Έχω ακούσει ήδη πολλές φορές στη ζωή μου ότι το σύμπαν συνωμοτεί εναντίον μας. Έχω, όμως, και μία τρανή απόδειξη ότι καμιά φορά το σύμπαν συνωμοτεί υπέρ μας. Η Τζωρτζίνα Λιώση και ο Σπύρος Μαλτέζος σε μία ευτυχή, συμπαντική συνάντηση, αποφάσισαν να δημιουργήσουν την Αστερόσκονη και να την ορίσουν -στο περίπου- ως «μια κασέτα-ημερολόγιο σε ένα διαστρικό ταξίδι».
Μερικές χιλιάδες προβολές και σχόλια αργότερα, η Αστερόσκονη έγινε για τον κάθε θεατή κάτι διαφορετικό. Άφησε για λίγο πίσω της τον ορισμό της μικρού μήκους ταινίας κι έγινε μία εμπειρία που ξυπνά μνήμες, δίνει θάρρος και προσφέρει απλόχερα πολλά ερωτηματικά. Σε μία απόπειρα να μπω λίγο βαθύτερα στον κόσμο της Αστερόσκονης, συζητώ με τον Σπύρο και την Τζωρτζίνα για όλα όσα την απαρτίζουν, μέσω μίας βιντεοκλήσης που υπό άλλες συνθήκες θα ήταν μία τρίωρη συζήτηση σε κάποιο καφέ στο κέντρο της πόλης.
Η πρώτη απορία που έχει κανείς παρακολουθώντας την Αστερόσκονη είναι το πώς γεννιέται τελικά μία τέτοια ιδέα
«Όλα αυτά υπήρχαν σε μένα αρκετά χρόνια», αναφέρει ο Σπύρος. «Εγώ ζω διαρκώς σε ένα τέτοιο mood, έτσι είναι οι σκέψεις μου. Ήταν όλα εικόνες και απλά για χρόνια αναρωτιόμουν πώς και πότε θα καταφέρω να τα συνδέσω όλα μαζί. Σε καμία περίπτωση δε φανταζόμουν ότι αυτό τελικά θα καταλήξει να γίνει μία ταινία. Η ιδέα αυτή άνθισε και εξελίχθηκε όταν γνώρισα την Τζωρτζίνα. Πλέον μπορώ με σιγουριά να πω ότι δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί διαφορετικά».
Για την Τζωρτζίνα ήταν αρχές καλοκαιριού του 2018, όταν συνεργαζόταν με τον Σπύρο σε ένα άλλο project κι εκείνος μοιράστηκε τις σκέψεις του γύρω από την Αστερόσκονη. «Ο Σπύρος σκέφτεται τόσο γρήγορα, όσο γρήγορο είναι και το μοντάζ του. Σκέφτεται σχεδόν αποκλειστικά σε εικόνες. Καταλαβαίνεις, λοιπόν, ότι του είναι κάπως δύσκολο να επικοινωνήσει με λέξεις αυτό που έχει στο μυαλό του. Ωστόσο, από τις πρώτες κιόλας κουβέντες μας ήξερα ότι σε αυτό θα τον εμπιστευτώ και είπα ωραία, πάμε να το προσπαθήσουμε μαζί».
Ένα από τα βασικά συστατικά της Αστερόσκονης είναι και η νοσταλγία, που μέσα της- διόλου τυχαία- περιέχει και το άλγος, την έννοια του πόνου. Τι είναι άραγε αυτό που κάνει τη νοσταλγία τελικά τόσο αρεστή σε εμάς σήμερα;
Για την Τζωρτζίνα, η νοσταλγία είναι κάτι ανάμεικτο. «Δεν περιέχει μόνο το αίσθημα του πόνου, αλλά κάτι γλυκόπικρο, μία παρελθοντολαγνεία. Εγώ είμαι ένας άνθρωπος που κοιτάζει πολύ το παρελθόν με αγάπη. Έτσι, η νοσταλγία, ακόμη κι αν εμπεριέχει το άλγος, δεν είναι τελικά ένα “σκοτεινό” συναίσθημα. Εμπεριέχει το φως και το σκοτάδι μαζί.
