Ζω σχεδόν 4 χρόνια στην Καζαμπλάνκα ή όπως λέω χαριτολογώντας στα Άσπρα Σπίτια της Μαύρης Ηπείρου… Είχα επισκεφτεί το Μαρόκο το 2005 για σύντομες διακοπές, αλλά το πέρασμά μου από την «οικονομική» πρωτεύουσα ήταν πολύ σύντομο, αφού δε θεωρείται και ο Νο 1 τουριστικός προορισμός του Μαρόκο. Αυτό τον τίτλο τον έχει δικαίως το Μαρακές, αν και βρίσκεται στη μέση του πουθενά…

Την Καζαμπλάνκα πολλοί την έχουν ακουστά από την ομώνυμη κλασσική ταινία, στην οποία δεν υπάρχει ούτε ένα πλάνο από την πόλη. Εγώ την είχα στο μυαλό μου σαν κάτι ουδέτερο και χωρίς ιδιαίτερο «χρώμα». Όμως από τότε που εγκαταστάθηκα το 2010, άρχισα αργά και σταθερά να αλλάζω γνώμη, διότι πολλά μπορείς να αποκαλέσεις την «Κάζα» (έτσι τη λένε οι ντόπιοι), αλλά σίγουρα όχι ουδέτερη.

Parlez-vous Français?  Όχι ότι δεν μπορείς να κάνεις τα βασικά μιλώντας Αγγλικά, αφού τα ξενοδοχεία και τα καλά εστιατόρια κάνουν φιλότιμες προσπάθειες να σε εξυπηρετήσουν, αλλά για να κινηθείς με σχετική άνεση πρέπει να ξέρεις τουλάχιστον λίγα Γαλλικά. Μην ντραπείς για την προφορά σου, οι πλειοψηφία των Μαροκινών έχουν χειρότερη, με εξαίρεση τους γαλλοαναθρεμμένους. Αν πετάξεις και μια-δυο λέξεις Αραβικά, θα σε αγαπήσουν.

Η Ευρώπη στο πιάτο σου… Στην Κάζα μπορείς να φας τα πάντα. Υπερτερούν τα Γαλλικά εστιατόρια (λόγω ιστορίας), αλλά βρίσκεις επίσης πολλά Ιταλικά και Ασιατικά. Η τελευταία τάση είναι τα chic burger joints, ακριβής αντιγραφή Νεοϋορκέζικων εστιατορίων, όπου βρίσκεις από οικογένειες με παιδιά μέχρι παρέες εναλλακτικών εφήβων. Το brunch έχει φτάσει και εδώ!!! Η Μαροκινή κουζίνα έχει ενδιαφέρον, αν και μου πήρε λίγο χρόνο να την εκτιμήσω. Πλέον, δεν αφήνω harira (σούπα με όσπρια και κρέας) όπου κι αν τη βρω και τσακίζω τις pastilla με πιτσούνι (κάτι σαν μπουγάτσα ala marocain) δυο-δυο.

Όπως σε όλα στο Μαρόκο, υπάρχουν και εδώ δύο ειδών… Άσπρες παλιές Μερσεντές που βάζουν μέσα όσους μπορούν να αντέξουν και κλείνεις την τιμή πριν στριμωχτείς ανάμεσα σε 4-5 αγνώστους. Δεν τις προτιμώ, εκτός αν είναι να πάω στο αεροδρόμιο, όπου ξέρω ότι θα είμαι σόλο. Αυτά που βρίσκεις παντού, αλλά όχι πάντα, είναι τα «μικρά ταξί», όπου πρέπει να έχεις το νου σου και να ζητήσεις να βάλουν ταξίμετρο, αλλιώς πληρώνεις τη διαδρομή 5 με 10 φορές επάνω, ανάλογα με το πόσο «τουρίστα» σε κόβει ο οδηγός. Μετά από πολλούς τσακωμούς, ευτυχώς απέκτησα αυτοκίνητο και ηρέμησα, τρόπος του λέγειν.

