Σε αυτό το άρθρο δεν θα κάνω αφιέρωμα στην ιστορία του ελληνικού πανηγυριού ή κατ’ επέκταση του δημοτικού τραγουδιού. Δεν είμαι σε θέση και δεν έχω κάνει την απαιτούμενη μελέτη. Όμως σκεπτόμενη πως τους καλοκαιρινούς μήνες όλοι μας όλο και σε κάποιο πανηγύρι θα βρεθούμε, θέλησα να αναφερθώ σε δύο όψεις του ίδιου νομίσματος που τουλάχιστον εγώ αντιλαμβάνομαι.

Απ’ όσο γνωρίζω, τα πανηγύρια διοργανώνονται εν ονόματι Αγίων ή για τον εορτασμό συγκεκριμένων γεγονότων χωριών και περιοχών. Όσοι έχουμε παρευρεθεί, πέρα από τη θρησκευτική πλευρά του προσκυνήματος κλπ, έχουμε παρατηρήσει το στήσιμο μιας μικρής αγοράς (τύπου παζάρι), ενώ το πρόγραμμα περιλαμβάνει γλέντι με ζωντανή μουσική που θα παίξει παραδοσιακά-δημοτικά, λαϊκά ή και ελαφρολαϊκά (‘Το μωρό το μωρό το μωρό’…).

Αναφορικά με το διασκεδαστικό κομμάτι λοιπόν του πανηγυριού, και συγκεκριμένα, με το γλέντι, αυτό συνήθως γίνεται σε κάποια πλατεία ή σε προαύλιο χώρο σχολείου. Εκεί, σε ενωμένα τραπέζια θα σερβιριστεί φαγητό και πολύ ποτό (πολύ όμως!), σε προσιτές τιμές. Ο κόσμος χορεύει, γλεντάει, και χαίρεται. Φημισμένα πανηγύρια είναι αυτά της Ικαρίας, τα κρητικά αλλά και πολλών περιοχών της Ελλάδας.

Προσωπικά, δεν θυμάμαι να έχω βρεθεί σε πανηγύρι που να έχω ακούσει ΤΙΣ φωνές ή ΤΟ πρόγραμμα. Δεν ξέρω βέβαια τι γινόταν στο παρελθόν, αλλά νομίζω πως ήταν διαφορετικά. Διάβασα μια συνέντευξη που είχε δώσει η Δόμνα Σαμίου πριν κάποια χρόνια, η οποία έθιγε ακριβώς αυτό: ότι παλιότερα η επαρχία τροφοδοτούσε με παραδοσιακούς τραγουδιστές την Αθήνα, οι οποίοι έφυγαν από τα χωριά, και το δημοτικό τραγούδι με τον καιρό ξεχάστηκε, παραποιήθηκε, αλλοιώθηκε (για παράδειγμα αντικατάσταση μουσικών οργάνων).

Η μία όψη λοιπόν είναι το πανηγύρι ως παραδοσιακός τρόπος διασκέδασης και η άλλη η αυθεντικότητα της μουσικής που το γέννησε, η οποία εκλείπει. Αλλά θα μου πεις, είναι η μόνη πολιτιστική απουσία στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα;