Η Ουρανία Νεφέλη Κάππου, υπήρξε μία από τις δασκάλες της ακριτικής Θύμαινας, ένα μικρό σχολείο κοντά στους Φούρνους Ικαρίας. Το 2022 η Ουρανία Κάππου βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών με το βραβείο Κωνσταντίνου Κριεζή «για τον ζήλο και τον εθνωφελή τρόπο με τον οποίο εκτέλεσε τα καθήκοντά της» στο ακριτικό νησάκι του Αιγαίου αφού αξιοποίησε επαφές, επικοινώνησε με εκδοτικούς οίκους, το παλιό της σχολείο, ανθρώπους της εκπαίδευσης και μη. Συνεργάστηκαν με ένα τμήμα της γ’ Δημοτικού του παλιού της σχολείου κάνοντας τακτικές διαδικτυακές συνδέσεις, έκαναν πολλές δράσεις (περιβαλλοντικές, ρομποτικής κ.λπ.), παρακολούθησαν ένα πρόγραμμα από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. “Βρέθηκα στην ακριτική Θύμαινα κι έδωσα τη δική μου μικρή μάχη για να προσφέρω όσο μπορώ σε αυτό το μικρό σχολείο αλλά και γενικότερα σε αυτόν τον όμορφο τόπο με τους υπέροχους ανθρώπους. Την ίδια χρονιά, όσο βρισκόμουν εκεί, έχασα τον μπαμπά μου. Για εμένα, το βραβείο αυτό είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με εκείνον, που μου έμαθε τη σημασία της σκληρής δουλειάς, της προσφοράς, της αφοσίωσης στις ιδέες και τα ιδανικά. Το βραβείο είναι σαν να το πήραμε μαζί και λίγο περισσότερο εκείνος.¨ έχει δηλώσει σε συνέντευξή της. 

Η διδασκαλία συχνά θεωρείται επάγγελμα που απαιτεί περισσότερο μεράκι παρά αναγνώριση. Εσύ, όμως, το πήγες πολύ παραπέρα και έφτασες να βραβευτείς από την Ακαδημία Αθηνών για το έργο σου. Πώς ένιωσες όταν έλαβες αυτή τη διάκριση;

Ήταν μια έντονη και συγκινητική στιγμή, καθώς ήρθε μετά από μια δύσκολη σχολική χρονιά, αυτή του 2021-2022, τόσο σε επαγγελματικό όσο και σε προσωπικό επίπεδο, μιας κι εκείνη τη χρονιά έχασα τον μπαμπά μου. Για εμένα ήταν περισσότερο συλλογική αναγνώριση παρά προσωπική. Αναγνώριση όλων των εκπαιδευτικών που προσπαθούν με ελάχιστα μέσα να προσφέρουν σε κάθε παιδί, ακόμα και στο πιο μικρό και απομακρυσμένο σχολείο, ποιοτική εκπαίδευση. Κάτι που προσπάθησα κι εγώ να κάνω στο μικρό σχολείο της ακριτικής Θύμαινας, με τις τρεις μαθήτριες τότε.

Ποιο είναι το πιο δυνατό μάθημα που έχεις πάρει εσύ από τους μαθητές σου;

Τα μαθήματα που παίρνουμε από τα παιδιά είναι πολλά και τα λαμβάνουμε καθημερινά. Ίσως το πιο δυνατό μάθημα που έχω πάρει είναι πως κάθε συνθήκη, ακόμα και η πιο δύσκολη και στενάχωρη, έχει και μια άλλη πλευρά, πιο χρωματιστή.

Υπάρχει κάποια στιγμή στην τάξη που σου έχει μείνει χαραγμένη, μια ιστορία που σου επιβεβαίωσε γιατί αγαπάς αυτό που κάνεις;

Υπήρξαν στιγμές που τα παιδιά μοιράστηκαν μαζί μου πολύ προσωπικές ιστορίες. Το να με εμπιστεύονται σαν να είμαι μέλος της οικογένειάς τους και χωρίς δεύτερες σκέψεις να μοιράζονται προβληματισμούς και συναισθήματα είναι ένα κομμάτι της παιδικής αθωότητας που πάντα θα μου επιβεβαιώνει γιατί αγαπώ αυτή τη δουλειά.

