Το Θέατρο Κωφών Ελλάδoς μετρά 32 χρόνια ενεργής παρουσίας στον καλλιτεχνικό χώρο! Με κωφούς και ακούοντες ηθοποιούς ετοιμάζουν παραστάσεις, δουλεύουν με κέφι και καταφέρνουν να ξεπεράσουν τα όρια των γλωσσών. Με βάση το σωματικό θέατρο επικοινωνούν με τον πιο ειλικρινή τρόπο: το γέλιο, κατορθώνοντας να μιλήσουν μέσω της τέχνης για προσωπικά, αλλά και συλλογικά ζητήματα. Μιλήσαμε με τον Απόστολο Γιαννόπουλο, κωφό ηθοποιό και ιδρυτικό στέλεχος του Θεάτρου, τη Σοφία Ρομπόλη, διερμηνέα της ομάδας και τον σκηνοθέτη της Βασίλη Βηλαρά για την καινούργια τους παράσταση, με τίτλο Οδός Αστέγων, αλλά και για τις σκέψεις, τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους!
Γιατί επιλέξατε να εργαστείτε πάνω στο συγκεκριμένο κείμενο; Βασίλης Βηλαράς: Υπήρξε μια περίοδος, που έβλεπε κανείς ανθρώπους να ψάχνουν στα σκουπίδια και αυτό γεννούσε ακόμα μια συστολή. Μια αμηχανία. Και μια μέρα η αμηχανία αυτή έπαψε να υπάρχει. Το να βλέπεις ανθρώπους να ψάχνουν τροφή στα αποφάγια σου έγινε εικόνα της καθημερινότητας. Συνηθισμένη εικόνα για αυτόν που απλώς πλησίαζε τον κάδο να πετάξει αυτό που ο άλλος θα σκαλίσει. Κάτι ακραίο που μετατράπηκε σε συνηθισμένο. Πολύ ενδιαφέρον υλικό για να ερευνήσει κανείς.
Απόστολος Γιαννόπουλος: Επίσης πρόκειται για ένα θέμα που μας αγγίζει και σε ένα άλλο επίπεδο. Το Θέατρο Κωφών είναι κατά κάποιο τρόπο και αυτό «άστεγο». Λειτουργούμε εδώ και 32 χρόνια και ακόμα δεν έχει προθυμοποιηθεί η πολιτεία να μας παραχωρήσει μια μόνιμη θεατρική στέγη, παρά τις προσπάθειες που κάνουμε χρόνια τώρα. Περιμένουμε ακόμα να δούμε μήπως καταφέρουμε το Ίδρυμα Κωφών να μας παραχωρήσει έναν από τους χώρους του αλλά προς το παρόν είμαστε ξεκρέμαστοι. Υπήρξαν άνθρωποι που θέλησαν να βοηθήσουν αλλά και αυτοί βρέθηκαν αντιμέτωποι με δύσκαμπτους κρατικούς μηχανισμούς. Νοικιάζουμε από το 1994 έναν αρκετά ακατάλληλο χώρο για τις πρόβες και τις παραστάσεις μας αλλά επειδή τα οικονομικά μας είναι πάντα ελάχιστα, δεν μπορούμε να έχουμε την ασφάλεια ότι κάθε χρόνο θα είμαστε σε θέση να ανεβάσουμε παράσταση.
Είναι εφικτό μέσω της διαμαρτυρίας να πετύχουμε καλύτερους όρους διαβίωσης; Μπορεί μία ακραία μορφή διαμαρτυρίας να είναι αποτελεσματικότερη; Βασίλης Βηλαράς: Αυτό που διακυβεύεται, νομίζω, είναι η διάρκεια της αλλαγής που μπορεί να επιφέρει η όποια διαμαρτυρία. Ακόμα και να κερδίσεις αυτό που διεκδικείς, το θέμα είναι αν η αλλαγή που κερδίζεται είναι οριστική. Ή αν πρέπει να ξαναζητήσεις τα ίδια ακριβώς δικαιώματα όταν περάσει ο πρώτος καιρός και το ζήτημα σου δεν είναι πια στη μόδα.
