Δεν μπορούσα να φανταστώ πως η κατσαρίδα θα έχει πολυδιάστατη ερμηνεία όπως ακριβώς και η υφή και η κατασκευή της ως άρμα επιβίωσης και υπεροχής, τελικά.
Στην Ευρώπη, ανάμεσα στους κατοίκους της, 150 είδη κατσαρίδας, ενώ στην Ελλάδα μόνο 20. Αυτά προκαλούν ρίγος, ανατριχίλα, αηδία, παροξυσμό, παράνοια, νευρικό κλονισμό, απειλή και άλλα τέτοια όμορφα συναισθήματα σε εκείνον που θα τα αντικρίσει.
Η επιστημονική ονομασία της κατσαρίδας είναι: «Βλαττοειδές» και προέρχεται από το γένος «Βλαττή». Μάλιστα, ενώ θεωρούσα πως είναι εντελώς άκακες και απλά τρομακτικές για πολλούς – εμού εξαιρουμένης – διάβασα πως «μερικά είδη που ζουν σε σπίτια είναι πιθανοί φορείς ασθενειών. Αλλοιώνουν τα τρόφιμα και μπορούν να διαδώσουν παθογόνους οργανισμούς. Επίσης μπορούν να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις. Η καταπολέμηση τους από τον άνθρωπο γίνεται συνήθως με τη χρήση εντομοκτόνων, ωστόσο συχνά αναπτύσσουν ανοσία ενάντια στα χημικά».
Ό,τι κι αν σας πω για την προσωπική μου θέση που αφορά την κατσαρίδα αντιτίθεται στην κοινή γνώμη και για την περαιτέρω έκφραση αυτής της γνώμης μου – την οποία ποτέ δεν έκρυψα αντιθέτως παρέθετα και παραθέτω δημοσίως μέχρι και σήμερα – στάθηκε η ιδιαίτερη έκθεση του Πρεβεζιώτη εικαστικού, Χρήστου Κωτσούλα, aka Capten.
Ο Χρήστος Κωτσούλας, σπούδασε στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων (1986-1991) και στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας ζωγραφική (2002-2008). Έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στην Ανωτάτη Διακλαδική Σχολή Πολέμου στη Θεσσαλονίκη (2009-2010). Οφείλει το ψευδώνυμό του στην προσφώνηση των συμφοιτητών του στην ΑΣΚΤ, καθώς υπήρξε παράλληλα Ανώτερος Αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού και Κυβερνήτης του Ωκεανογραφικού ΝΑΥΤΙΛΟΣ. Έχει τιμηθεί από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας με τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος της Τιμής και έχει αποσπάσει έπαινο από το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας, για εικαστικό του έργο, που βρίσκεται στη συλλογή του. Έχει πραγματοποιήσει δύο ατομικές παρουσιάσεις, έχει συμμετάσχει σε περισσότερες από 50 ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και έχει επιμεληθεί 2 εκθέσεις σύγχρονης τέχνης. Έργα του Capten βρίσκονται σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές. Ο άνθρωπος δεν είναι τυχαίος, κοινώς.
Η πρόσφατη έκθεσή του με θέμα “Cockroaches – Κατσαρίδες”, με έκανε να δω την κατσαρίδα με ακόμη καλύτερο μάτι, από εκείνο που την έβλεπα μέχρι στιγμής.
Στην έκθεσή του, ο Capten μας μιλά για την επιβίωση σε οποιεσδήποτε συνθήκες. Για το λόγο αυτό άλλωστε χρησιμοποιεί σαν σύμβολο το αποκρουστικό βλαττοειδές έντομο, το οποίο κακά τα ψέματα λογικά, όπως επιβεβαιώνει μέχρι στιγμής και η επιστήμη, είναι εκείνο που θα επιβιώσει σε ολέθριες καταστροφές και θα μας θάψει όλους, άρα μήπως, λέω μήπως αξίζει ένα κομματάκι του θαυμασμού μας;
Πώς ξεκίνησαν οι κατσαρίδες, (για εσάς) τον ρώτησα (δια ζώσης όταν επισκέφθηκα την έκθεσή του όπου η αγαπημένη Μάρθα Κοσκινά κανόνισε μια συνάντηση για δημοσιογράφους το προηγούμενο Σάββατο).
