι ξεκούρασης, κανένας από τους οποίους δεν περιλαμβάνει απαραίτητα τον ύπνο. Για παράδειγμα, η δημιουργική αναζωογόνηση μπορεί να σημαίνει εξερεύνηση μουσείων, απόλαυση μουσικής ή επαφή με τη φύση, δραστηριότητες δηλαδή που δεν σχετίζονται με το να είσαι στο κρεβάτι.

Ένα τζόκινγκ, για παράδειγμα, κατά το οποίο εστιάζεις στην αναπνοή, τα βήματα και τους ήχους της φύσης, μπορεί να επαναφορτίσει την πνευματική σου ενέργεια πιο αποτελεσματικά από έναν υπνάκο. Η κατανόηση, λοιπόν, της διάκρισης μεταξύ των δύο είναι ζωτικής σημασίας για να φροντίζεις αποτελεσματικά την υγεία και την ευημερία σου.

«Ο ύπνος είναι μια θεμελιώδης ιατρική αναγκαιότητα», λέει η δρ. Kushnir. Χρησιμεύει ως θεμέλιο για τη σωματική και πνευματική σου απόδοση. Οι ατομικές ανάγκες ύπνου ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό – μερικοί άνθρωποι είναι εντάξει με 8 ώρες, ενώ άλλοι μπορεί να χρειάζονται 10 ή περισσότερες για να νιώσουν ξεκούραστοι. Σε κάθε περίπτωση, ο επαρκής ύπνος είναι ζωτικής σημασίας για τη συνολική υγεία, βοηθώντας στην εδραίωση της μνήμης και τη συναισθηματική ρύθμιση.

Αντίθετα, η ξεκούραση μπορεί να ισοδυναμεί με οποιαδήποτε δραστηριότητα καταπραΰνει το μεταιχμιακό σου σύστημα, επιτρέποντάς σου να είσαι παρών, δημιουργικ@ και απαλλαγμέν@ από τις πιέσεις της απόδοσης. Η δρ. Kushnir προτείνει να σκέφτεσαι την ξεκούραση ως ενασχόληση με τα αγαπημένα σου χόμπι, ως χρόνο για να καλλιεργήσεις τη σχέση με τα αγαπημένα σου άτομα και, γενικότερα, ως την απόλαυση δραστηριοτήτων που προάγουν την αίσθηση της ολότητας. Αυτές οι δραστηριότητες παρέχουν ένα διανοητικό και συναισθηματικό διάλειμμα, επαναφορτίζοντάς σε με τρόπους που δεν κατορθώνει ο ύπνος.

Από νευρολογική άποψη, η δραστηριότητα του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια του ύπνου διαφέρει από εκείνη κατά τη διάρκεια της ανάπαυσης. Η δρ. Johnson εξηγεί: «Είσαι σε θέση να αξιοποιήσεις δημιουργικές ιδέες ή να βρεις λύση σε ένα δύσκολο ζήτημα ενώ ξεκουράζεσαι. Δεν ισχύει, όμως, το ίδιο ενώ κοιμάσαι».

Υπάρχουν περιπτώσεις που ο ύπνος δεν προσφέρει την πολυπόθητη αποκατάσταση;

ίσως ακούγεται παράδοξο, αλλά ο ύπνος μπορεί μερικές φορές να είναι μη αναζωογονητικός. Πολλά άτομα ξυπνούν συχνά τη νύχτα ή υποφέρουν από διαταραχές ύπνου λόγω άγχους, προβλημάτων υγείας ή περιβαλλοντικών συνθηκών. Καταστάσεις όπως η υπνική άπνοια ή το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών μπορεί να σε ταλαιπωρούν, ακόμη και μετά από έναν πλήρη νυχτερινό ύπνο. Η κατανάλωση αλκοόλ πριν από τον ύπνο μπορεί να διαταράξει τον ύπνο REM, οδηγώντας σε μια λιγότερο αναζωογονητική εμπειρία. Επιπλέον, οι διαταραχές από θόρυβο, δυσφορία ή έναν ανήσυχο σύντροφο μπορούν επίσης να διαταράξουν την ποιότητα του ύπνου.

Γιατί ο ύπνος δεν είναι αρκετός;

Όπως τονίζει η δρ. Jessica Ribeiro, πολλοί άνθρωποι πιστεύουν λανθασμένα ότι ο επαρκής ύπνος εξαλείφει την ανάγκη για πρόσθετη ξεκούραση. Ακόμη και με επαρκή ύπνο, μπορεί να αισθάνεσαι κούραση ή εξάντληση, αν δεν ασχολείσαι με δραστηριότητες ανάπαυσης. Για παράδειγμα, αν το σώμα σου αποζητά μια δημιουργική ή πνευματική επαναφόρτιση, καμία ποσότητα ύπνου δεν θα ικανοποιήσει αυτή την ανάγκη.

Η ξεκούραση που δεν περιλαμβάνει τον ύπνο

Δεν υπάρχει σωστός ή λάθος τρόπος για να ξεκουραστείς – αυτό που έχει σημασία είναι να ασχολείσαι με δραστηριότητες που σε βοηθούν να επαναφορτιστείς. Η άσκοπη περιήγηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για παράδειγμα, δεν μετράει.

Τι μπορείς να κάνεις;

• Εξερεύνησε πρακτικές διαλογισμού: Ο διαλογισμός προσφέρει έναν ισχυρό τρόπο ξεκούρασης χωρίς ύπνο.
• Ενεργοποίησε τη δημιουργικότητά σου: Η δημιουργική ξεκούραση μπορεί να πάρει πολλές μορφές. Δραστηριότητες όπως το διάβασμα, μια μορφή άσκησης ή οι χειροτεχνίες μπορούν επίσης να είναι καταπραϋντικές και αναζωογονητικές.
• Δώσε προτεραιότητα στην αυτοφροντίδα: Πρακτικές όπως ένα ζεστό μπάνιο ή το να περνάς χρόνο στην ύπαιθρο, μπορούν να αποτελέσουν εξαιρετικές μορφές ξεκούρασης. Ακόμη κι ένας περίπατος έξω μπορεί να μειώσει το άγχος και να τονώσει τη διάθεσή σου.
• Κίνησε το σώμα σου: Για ορισμένους, σωματικές δραστηριότητες όπως η γιόγκα ή οι διατάσεις χρησιμεύουν ως πρακτικές ανάπαυσης. Άλλοι μπορεί να διαπιστώσουν ότι μια προπόνηση cardio, όπως το τζόκινγκ, μπορεί να είναι η ξεκούραση που αναζητούν.

Βλέποντας τον ύπνο και την ανάπαυση ως ξεχωριστά αλλά εξίσου ζωτικά συστατικά της ευεξίας, θα ανακαλύψεις τους τρόπους που λειτουργούν σε σένα για να επαναφορτιστείς. Δίνοντας προτεραιότητα στις ευεργετικές πρακτικές ξεκούρασης, μπορείς επίσης να πετύχεις τελικά καλύτερη ποιότητα ύπνου.