Όταν μιλάμε για παιδεία, εκπαίδευση, σπουδές γνωρίζουμε σε τι αναφερόμαστε; Ξεχωρίζουμε τα “πνευματικά” δώρα που μας χαρίζονται από κάθε έννοια ή μέσα στη βιασύνη και στις διαδικασίες χρησιμοθηρίας βλέπουμε το δέντρο και όχι το δάσος (ή καμιά φορά τίποτα από τα δύο.)

Γυρνώντας πίσω,  μαθαίνουμε ότι στην αρχαία Αθήνα (άλλα και στα κέντρα άλλων πολιτισμών) η εκπαίδευση συνδεόταν άρρηκτα με κάθε είδους πολιτισμική ανάπτυξη σε τέτοιο βαθμό που συνέδεσε το παρελθόν με το μέλλον, επεκτάθηκε στην ευρωπαϊκή ήπειρο και τις κτήσεις της και αποτέλεσε τη βάση για το λεγόμενο «δυτικό πολιτισμό». Και όταν λέμε εκπαίδευση μιλάμε για διάπλαση του σώματος, εξέλιξη του νου και ανάταση του πνεύματος, ισομερώς και με αλληλουχία. Οι πρόγονοι μας φρόντιζαν ώστε η εκπαίδευση να γίνεται Παιδεία, βίωμα και να ενσωματώνεται στον τρόπο ζωής με τέτοιο τρόπο ώστε να οδηγεί στην πρόοδο σε διάφορους τομείς.

Αργότερα, ο πληθυσμός αυξήθηκε, οι συνθήκες ζωής άλλαξαν και κάπου στον 20ο αιώνα εμφανίστηκαν τα σχολεία σχεδόν με τη σημερινή μορφή, αφού οι κοινωνίες διαμορφώθηκαν έτσι ώστε να απαιτείται συγκεκριμένη γνώση με σκοπό την επαγγελματική κατάρτιση. Η πρόοδος άρχισε να περιορίζεται σε αυτούς του τομείς. Η εκπαίδευση έγινε υποχρεωτική, οι επιστήμες εξελίχθηκαν και δημιουργήθηκε ένα νέο και ευρύ επαγγελματικό πεδίο.

Σήμερα, λοιπόν, περνάμε χρόνια όμορφα αλλά και συχνά κουραστικά, με μαθήματα που μας λείπουν από τη μία και μαθήματα που περισσεύουν από την άλλη. Μετά, αφού τελειώσουμε το σχολείο καλούμαστε να επιλέξουμε με τι θέλουμε να ασχοληθούμε στη ζωή μας, συχνά με την πίεση της οικογένειας, των καθηγητών, των εκάστοτε οικονομικών συνθηκών. Συχνά πετυχαίνοντας τον στόχο μας και τελειώνοντας “αυτό που είχαμε καθήκον” να κάνουμε, συχνά ξοδεύοντας 4 και παραπάνω χρόνια μη συνειδητοποιώντας τι πέρασε και τι θα ακολουθήσει. Ας σταματήσουμε λίγο εδώ.

Μιλάμε για νέους. Μιλάμε για όρους όπως “ζωή”, “θέλω”, “μέλλον”, όρους τόσο απρόβλεπτους όπως η διακοπή ρεύματος που μπορεί να γίνει τώρα και να χαθεί αυτό το αρχείο! Σίγουρα δεν μπορούμε να βαδίζουμε τυφλά, είναι ωραίο να κάνουμε πλάνα και όνειρα. Αλλά ας  είναι δικά μας! Ας κατεβάσουμε λίγο τους ρυθμούς. Ας απολαύσουμε τη διαδρομή. Ας επενδύσουμε στη γνώση που τόσο παραμελείται. Σ’ αυτή τη γνώση την αγνή, την πολύτιμη, που τη ψάχνουμε λίγο πιο βαθιά και λίγο μόνοι μας.

Και ας δούμε μέσα μας. Ας εστιάσουμε λίγο στο παραμελημένο πνεύμα μας. Εκεί θα μάθουμε τις ξεχωριστές πτυχές μας, τις ιδιαιτερότητες που μπορούμε να αναπτύξουμε και να εξελίξουμε. Να μην περιοριζόμαστε στο σχολείο. Να διαβάζουμε, να ρωτάμε, να δημιουργούμε, να συζητάμε, να πειραματιζόμαστε. Να μην παραμελούμε τις τέχνες, τη ζωή, τους ανθρώπους και αυτά που έχουν να μας πουν. Να μη φοβόμαστε να τολμήσουμε. Να φροντίσουμε ώστε να συνταιριάξουμε όσο περισσότερο γίνεται τις έννοιες “παιδεία, μόρφωση, εκπαίδευση, γνώση” με το είναι μας ώστε να τις επαναπροσδιορίζουμε καθημερινά, κατά το “όσο ζω μαθαίνω”…

Σε ένα όμορφο και δημιουργικό φθινόπωρο.

Φρόσω Τερζόγλου