Περι διαφορετικοτητας ο λογος
Δύο θέματα με έχουν απασχολήσει πολύ αυτή την εβδομάδα. Το πρώτο είναι ότι, όπως με ενημέρωσε ο ειδικός ανταποκριτής μου σε απευθείας σύνδεση απ’ τα Jumbo, μας μένουν μόνο 14 μέρες για τα Χριστούγεννα κι εγώ ακόμα δεν έχω στολίσει το χριστουγεννιάτικο δέντρο μου! Θα μου πείτε, «αυτό δεν είναι και τόσο τραγικό», αλλά εμείς δεν γιορτάζαμε ποτέ Thanksgiving στο σπίτι χωρίς στολισμένο δέντρο. Εντάξει, για να είμαι απόλυτα ειλικρινής, εμείς δεν γιορτάζαμε ποτέ Thanksgiving στο σπίτι, αλλά δεν είναι αυτό το θέμα μας. Το θέμα μας είναι ότι πάντα στόλιζα το δέντρο μου ήδη απ’ τον Νοέμβριο και φέτος έχω καταλήξει να κοιτάζω τα ξένα δέντρα όπως κοιτάζει ένα παιδί τη βιτρίνα ενός ζαχαροπλαστείου (μην κοροϊδευόμαστε, κι εγώ έτσι κοιτάζω τις βιτρίνες των ζαχαροπλαστείων…)!
Και αφού μοιράστηκα μαζί σας τον πόνο μου, περνάω και στο δεύτερο θέμα που, όσο να πεις, είναι λίγο πιο σοβαρό. Τις τελευταίες μέρες, και με διάφορες αφορμές, γίνεται έντονος λόγος γύρω απ’ τον όρο «διαφορετικότητα». Η αλήθεια είναι ότι τελευταία συνδέεται περισσότερο με το θέμα του σεξουαλικού προσανατολισμού αλλά, σύμφωνα με τον φίλο μου τον Γιώργο (τον Μπαμπινιώτη ντε!), ως διαφορετικότητα ορίζεται «η ιδιότητα του να διαφέρει κάποιος από τους άλλους ως προς τα εξωτερικά χαρακτηριστικά, την καταγωγή, τις επιλογές του κ.ά.». Αν δεχτούμε αυτόν τον ορισμό – και, εδώ που τα λέμε, δεν βρίσκω λόγο για να μην το κάνουμε- αυτό που καταλαβαίνω εγώ είναι ότι ο εν λόγω όρος απλώς υποδηλώνει το προφανές, ότι δηλαδή όλοι είμαστε διαφορετικοί μεταξύ μας. Κατ’ επέκταση, το να μην είμαστε διατεθειμένοι ν’ αποδεχτούμε κάποιον λόγω των σεξουαλικών του προτιμήσεων, του σωματότυπού του ή του χρώματος του δέρματός του μου φαίνεται εξίσου παράλογο και ανόητο με το να μην αποδέχομαι κάποιον επειδή, για παράδειγμα, έχει καστανά μάτια και όχι πράσινα όπως εγώ ή επειδή δεν είναι ξανθός αλλά μελαχρινός. Όσο υπεραπλουστευτικό και ν’ ακούγεται το παράδειγμα, μέσα στο δικό μου το μυαλό, κάπως έτσι είναι τα πράγματα.
Βέβαια και το θέμα «αποδοχή της διαφορετικότητας» σηκώνει πολλή κουβέντα. Για να μην γίνω κουραστικός, δεν θα παραθέσω έναν ακόμα ορισμό του φίλου μου αλλά δεν χρειάζεται να είναι κανείς πυρηνικός φυσικός (και, σίγουρα, δεν χρειάζεται να είναι γλωσσολόγος), για να καταλάβει ότι, όταν κάνουμε λόγο για αποδοχή ενός πράγματος, εννοούμε προφανώς καθολική αποδοχή του και όχι αποδοχή υπό όρους. Και όχι, δεν μιλάω για τις περιπτώσεις που κάποιος καταφέρεται φανερά εναντίον διαφόρων κοινωνικών ομάδων (γιατί, στην τελική, εκεί έχεις εικόνα του τι αντιμετωπίζεις) αλλά για τους άλλους, τους «δήθεν κουλ». Εκφράσεις του τύπου «δεν έχω κανένα πρόβλημα με τους …φτάνει να μην … (συμπληρώστε τα κενά κατά βούληση)», επί της ουσίας μαρτυρούν ότι βαυκαλίζομαι και ότι στην πραγματικότητα έχω και παραέχω πρόβλημα. Και εκεί ακριβώς είναι το πρόβλημα! Έχουμε την κακή συνήθεια να προσπαθούμε να χωρέσουμε τα πάντα μέσα στα στενά όρια του μικρόκοσμού μας και να κάνουμε τους πάντες να μοιάζουν μ’ εμάς αγνοώντας όμως ότι, εκεί που τελειώνει ο δικός μας κόσμος, αρχίζει ο κόσμος του άλλου και ότι η απόλυτη ομοιομορφία όχι μόνο δεν είναι απαραίτητη αλλά, μάλλον, είναι απευκταία.
Ίσως το πιο αστείο με την συζήτηση περί αποδοχής της διαφορετικότητας να είναι το ότι οι περισσότεροι το αντιμετωπίζουν ως κοινωνικό φαινόμενο έχοντας στο μυαλό τους διακρίσεις λόγω χρώματος, θρησκείας ή και άλλων τέτοιων χαρακτηριστικών και ξεχνώντας την πιο… διαπροσωπική διάσταση. Το να προσπαθούμε ν’ αλλάξουμε τον φίλο ή τον σύντροφό μας για να τον φέρουμε στα μέτρα μας είναι μια εξίσου σοβαρή έλλειψη σεβασμού της διαφορετικότητάς του. Σ’ αυτή την περίπτωση, το μόνο που έχω να πω είναι ότι αν τον άλλον τον γνώρισες και τον επέλεξες (ή τον ερωτεύτηκες) επειδή είναι ξεροκέφαλος και ισχυρογνώμων, είναι τουλάχιστον παράλογο να θες να τον κάνεις συγκαταβατικό (εκτός και αν το βλέπεις λίγο σαν challenge το να τον αλλάξεις και να τον διαμορφώσεις όπως σ’ αρέσει, αλλά τότε το πρόβλημα είναι ακόμα πιο σοβαρό!).
Για να μην μακρηγορώ και σας κουράζω, καταλαβαίνω ότι ο βασικότερος λόγος για τον οποίο δυσκολευόμαστε ν’ αποδεχτούμε το διαφορετικό είναι γιατί, σε κάποιο επίπεδο, δυσκολευόμαστε να το κατανοήσουμε με βάση τις δικές μας προσλαμβάνουσες και αυτή η δυσκολία μας τρομάζει αλλά, νομίζω, είναι πολύ πιο τρομακτικό (σχεδόν σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας) το να υπάρχει ένας κόσμος με απόλυτη ομοιομορφία και ταύτιση. Είτε μας αρέσει είτε όχι, υπάρχουν γύρω μας άτομα με περιττά κιλά, gay, άτομα με άλλο χρώμα και κάποιοι, εντελώς ανώμαλοι, που στολίζουν για τα Χριστούγεννα… από το Πάσχα. Τι να κάνεις; Το δέχεσαι και συνεχίζεις τη ζωή σου γιατί, στην τελική, δεν σου πέφτει και λόγος!