Η επιθυμία να πετύχεις ένα σκοπό δικαιολογεί το να χρησιμοποιήσεις ακραία μέσα; Απόστολος Γιαννόπουλος: Υποθέτω ότι εξαρτάται από τη φύση του σκοπού. Και από το πόσο ακραία είναι τα μέσα που χρησιμοποιείς. Μπορώ να δεχτώ ανθρώπους που προχωράνε σε ακραίες χειρονομίες για να πετύχουν το σκοπό τους, με την προϋπόθεση ότι δεν ζημιώνουν κάποιον τρίτο. Σημαντικότερο είναι να διατηρεί κανείς την ελπίδα ότι αυτός στον οποίο απευθύνεται για να εξυπηρετήσει το σκοπό του, είναι διαθέσιμος να βοηθήσει. Αλλιώς, όσες πορείες, όσες διαμαρτυρίες και να γίνουν, δεν ξέρω αν έχουν νόημα.
Τι συνιστά επαναστατική πράξη στην εποχή μας; Βασίλης Βηλαράς: Σε μαζική κλίμακα δεν νομίζω ότι ξέρω την απάντηση. Θεωρώ ότι επαναστατικό είναι να ζεις ο ίδιος με βάση αρχές και αξίες που δεν ξεχνάς όταν τα πράγματα γίνονται δύσκολα.
Το θέατρο εξακολουθεί να υπάρχει σε κάθε εποχή. Ποια η θέση του σήμερα; Βασίλης Βηλαράς: Το θέατρο είναι μια μορφή τέχνης που εξελίσσεται και επηρεάζεται από την εποχή του. Η θέση του σήμερα είναι αρκετά συνεπής με τη θέση που έχει ο κόσμος σήμερα. Υπάρχει σε αφθονία, χωρίς να είναι συγκεκριμένο, και πληρώνει το 1/10 των ανθρώπων που δουλεύουν σε αυτό.
Πως δουλέψατε για την προετοιμασία της παράστασης; Σοφία Ρομπόλη: Οι πρόβες για κάθε παράσταση διαρκούν συνήθως 9 μήνες. Το ίδιο συνέβη και αυτή τη φορά. Ξεκινάμε ένα δίμηνο έρευνας και μελέτης του θέματος με το οποίο καταπιανόμαστε. Αυτή η περίοδος είναι πολύ ενδιαφέρουσα: Διαβάζουμε όλοι μαζί βιβλία σχετικά με το θέμα της παράστασης, βλέπουμε ντοκυμαντέρ ή ταινίες, κάνουμε συναντήσεις με ανθρώπους που έχουν να μας πουν πράγματα σχετικά με το ζήτημα που ασχολούμαστε και όταν κατακτήσουμε μια κάποια γνώση σχετικά με το αντικείμενο, αρχίζουμε τις αναγνώσεις του έργου. Μετατρέπουμε το κείμενο από τον γραπτό λόγο στην νοηματική γλώσσα, και έπειτα αρχίζουν κωφοί και ακούοντες ηθοποιοί από κοινού να δουλεύουν προς το τελικό αποτέλεσμα. Δουλεύουμε την ενσωμάτωση των δυο διαφορετικών κόσμων, το χρονισμό των δυο γλωσσών και τις ισορροπίες που πρέπει να κρατηθούν ώστε το τελικό αποτέλεσμα να σέβεται και τις δύο γλώσσες.
Ποιες ήταν οι πρακτικές δυσκολίες του συντονισμού κωφών και ακουόντων ηθοποιών; Βασίλης Βηλαράς: Υπάρχουν βέβαια οι πρακτικές δυσκολίες, όπως ο συγχρονισμός και η ταυτόχρονη απόδοση του ίδιου ρόλου αλλά μεγαλύτερης σημασίας κεφάλαιο είναι η αποδοχή της διαφορετικότητας. Είτε είσαι κωφός, είτε ακούων, το πλαίσιο από το οποίο προέρχεσαι είναι εντελώς διαφορετικό από αυτό του συμπαίχτη σου. Μιλάμε για διαφορετικές ταχύτητες αντίληψης, διαφορετική σωματικότητα και διαφορετική συναισθηματική γενναιοδωρία. Πρέπει κάθε φορά που δουλεύουμε με νέους ηθοποιούς, κωφούς και ακούοντες, να κατακτήσουμε από την αρχή την πεποίθηση ότι είμαστε όλοι ίσοι, σύμμαχοι και συνοδοιπόροι. Κάτι που δεν είναι αυτονόητο, όσο απλό και αν μοιάζει.
