Άλλο θέμα είχα στο μυαλό μου να γράψω σήμερα – δυστυχώς η επικαιρότητα με υποχρεώνει να αλλάξω τα σχέδια μου. H τραγική έκβαση της περίπτωσης του Βαγγέλη Γιακουμάκη, εκτός από το να σοκάρει τα συνεχώς εκπλησσόμενα και όψιμα ευαισθητοποιημένα κοινωνικά αντανακλαστικά, μας φέρνει αντιμέτωπους και έκθετους με σκληρές πραγματικότητες. Ίσως ήρθε η ώρα να οδηγηθούμε σε μια προβληματική λύσης πάνω στο καίριο ζήτημα του bullying, εφόσον βέβαια κάνουμε συνείδηση ορισμένα πράγματα.

Το bullying ή το νταηλίκι δεν είναι παρά βία. Βία απέναντι στο αδύναμο, στο άγνωστο, στο διαφορετικό, στο “απ’ αλλού φερμένο”. Και η βία είναι κακοποίηση είτε πρόκειται για σωματική είτε για συναισθηματική ή λεκτική. Η ύπαρξη της δεν βρίσκεται μόνο στα σχολεία, αλλά και στα γήπεδα, στις γειτονιές, στην εργασία, στον στρατό και κυρίως στην ίδια την οικογένεια. Η πραγματικότητα λοιπόν αυτή, μόνο άγνωστη δεν είναι για την ελληνική κοινωνία, καθώς αποτελεί ένα πεδίο στο οποίο ασκήθηκε η αρτηριοσκληρωτική στερεοτυπική μανία της, θέριεψαν αντιδραστικά σύνδρομα, όπως ξενοφοβία και ομοφοβία – όπου βάσισαν τη δράση τους μέχρι και πολιτικά κόμματα – και που τελικά αποτελεί την εκτόνωση της απωθημένης πίεσης σε συνδυασμό με την έλλειψη παιδείας σε κοινωνική κλίμακα. Φοβάμαι ότι, ανάμεσα στα άλλα, η οικονομική κρίση ίσως έδωσε το άλλοθι για τη μεροληπτική στάθμιση της βίας. Τι είναι δηλαδή μια μικρή έκφραση βίας σε ένα γενικό περιβάλλον εκμετάλλευσης και οικονομικού κατατρεγμού και πραγματική βία δεν είναι αυτό, αλλά εκείνο. Με άλλα λόγια, ένα από τα πιο ολισθηρά στάδια της διαδικασίας διάρρηξης μιας ευπρόσβλητης κοινωνικής συνοχής.

Το γεγονός ότι τέτοια περιστατικά βίας συμβαίνουν σε σχολεία ή πανεπιστήμια – κοινωνικούς καθρέπτες με σκηνές από το μέλλον – κάνει τα πράγματα ακόμα πιο ανησυχητικά. Αιτίες του φαινομένου είναι η ψυχαναγκαστική αυταρχική διάθεση επιβολής πάνω στους άλλους, η διαστρεβλωμένη ανάγκη αυτοεπιβεβαίωσης από συναισθηματικά ανασφαλή άτομα (χαρακτηριστικό των νεαρών ηλικιών) και κυρίως, η κουλτούρα μη σεβασμού και αποδοχής του διαφορετικού. Ακόμα πιο κρίσιμη αιτία όμως είναι η χαρακτηριστική επίδειξη ανοχής από το εκάστοτε κοντινό περιβάλλον. Όπως είχε πει και ο Αϊνστάιν: “Ο κόσμος είναι επικίνδυνος, όχι εξαιτίας αυτών που κάνουν το κακό, αλλά εξαιτίας αυτών που τους κοιτάζουν χωρίς να κάνουν τίποτα.”

Κάτι αντίστοιχο – για να επανέλθω επιτέλους στη θεματολογία του cover letter – έγραψε κι ο Bob Dylan στο στίχο: “How many years can some people exist / before they’re allowed to be free? / How many times can a man turn his head / and pretend that he just doesn’t see? / The answer, my friend, is blowin’ in the wind”

Πρόκειται για το ιστορικό τραγούδι διαμαρτυρίας του αμερικάνου δημιουργού, “Blowin’ in the Wind”, που κυκλοφόρησε το 1963, μέσα από το album “Freewheelin’ Bob Dylan”. Το κομμάτι γνώρισε μεγάλο αριθμό διασκευών, μια εκ των οποίων η παρακάτω από την Joan Baez.