Η παιδεία είναι ένα από τα πιο ισχυρά εργαλεία ενδυνάμωσης. Πιστεύεις ότι τα σχολεία στην Ελλάδα παρέχουν επαρκή εφόδια για τα παιδιά – και ειδικά για τα κορίτσια – να διεκδικήσουν το μέλλον που θέλουν;

Η κατάσταση που επικρατεί στα σχολεία στην Ελλάδα με θλίβει βαθιά. Είναι εντελώς τυχαίο γεγονός αν ένα παιδί, και ειδικά κορίτσι, μπορέσει να ενδυναμωθεί και να εμπνευστεί μέσα στο σχολείο ώστε διεκδικήσει όσα επιθυμεί.

Σε μια εποχή που η τεχνολογία αλλάζει ραγδαία τον τρόπο που μαθαίνουμε, πώς βλέπεις τον ρόλο του δασκάλου σήμερα; Είναι το ίδιο σημαντικός όσο παλιά;

Ο ρόλος των δασκάλων θα παραμένει πάντοτε σημαντικός. Η τεχνολογία αποτελεί ένα εργαλείο και ο τρόπος που το χρησιμοποιούμε του δίνει περιεχόμενο. Αν το χρησιμοποιήσουμε σωστά μπορούμε να προσφέρουμε στα παιδιά πολύ ιδιαίτερες εμπειρίες και ευκαιρίες για να καλλιεργήσουν δεξιότητες απαραίτητες στην εποχή μας.

Αν μπορούσες να αλλάξεις ένα πράγμα στην ελληνική εκπαίδευση, τι θα ήταν αυτό;

Θα ξεκινούσα από τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τους εκπαιδευτικούς. Χωρίς υποστήριξη, επιμόρφωση και αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας, είναι αδύνατον να έχουμε ένα ποιοτικό εκπαιδευτικό σύστημα. Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, κατά τη γνώμη μου, θα έπρεπε να αναδιαμορφωθεί εξ ολοκλήρου με αφετηρία τις παιδαγωγικές σχολές και την προετοιμασία των εκπαιδευτικών για να μπουν στα σχολεία. Η απογοήτευση από το εκπαιδευτικό σύστημα και η συνειδητοποίηση των ελλείψεων ήταν που μας οδήγησαν με τη συνεργάτιδά μου, Μαριλίζα Ποντιού – Λιγνού, να ιδρύσουμε την EducAid.

Διδάσκεις παιδιά που θα ζήσουν σε έναν κόσμο πολύ διαφορετικό από αυτόν που μεγαλώσαμε εμείς. Ποια δεξιότητα πιστεύεις ότι είναι η πιο σημαντική για το μέλλον τους;

Η προσαρμοστικότητα. Τα παιδιά μεγαλώνουν σε έναν κόσμο που αλλάζει συνεχώς, και το πιο σημαντικό που μπορούμε να τους διδάξουμε είναι πώς να μαθαίνουν, να σκέφτονται κριτικά και να αντιμετωπίζουν τις αλλαγές με αυτοπεποίθηση.

Ένας καλός δάσκαλος μπορεί να αλλάξει τη ζωή ενός παιδιού. Υπήρξε κάποιος δάσκαλος στη δική σου ζωή που σου έδειξε τον δρόμο;

Θυμάμαι πάρα πολλές στιγμές από τις δασκάλες και τους δασκάλους μου. Αυτό που δεν ξεχνώ πότε είναι ένα στιγμιότυπο από την 5η δημοτικού. Ο δάσκαλος ζωγράφισε στον πίνακα δυο τελείες και γύρω από την κάθε τελεία έναν κύκλο. Οι τελείες, μας είπε, είναι ο καθένας και η καθεμία από εμάς. Ο κύκλος γύρω μας είναι η ελευθερία μας. Αν οι δυο τελείες πλησιάσουν πολύ κοντά τότε ο ένας κύκλος θα ακουμπήσει ή ακόμα και θα μπει μέσα στον άλλο και αυτό είναι κάτι που δεν θέλουμε να συμβαίνει. Η ελευθερία μας τελειώνει εκεί που αρχίζει η ελευθερία του άλλου.