«Ο κινηματογράφος δημιουργεί τη νοσταλγία έτσι κι αλλιώς», μου υπενθυμίζει ο Σπύρος. «Αυτό είναι το χαρακτηριστικό του γνώρισμα. Το γεγονός ότι εμείς έχουμε μία νοσταλγία για μία εποχή που δεν ζήσαμε, δεν έχει τόσο να κάνει με τον πόνο, αλλά με κάτι βαθύτερο. Είναι βαθιά ριζωμένη στην κουλτούρα μας η έννοια της κλασικής τέχνης, αυτής που θέλεις να αλλάζει την πραγματικότητα για να θεωρηθεί τέχνη.
Μία ασπρόμαυρη φωτογραφία θα τη θεωρήσεις απευθείας “καλλιτεχνική”, γιατί πολύ απλά μεταβάλλει την πραγματικότητα που γνωρίζουμε.
Μπορεί να μην έχουμε ζήσει σε εκείνους τους καιρούς, αλλά έχουμε αναμνήσεις εξαιτίας της τεχνολογίας εκείνης της εποχής. Η συλλογική μνήμη έχει αποτυπώσει την ιστορία και τη μνήμη ασπρόμαυρη. Αυτό εμείς σήμερα το αποκαλούμε νοσταλγία».
Τους ρωτώ εάν μπορούν να φανταστούν τι είναι αυτό που θα νοσταλγούν οι επόμενες γενιές από την δική μας εποχή. «Ζούμε στο σήμερα και δε μπορούμε να το κοιτάξουμε από μακριά», αναφέρει η Τζωρτζίνα. «Πιστεύω πως εν μέρει η υπερπληροφόρηση, τα social media ή τα φίλτρα θα είναι τα συστατικά από τα οποία θα πάρουμε κάποιο ίζημα, που θα είναι τελικά και η ουσία αυτής της εποχής».
Για τον Σπύρο, «αυτό που ίσως μείνει από τη δική μας εποχή να είναι το ότι μπορείς να είσαι παραγωγός του εαυτού σου. Έχεις τη δυνατότητα να μάθεις εύκολα ό,τι ονειρεύεσαι. Οι άνθρωποι του σήμερα γνωρίζουν πολλά και μπορούν να κάνουν ακόμη περισσότερα».
Παράλληλα, η Αστερόσκονη μοιάζει με μία απόπειρα να απαντήσουν εκείνοι στα μεγάλα ερωτήματα που τους απασχολούν, ενώ παράλληλα θέτουν συνεχώς νέα
«Δεν είναι μία ταινία με αρχή, μέση και τέλος. Θέλαμε αυτή η ταινία να σε προβληματίσει, να σε πάρει από το χέρι και να σε οδηγήσει μέχρι ένα σημείο και μετά να σε αφήσει σε μονοπάτια λίγο πιο προσωπικά, δικά σου. Η τέχνη οφείλει να μην είναι 1+1=2. Οφείλει να υπηρετεί μία ελευθερία για τον καθένα μας. Από την άλλη, κι εμείς οι ίδιοι αναρωτιόμαστε για όλα αυτά. Αυτός είναι και ο λόγος να δημιουργήσεις κάτι, να σε απασχολεί η θεματολογία του. Ο λόγος που ξεκίνησε όλο αυτό ήταν συναισθηματικός, ήταν κάτι που μας έκαιγε. Και ειδικά όταν κάνεις κάτι τόσο προσωπικό και αδιαπραγμάτευτο, οι διαφωνίες που θα έρθουν θα είναι οι αντίστοιχες-δεν μπορείς να αρέσεις σε όλους», λέει η Τζωρτζίνα.
Ο Σπύρος, από την άλλη, μάς καλεί να θυμηθούμε τον τίτλο της ταινίας. «Είναι η Αστερόσκονη. Δεν ξέρουμε καν που βρισκόμαστε σε ολόκληρο διάστημα. Πώς μπορούμε, λοιπόν, να δώσουμε απαντήσεις για το τι συμβαίνει εκεί έξω;».