Παρότι το “Blowin in the wind” απέκτησε πιο πολύ αντιπολεμικό χαρακτήρα, οι στίχοι του διαχρονικά αποτελούν ένα ρητορικό ύμνο για την ελευθερία, την ειρήνη και την συνύπαρξη των ανθρώπων. Πάγια άποψη μου είναι ότι ο άνθρωπος των σύγχρονων κοινωνιών, για να εξακολουθήσει να λέγεται άνθρωπος, θα πρέπει να είναι σε θέση να κάνει ορισμένες υπερβάσεις στη σκέψη και τη δράση του, αντιστεκόμενος στα ταπεινά του ένστικτα και την ατομιστική του νοοτροπία. Η υπέρβαση αυτή μπορεί να τροφοδοτηθεί μέσα από διάφορες πηγές όπως είναι η τέχνη, η φιλοσοφία, ακόμα και η θρησκεία, μα πάνω απ’ όλα, η οικογένεια και η πραγματική παιδεία. Κλείνω με κάποια αποσπάσματα από το βιβλίο “Γράμμα σε ένα παιδί που δε γεννήθηκε ποτέ” της ιταλίδας δημοσιογράφου και συγγραφέα Οριάνα Φαλάτσι, πίσω στο 1975, αλλά βαθιά αναλλοίωτο στην ουσία του.

“Αν όμως γεννηθείς αγόρι… …τότε θα σε περιμένουν άλλες ταπεινώσεις, άλλες αδικίες: η ζωή δεν είναι εύκολη για έναν άντρα, πίστεψε με. Καθώς θα είσαι γεροδεμένος, θα σε αναγκάσουν να κουβαλήσεις μεγαλύτερα φορτία, θα σου επιβάλλουν αυθαίρετες ευθύνες. Μια και θα έχεις γένια, θα σε περιγελάνε όταν θα κλαις ή αν θα επιζητάς την στοργή. Θα σε διατάξουν να σκοτώσεις ή να σκοτωθείς στον πόλεμο και θα απαιτήσουν τη συνενοχή σου για να διατηρηθεί η τυραννία που θεσπίστηκε στην εποχή των σπηλαίων. Και όμως, ή μάλλον ακριβώς γι’ αυτό, το να είσαι άντρας θα είναι μια θαυμαστή περιπέτεια: μια επιχείρηση που δε θα σε απογοητεύσει ποτέ. Τουλάχιστον το ελπίζω, γιατί αν γεννηθείς άντρας, ελπίζω να γίνεις ο άντρας που πάντα ονειρευόμουνα: πονετικός για τους αδύναμους, σκληρός για τους ισχυρούς, μεγαλόψυχος για όσους σ’ αγαπούν, ανελέητος για όσους δυναστεύουν… ….Δε θα σου ζητήσω παρά μονάχα να εκμεταλλευτείς σωστά το θαύμα ότι γεννήθηκες και να μην υποκύψεις ποτέ στην ανανδρία. Η ανανδρία είναι ένα ζώο σε επιφυλακή. Μας δαγκώνει όλους, κάθε μέρα, και σπάνιοι είναι εκείνοι που δεν αφήνουν να τους κατασπαράξει: στο όνομα της φρόνησης, στο όνομα του συμφέροντος, στο όνομα κάποτε και της σοφίας. Άνανδροι όταν κάποιος κίνδυνος τους απειλεί, οι άνθρωποι γίνονται αλαζονικοί μόλις ο κίνδυνος περάσει. Δεν πρέπει ποτέ να αποφεύγεις τον κίνδυνο, έστω κι αν ο φόβος θα σου καίει τα σωθικά. Όταν έρχεσαι στον κόσμο, διατρέχεις κιόλας κάποιο κίνδυνο να μετανιώσεις ύστερα γιατί γεννήθηκες.”

Y.Γ: * δανείστηκα τον τίτλο του σημερινού άρθρου από ένα τραγούδι του punk rock αμερικάνικου συγκροτήματος Rise Against, που αναφέρεται στις αυτοκτονίες εφήβων, θύματα εκφοβισμού εξαιτίας των σεξουαλικών τους προτιμήσεων, το Σεπτέμβρη του 2010.