Οδηγείς; Τα μάτια σου 14! Είσαι πεζός; Τα μάτια σου 1014! Δεν υπάρχουν φανάρια, δηλαδή υπάρχουν, αλλά κανείς δεν τους δίνει σημασία. Δεν υπάρχει αριστερά – δεξιά. Με τον καιρό μαθαίνεις να κοιτάς προς όλες τις κατευθύνσεις, διότι οι αγαπημένη συνήθεια των Καζαουί (κάτοικοι Κάζα) είναι να στρίβουν αριστερά, ενώ βρίσκονται στη δεξιά λωρίδα. Οι πεζοί διασχίζουν το δρόμο όπου να’ναι, οι διαβάσεις αντιμετωπίζονται ως ζωγραφιά στην άσφαλτο και έχω πλέον αναπτύξει ιδιότητες καρτούν, αφού νιώθω πως το κεφάλι μου γυρίζει 360 μοίρες ακόμη κι όταν οδηγώ σε μια ευθεία… Ως πεζή, έχω γίνει ατρόμητη, διότι αλλιώς δε θα μπορούσε να διασχίσω ποτέ δρόμο!

Όσο προσέχεις το κινητό και την τσάντα σου, είσαι ΟΚ. Πριν έρθω στο Μαρόκο, όλοι μου έλεγαν να έχω το νου μου γιατί είναι επικίνδυνα, πολύ επικίνδυνα. Σας διαβεβαιώνω ότι είναι όσο επικίνδυνα μπορεί να είναι μια οποιαδήποτε Ευρωπαϊκή πόλη, όταν δεν ξέρεις που πας… Φυσικά υπάρχουν γειτονιές από τις οποίες δεν πρέπει να περάσεις τη νύχτα, αλλά γενικά μπορείς να κυκλοφορείς σχετικά χαλαρά, διότι η «εγκληματικότητα» περιορίζεται σε μικροκλεψιές, χωρίς να απειλείται η ζωή σου. Εντάξει, βάλτε και τον παράγοντα χαρακτήρα στην εξίσωση, διότι εγώ είμαι και λίγο παραπάνω χαλαρή με αυτά τα θέματα. Tip: όσο δείχνεις άνετος, κανείς δε σε ενοχλεί – ακόμη και αν είσαι γυναίκα.

Το άλλο με τον Τοτό, το ξέρεις; Είναι σχιζοφρενείς αυτοί οι Μαροκινοί και το παραδέχονται και οι ίδιοι. Δυο μέτρα – δύο σταθμά, για να μην πω είκοσι-δύο… Δεν ήξερα τι θα συναντήσω και δικαίως. Στην επαγγελματική μου ζωή συναναστρέφομαι κυρίως άντρες που κρατάνε τα προσχήματα, σε αντιμετωπίζουν με σεβασμό, ως επί το πλείστον, και είναι φιλικοί. Είμαι και ξένη, οπότε δεν τους παίρνει και πολύ… Έμαθα όμως με τον καιρό ότι το σηκωμένο φρύδι μου και ο τόνος της φωνής μου σε στιγμές έντασης ενοχλούν και τους πιο εξευρωπαϊσμένους. Εκτός δουλειάς, είμαι «θεά» στα εστιατόρια που συχνάζω, αλλά «εξωγήινος» στο μπακάλικο της γειτονιάς, όπου πρέπει να αναρωτιούνται τι κάνω εδώ πέρα γυναίκα μόνη… Ψάχνει;

Inchallah Το έμαθα καλά και δεν το αλλάζω. Δεν υπάρχει τίποτα, από επαγγελματική συνάντηση, μέχρι ραντεβού για καφέ ή όποια αναφορά σε μελλοντικό χρόνο που να μη συνοδεύεται από την αγαπημένη φράση «αν θέλει ο Θεός». Στην αρχή με εκνεύριζε, αλλά μετά ανακάλυψα πόσο πιο εύκολη κάνει την καθημερινότητα και χαλάρωσα… Ο χρόνος και τα σχέδια δεν έχουν καμία σημασία, αν δεν το θέλει ο Θεός. Έτσι ο χρόνος είναι κάτι πολύ σχετικό. Τίποτα ποτέ δε γίνεται στην ώρα του… Η καθυστέρηση είναι δεδομένη, ακόμη και αν όλοι είναι παρόντες.

Όλα έχουν την τιμή τους Από το να παρκάρεις στο δρόμο, μέχρι να μεταφέρεις τα ψώνια από το σούπερ μάρκετ ή να σου βάλουν τα πράγματα σε σακούλες στο κρεοπωλείο… Πάντα κάποιο χέρι πετάγεται ανοιχτό μπροστά σου για να πάρει φιλοδώρημα, έχεις δεν έχεις ζητήσει βοήθεια. Με τον καιρό, έχω βγάλει και τις δικές μου «ταρίφες» ανάλογα με το πόση ώρα αφήνω κάπου το αυτοκίνητο ή πόσο βαριά είναι τα ψώνια… Σύντομα θα εκδώσω τιμοκατάλογο.