Περίμεναν τελικά να έχει βρει τόση χαρά και ανταπόκριση η Αστερόσκονη;
Η Τζωρτζίνα παρομοιάζει αυτήν την μεγάλη αποδοχή με μία αγκαλιά. «Η αλήθεια είναι ότι σε ένα αρκετά δυστοπικό παρόν, δύο άνθρωποι με μία ιδέα έκαναν κάτι το οποίο αγάπησαν πολύ και φαίνεται να δημιουργεί κάτι ευχάριστο σε έναν κύκλο ανθρώπων. Είμαστε δύο άνθρωποι με μία κάμερα που τελικά καταφέραμε να μιλήσουμε για όσα μας καίνε».
«Όποτε δουλεύουμε μαζί με τη Τζωρτζίνα πάντοτε έχω το προαίσθημα του πώς θα εξελιχθεί», αναφέρει ο Σπύρος. «Με την Αστερόσκονη της το έλεγα εξ αρχής ότι προαισθάνομαι πως θα βρούμε την αποδοχή των ανθρώπων με τους οποίους σκεφτόμαστε το ίδιο. Πάντα όμως φοβόμουν κι έλεγα «Ωχ, κι αν δεν αρέσει;». Όταν κάτι είναι δικό σου, δεν μπορείς εύκολα να πεις ότι είναι ωραίο ή δεν είναι. Είναι εσύ.
Το πρώτο βράδυ δεν κοιμήθηκα. Όταν έπεσε η πλατφόρμα από τις συμμετοχές και όταν άρχισαν να έρχονται τα πρώτα μηνύματα ήδη μετά τα μεσάνυχτα, εκεί είπα «κάτι γίνεται». Όσο προαίσθημα κι αν είχα τελικά, αυτό δε θα μπορούσα να το προβλέψω.
Η επιτυχία σε όλο αυτό είναι της Τζωρτζίνας. Ακούς διαρκώς τη φωνή της, βλέπεις συνεχώς την εικόνα της. Το ότι δεν το κλείνουν και δεν το αφήνουν στην άκρη, οφείλεται σίγουρα στη Τζωρτζίνα».
Η ίδια το βλέπει κάπως διαφορετικά. «Μπορεί εγώ να καθόμουν 2-3 ώρες μπροστά σε μία κάμερα και να αυτοσχεδίαζα, αλλά αυτό δεν θα αφορούσε κανέναν, αν δεν είχε δομηθεί από το μυαλό του Σπύρου. Για τον Σπύρο είμαστε τα πάντα, το σύμπαν είναι μέσα μας. Είμαστε όλοι φτιαγμένοι από το ίδιο υλικό και αυτό είναι η Αστερόσκονη».
View this post on Instagram
Δε μπορούμε να μη σταθούμε και στο γεγονός ότι η Αστερόσκονη, από την πρώτη στιγμή της κυκλοφορίας της ήταν μία ταινία καθ’όλα προσβάσιμη
«Ήμουν αρκετά εσωστρεφής με τη δουλειά μου και αργότερα, όταν ήρθε η ώρα να βγει προς τα έξω η Αστερόσκονη, επέλεξα να μην είμαι. Είναι σημαντικό να το υποστηρίζουμε αυτό που κάνουμε, να μην το κρύβουμε», αναφέρει ο Σπύρος.
«Το ότι ήθελα να γίνει πρεμιέρα αυτόνομη, για εμένα ήταν μία θέση. Η ταινία φυσικά θα ταξιδέψει σε φεστιβάλ, αλλά θα πάει σε εκείνα που δεν απαιτούν την αποκλειστικότητα. Δε μπορώ να φανταστώ τι θα κάναμε αν έπρεπε να “κλειδώσουμε” την Αστερόσκονη και να περιμένουμε μήνες μέχρι να έρθουν συγκεκριμένα φεστιβάλ τα οποία θα παρακολουθήσουν λίγοι και συγκεκριμένοι άνθρωποι.