Η επιτυχία στη διδασκαλία συχνά δεν μετριέται σε βαθμούς ή διακρίσεις, αλλά σε κάτι πιο άυλο. Για σένα, πώς μοιάζει η πραγματική επιτυχία ενός εκπαιδευτικού;

Η επιτυχία ενός εκπαιδευτικού μετριέται σε παιδικά χαμόγελα και μάτια γεμάτα ενθουσιασμό.

Έχεις δει διαφορές στον τρόπο που τα αγόρια και τα κορίτσια μεγαλώνουν μέσα στο σχολικό περιβάλλον; Τι μπορούμε να κάνουμε για να ενισχύσουμε την ισότητα από μικρή ηλικία;

Τα έμφυλα στερεότυπα είναι έντονα και ξεκινούν από το σπίτι. Τα παιδιά κουβαλούν τις αντιλήψεις και τις συμπεριφορές των γονιών τους. Αρκούν απλές συζητήσεις και δραστηριότητες για να προβληματιστούν και να κατανοήσουν την έννοια της έμφυλης ισότητας. Και είναι πολύ σημαντικό σε αυτή την προσπάθεια το σχολείο να εμπλέξει και τους γονείς.

Ως γυναίκα εκπαιδευτικός, τι ευθύνες νιώθεις ότι έχεις απέναντι στις μαθήτριές σου, πέρα από το κομμάτι της διδασκαλίας;

Τα τελευταία χρόνια που έχει ανοίξει και ο δημόσιος διάλογος γύρω από το θέμα, αισθάνομαι πως οφείλω να μιλώ στις μαθήτριές μου αλλά και γενικά σε όλα τα παιδιά για τη συναίνεση. Το μάθημα της σεξουαλικής αγωγής θα έπρεπε να είναι υποχρεωτικό σε όλα τα σχολεία και μέρος του επίσημου αναλυτικού προγράμματος ήδη από την προσχολική ηλικία.

Ποια ήταν η πιο δυνατή στιγμή στην καριέρα σου, όπου ένιωσες ότι βοήθησες ένα παιδί να ξεπεράσει έναν περιορισμό ή μια δυσκολία;

Από τις πιο έντονες στιγμές ήταν η χρονιά που πέρασα στη Θύμαινα. Κάθε μέρα εκεί ήταν για μένα μια πρόκληση ώστε να προσφέρω στα παιδιά όσο το δυνατόν περισσότερες μαθησιακές εμπειρίες. Και πιστεύω πως στο τέλος της χρονιάς είχαν αρχίσει να βλέπουν το σχολείο και τη μάθηση λίγο διαφορετικά.

Τι συμβουλή θα έδινες σε ένα κορίτσι που αμφιβάλλει για τις δυνατότητές του ή φοβάται να διεκδικήσει περισσότερα;

Κάτι που άκουγα από μικρή είναι η φράση «Δεν υπάρχει ‘δεν μπορώ’, υπάρχει ‘δεν θέλω’». Σε ένα κορίτσι που φοβάται θα έλεγα να προσπαθεί για όσα επιθυμεί, να εμπιστεύεται τον εαυτό της, να μην την ορίζει κανείς και τίποτα. Κι επειδή ωραίο είναι να τα λέμε θεωρητικά αλλά στην πράξη ίσως να μην είναι όλα τόσο εύκολα, από την πλευρά μου προσπαθώ να βοηθώ τα παιδιά να καλλιεργούν δεξιότητες ώστε να τα πετύχουν όλα αυτά.