Χαιρετούρα Μπαίνεις στο γραφείο; Πρέπει να τους χαιρετίσεις όλους προσωπικά, κανονικά και με χειραψία, ενίοτε και να τους ασπαστείς τρις. Κάθε φορά καταναλώνουμε 10 λεπτά στη χαιρετούρα, ακόμη κι αν έχουμε ειδωθεί το ίδιο πρωί. Έχω μάθει και το διπλό φιλί, συνήθως μεταξύ γυναικών – ένα στο αριστερό μάγουλο, δύο συνεχόμενα στο δεξί, καμιά φορά και τρία… Αν τον συμπαθώ τον άλλο, δεν έχω θέμα, αλλά νισάφι ρε παιδιά!

Χαμάμ – Μασάζ – Περιποίηση Κάθε γυναίκα που σέβεται τον εαυτό της πρέπει να περνάει τουλάχιστον 2 μέρες την εβδομάδα σε κέντρα περιποίησης. Τα κομμωτήρια και «ινστιτούτα καλλονής» είναι, αν όχι ο πρώτος, σίγουρα ο δεύτερος πιο διαδεδομένος τομέας επιχειρηματικότητας. Θα βρεις από χαμάμ της φτωχογειτονιάς, μέχρι τα πιο πολυτελή κέντρα ομορφιάς για όλα τα βαλάντια… Με το μασάζ δεν τα έχω πολυκαταφέρει, αλλά το μανικιούρ-πεντικιούρ έχει γίνει χόμπι μου, ενώ τα μαλλιά μου τα ισιώνω πιο πολύ από ποτέ. Χαμηλές τιμές – υψηλές υπηρεσίες. Τί άλλο να ζητήσει κανείς;

Το τσιγάρο δεν είναι ταμπού Ξέρω πως αυτό ίσως να μη συνάδει με τις «αρχές» και τη φιλοσοφία του SavoirVille, αλλά η Κάζα και όλο το Μαρόκο ανεξαιρέτως είναι ο «παράδεισος» του καπνιστή. Μέσα κι έξω μπορείς να καπνίσεις χωρίς να αισθάνεσαι πολίτης Β’ κατηγορίας ή τριτοκοσμικός… Δεν το κρύβω, πως μερικές φορές μοιάζει παρατραβηγμένο, αλλά ότι το απολαμβάνω είναι γεγονός. Προσοχή: το τσιγάρο στο δρόμο δεν αρμόζει σε γυναίκες (εμένα δε μου άρεσε ποτέ, οπότε το βρίσκω ΟΚ, αν και θα έπρεπε να ισχύει και για τα δύο φύλα).

Η ζέστη της Αφρικής είναι μύθος Ένας από τους λόγους που αποδέχτηκα τη θέση που μου προσφέρθηκε στο Μαρόκο ήταν ο καιρός. Όντας λάτρης του καλοκαιριού, του ήλιου και των θερμοκρασιών πάνω από 20οC, πίστεψα ότι στην Καζαμπλάνκα θα βρεθώ στο στοιχείο μου. Μύθος. Η Καζαμπλάνκα βρέχεται κατά μήκος από τον Ατλαντικό, γεγονός που κρατάει τη θερμοκρασία σε μέτρια επίπεδα για τη χώρα. Όχι, δεν προτιμώ τους 45οC του Μαρακές το καλοκαίρι, αλλά αυτή η υγρασία και η «ομίχλη» του ωκεανού που κάνει να ξυπνάς τις περισσότερες μέρες κάτω από ένα γκρι στρώμα, δεν είναι το καλύτερό μου. Οπότε, ναι, είναι γεγονός, όταν βλέπω ήλιο, χαίρομαι λες και βρίσκομαι στη Β. Ευρώπη. Ακούγεται υπερβολικό; Ίσως, αλλά δεν παύει να είναι γεγονός… Ο χειμώνας, αν και ήπιος, παραμένει μουντός… Δεν είναι τυχαίο ότι με τις πρώτες λιακάδες όλοι τρέχουν στην Corniche (τεράστια παραλία κατά μήκος της πόλης) – δεν είναι να κάνεις μπάνιο, αλλά η εικόνα του Ατλαντικού θα σε μαγέψει.