«Ξεκίνησαν ως ανάμνηση από τα πολεμικά πλοία στα οποία υπηρετούσα ως Αξιωματικός του Ναυτικού, τα οποία ήταν γεμάτα μικρές κατσαριδούλες. Επομένως, χρησιμοποιώντας στα έργα μου τα σύμβολα της εξουσίας στις στολές και τα γαλόνια, κάποια στιγμή, άρχισαν να παρεισφρέουν και οι κατσαρίδες. Στην αρχή ήταν σε ρόλο υπονομευτικό, όπου σε μια ευτυχισμένη κατάσταση μπορούσε να καραδοκεί μια κατσαριδούλα η οποία θα μπορούσε να ανατρέψει αυτήν την κατάσταση, ένας εν δυνάμει ανατροπέας. Και αυτό ήταν ένα παιχνίδι. Κάποια στιγμή ήρθε η κρίση και ήταν σαν να ήρθε η ανατροπή. Τα πάντα, ξαφνικά μαύρισαν. Και μετά από μια οικογενειακή επιχείρηση η οποία έκλεισε, επήλθε η ολοκληρωτική καταστροφή. Τότε λοιπόν, ήταν λες και όλα κατακλείστηκαν από το κακό. Οι κατσαρίδες, τα είχαν καταφέρει, είχαν κάνει την ανατροπή. Τα πάντα έγιναν μαύρα. Εκείνη την περίοδο άρχισα να φτιάχνω κατά εκατοντάδες, τις κατσαρίδες και αυτό ήταν η σωτηρία μου για να μπορέσω να βγω από ένα αδιέξοδο, οπότε, μπήκα στο εργαστήριο και άρχισα να δουλεύω ασταμάτητα και αυτό στην πορεία με οδήγησε σε καινούρια σχήματα και μεγέθη. Τελικά, η δημιουργία νίκησε και κατάφερα και βγήκα από αυτό το μαύρο τούνελ».
Σήμερα η κατσαρίδα τι συμβολίζει για εσάς;
Είναι το σύμβολο της επιβίωσης κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.
Έχει αρνητική χροιά;
Όχι καθόλου.
Μπορούμε να πούμε πως έχει μια πτυχή δημιουργικότητας και ελπίδας;
Έχει. Ούτως ή άλλως ξεκίνησε στην αρχή σαν παιχνιδάκι, μετά πήρε το ρόλο του κακού που τα κατέκλεισε όλα και μετά έγινε το όχημα το οποίο με έβγαλε από όλη αυτήν την κατάσταση.
Με τί άλλο θα παρομοιάζατε ή θα συμβολίζατε την κατσαρίδα;
Δεν το έχω σκεφτεί.
Ο κόσμος γιατί πιστεύτε πως τις φοβάται ή τέλος πάντων νιώθει μια απροσδιόριστη απέχθεια προς αυτές;
Φταίει λίγο το χρώμα, λίγο η ταχύτητα που έχουν, λίγο το ότι έχουν κάτι ηρωικό οι κατσαρίδες. Όταν τις εντοπίζεις αντί να εξαφανιστούν, έρχονται κατά πάνω σου.
Εσείς τις σιχαινόσασταν;
Εεεε, ναι. (γέλια) Στα πλοία όχι γιατί ήταν μικρούλες και χαριτωμένες. Τις μεγάλες τις οικιακές, ναι τις σιχαινόμουν.
Τώρα πια είναι η σχέση σας με τις κατσαρίδες;
Τώρα ειδικά μετά από αυτήν την έκθεση, οι σχέσεις μας είναι πάρα πολύ καλές. Μπορώ και να τις αγγίζω ακόμη.
Μήπως αυτό που φοβόμαστε δεν είναι τελικά τόσο τρομακτικό; Μήπως αυτό που σιχαινόμαστε, δεν είναι τελικά τόσο σιχαμερό; Το να αντέχουμε κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες μας κάνει άτρωτους και δυνατούς ή τελικά αναίσθητους και κουρασμένους; Η ηρωική μας συμπεριφορά σε δύσκολες καταστάσεις, θα μας χτίσει κάνα άγαλμα, ή θα γίνουμε τσάμπα μάγκες; Όταν έρχεται κάτι που φοβόμαστε κατά πάνω μας με ιλιγγιώδη ταχύτητα πρέπει να τρέχουμε κι εμείς προς το μέρος του δείχνοντας τα πιο κοφτερά μας δόντια ή μπορούμε να τρέξουμε και προς την αντίθετη κατεύθυνση;
Η κατσαρίδα πολύ με προβλημάτισε. Αν τελικά εσύ με θάψεις κατσαρίδα, θα ήθελα να καλέσεις πολύ κόσμο στην κηδεία μου και να παίζει Barry White.
Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 6 Δεκεμβρίου στο χώρο ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΝ.