Είναι θέση το να υποστηρίζεις τη δουλειά σου. Ακόμη και το μέσο που διάλεξα είναι θέση. Το Youtube είναι προσβάσιμο και ένα μέσο κοινής αποδοχής. Βέβαια, μου πήρε κι εμένα χρόνια να μάθω να λειτουργώ έτσι».
Συζητάμε την επιλογή των ανθρώπων τον τελευταίο χρόνο να κάνουν τέχνη με όποιον τρόπο μπορούν και να την διαθέσουν σε όποια ελεύθερη πλατφόρμα επιλέξουν. Η Τζωρτζίνα συνοψίζει την αξία αυτής της προσβασιμότητας σε μία μόνο φράση: Η τέχνη είναι για να απευθύνεται, αλλιώς είναι αυτανάφλεκτη, δεν έχει λόγο ύπαρξης.
Τι είναι αυτό το ένα πράγμα που έμαθαν εκείνοι μέσα από τη δημιουργία της Αστερόσκονης;
«Εγώ συνειδητοποίησα ένα πράγμα και το κατάλαβα τώρα αφού κυκλοφόρησε η Αστερόσκονη», αναφέρει ο Σπύρος. «Για να μπει κάποιος στον κόσμο που δημιούργησες, χρειάζεται χρόνος. Μπορεί εγώ να είμαι ήδη στο κλίμα, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι είναι και οι υπόλοιποι.
Θεωρώ ότι η Αστερόσκονη δε θα σταματήσει. Θα έχει μία συνέχεια, θα ήθελα να εξελιχθεί με κάποιους τρόπους και έχω επικοινωνήσει ήδη στη Τζωρτζίνα την επόμενη ταινία. Πλέον έχω όλα τα στοιχεία που χρειάζομαι για να προχωρήσω στο επόμενο project, που δε θα τα είχα αν δεν είχαμε κάνει αυτή τη δουλειά. Το feedback που πήραμε από τους ανθρώπους, μου δίνει την ελευθερία να κάνω αυτό που θέλω. Είδα ότι υπάρχουν κύκλοι ανθρώπων που τελικά μία μέρα συναντιούνται.
Αυτό που θα λέω σε όλους τους νέους δημιουργούς από εδώ και πέρα είναι η εξής φράση: Θέλει Αυτονομία, Τόλμη και Γοητεία. Να κάνεις αυτό που θες και να πιστεύεις σε αυτό».
Η Τζωρτζίνα είδε πώς είναι εφικτό δύο άνθρωποι με μία ιδέα να δημιουργήσουν κάτι που είναι μία συνειδητή απόφαση και ανάγκη τους. «Σήμερα αισθάνομαι καλά με αυτή την απόφαση, γιατί είναι κάτι που δεν θα έκανα εύκολα υπό άλλες συνθήκες. Έχει να κάνει με τον αυτοσχεδιασμό μου, τα λεπτά σημεία μου. Ωστόσο, με τον Σπύρο δημιουργήσαμε μία συνθήκη μέσα στην οποία αυτό μπόρεσε να ανθίσει».
Πώς ήταν άραγε για τους ίδιους μία χρόνια με κλειστά σινεμά;
«Ο κινηματογράφος έλειψε ακόμη και στους ανθρώπους που πηγαίνουν να δουν μία ταινία τρεις φορές τον χρόνο. Για κάποιους είναι η δουλειά τους, ενώ για άλλους η απελευθέρωσή τους μετά από μία εβδομάδα δουλειάς. Ο κινηματογράφος είναι ένα μέσο που έχει την ικανότητα να απευθυνθεί σε ένα μεγαλύτερο κοινό. Σε αντίθεση με το θέατρο που για να δεις μία παράσταση σε μία άλλη χώρα, πρέπει να ταξιδέψεις, το σινεμά σου δίνει την ικανότητα να κάνεις μία παγκόσμια συζήτηση. Γενικότερα η τέχνη, αποτελεί για πολλούς μία μορφή διαφυγής. Σήμερα, όμως, μιλάμε για μία πανανθρώπινη εμπειρία κι έτσι δε μπορούμε να κλαίμε για κάτι που μας πήραν, όταν ουσιαστικά κινδυνεύει η παγκόσμια υγεία», λέει η Τζωρτζίνα.