Άνθρωποι με διαφορετικές γλώσσες μπορούν να γελάσουν με τα ίδια πράγματα; Σοφία Ρομπόλη: Αυτό ήταν και η μεγάλη μας αγωνία, ξεκινώντας το ταξίδι αυτής της παράστασης. Είναι γεγονός ότι κωφοί και ακούοντες δεν γελάμε με τα ίδια αστεία. Η κοινότητα των κωφών έχει ένα χιούμορ που βασίζεται περισσότερο στην σωματικότητα, επηρεασμένο από παλιές ελληνικές ταινίες και συχνά στηρίζεται στην «κοροϊδία» του άλλου. Οι ακούοντες από την άλλη, χρησιμοποιούμε αστεία λόγου, ατάκες, σλόγκαν από διαφημίσεις, συχνά επηρεαζόμαστε από τηλεοπτικές σειρές και αυτό αναπαράγουμε ως χιούμορ. Οι κωφοί αυτές τις αναφορές δεν τις έχουν. Η τηλεόραση δεν έχει υπότιτλους, οπότε δεν μπορούν να παρακολουθήσουν, το ίδιο και με το ραδιόφωνο, οπότε το χιούμορ τους περιορίζεται στα όρια της κοινότητας τους και των αναφορών που αυτοί μπορούν και έχουν. Αυτό που παραμένει αστείο και για τις δυο κουλτούρες, είναι η σωματική συμπεριφορά και η σχέση δυο σωμάτων σε ακραίες συνθήκες. Και προς τα εκεί κατευθυνθήκαμε και στην παράσταση.
Ποιες θα ήταν οι ιδανικές αντιδράσεις των θεατών στην παράστασή σας; Απόστολος Γιαννόπουλος: Να γελάνε! Πράγμα που συμβαίνει ήδη και μας προκαλεί μια τεράστια ανάταση. Τα γελαστά πρόσωπα μετά το τέλος της παράστασης και η χαρούμενη ατμόσφαιρα που υπάρχει στις κουβέντες που πάντα κάνουμε με τους θεατές μετά το χειροκρότημα, είναι για εμάς το ιδανικό. Το πιο ενδιαφέρον όμως είναι ότι μέσα σε αυτή την χαρά, υπάρχει χώρος να μιλήσει κανείς και για το θέμα της παράστασης. Όχι για την αναπηρία μας, αλλά για το θέμα που παρακολούθησαν. Αν έστω κι ένας θεατής σκεφτεί ότι δεν είναι ανάγκη να περιμένει τα Χριστούγεννα για να θυμηθεί τους άστεγους αλλά κάνει κάτι για να βοηθήσει, την επόμενη κιόλας μέρα, εμείς θα έχουμε καταφέρει κάτι σημαντικό.
Το Θέατρο Κωφών έχει ιστορία 32 χρόνων. Ποια είναι τα μελλοντικά σχέδια; Απόστολος Γιαννόπουλος: Να πείσουμε τους αρμόδιους υπουργούς και γραφειοκράτες να μας παραχωρήσουν μια μόνιμη στέγη την οποία δεν θα χρειάζεται να πληρώνουμε με τα πενιχρά οικονομικά μας μέσα, ώστε να συνεχίσουμε απρόσκοπτα τη δουλειά μας. Είμαστε ένα θέατρο και κοινωνικού χαρακτήρα, που λειτουργεί με επαγγελματικούς όρους αλλά δυστυχώς όχι με αξιοπρεπείς όρους.
Θέατρο Κωφών Ελλάδος Οδός αστέγων Σαχτούρη 8-10, Πλατεία Κουμουνδούρου Παρασκευή, Σάββατο & Κυριακή, 21:00 Τηλέφωνο επικοινωνίας: 6945390799 | Κρατήσεις (μόνο με sms): 6981167502 Είσοδος: 10 ευρώ, 7 ευρώ μειωμένο, 5 ευρώ ανέργων | Διάρκεια: 60 λεπτά