Ο Σπύρος όλο αυτό το βλέπει ως μία κατάσταση ανάγκης. «Οι κινηματογράφοι πάλι θα ανοίξουν και εμείς πάλι θα επιστρέψουμε στις θέσεις μας. Ξεχνάμε εύκολα ευτυχώς. Αν μου δίνεται η δυνατότητα να θεωρήσω τον εαυτό μου δημιουργό, τότε μπορώ να πω πως εμείς οι δημιουργοί καθόμαστε έτσι κι αλλιώς μπροστά από μία οθόνη όλον τον χρόνο. Η διαδικασία μπορεί κάποιες φορές να παραμένει η ίδια, ωστόσο πολλοί είναι οι επαγγελματίες του κινηματογράφου που επηρεάστηκαν αρνητικά όλο αυτό το διάστημα».
Τους ζητώ να μου πουν μία ταινία που είδαν φέτος στο σαλόνι τους -αναγκαστικά
Η Τζωρτζίνα διαλέγει το Il Postino (1994). «Δεν ξέρω αν έγινε η νο.1 αγαπημένη μου ταινία, αλλά σίγουρα μπήκε στο Top 3. Είναι μία ταινία για την οποία ο Massimo Troisi δούλεψε πολύ μόνος του για να την ολοκληρώσει. Όλο αυτό που κατάφερε, δε θα μπορούσε να το κάνει κανείς άλλος. Είναι προσωπικό και αδιαπραγμάτευτο. Αυτή η ταινία μού έχει αλλάξει τη ζωή, δεν έχω σταματήσει να τη σκέφτομαι από τότε που την είδα, κι ας την είδα ενάμιση χρόνο πριν, στο πρώτο lockdown».
Ο Σπύρος διαλέγει τις Στενές Επαφές Τρίτου Τύπου (1977) του Steven Spielberg. «Αυτό που πραγματικά ζήλεψα σε αυτή την ταινία είναι η εικόνα και το ύφος της. Μπορεί να μιλάμε για την δεκαετία του ’70, ο Spielberg όμως έχει καταφέρει να κάνει κάτι υπέροχο».
Κλείνοντας τους καλώ να απαντήσουν σε μερικά από τα μεγαλύτερα ερωτήματα που έχουν μείνει αναπάντητα στον κινηματογράφο
Τι ψιθύρισε o Βob στο αυτί της Charlotte στο τέλος του Lost in Translation (2003);
Σπύρος: Ό,τι είπε και η Σωσώ στην Κορίνα, όταν την πήρε τηλέφωνο. Όποιος ξέρει, ξέρει.
O Cobb εξακολουθεί να ονειρεύεται στο τέλος του Inception (2010);
Τζωρτζίνα: Όνειρο ήτανε, που λέει και το τραγούδι.
Τι περιέχει ο περίφημος χαρτοφύλακας στο Pulp Fiction (1994);
Σπύρος: Θα μπορούσε να είναι μία Dragon Ball.
Τζωρτζίνα: Ή και μερικά χριστουγεννιάτικα φώτα.
Ο Arthur Fleck ονειρεύεται ότι δολοφονεί τον παρουσιαστή Murray Franklin στο Joker (2019);
Τζωρτζίνα: Εγώ σε αυτήν την περίπτωση θα ήθελα να είναι η πραγματικότητα.
Σπύρος: Έχουμε όσα χρειαζόμαστε για να πιστέψουμε ότι αυτό τουλάχιστον ήταν η πραγματικότητα. Τα άλλα μπορεί να είναι και της φαντασίας του.
Η Αστερόσκονη θα συνεχίσει το διαστρικό της ταξίδι μέχρι τις 15 Μαΐου στο Youtube. Έπειτα θα ξεκινήσει ένα ακόμη μεγαλύτερο σε διάφορα φεστιβάλ. Μέχρι τότε, μην ξεχάσετε να την παρακολουθήσετε και να αφήσετε κάποιο σχόλιο από κάτω. Άλλωστε, ο Σπύρος και η Τζωρτζίνα τα διαβάζουν όλα.
