Όταν μιλάμε για τελειομανία, μπορεί να φέρνουμε στο μυαλό τόσο ευχάριστες και τακτοποιημένες εικόνες: μια τέλεια οργανωμένη ντουλάπα ή ένας περιποιημένος κήπος, όσο και δυσάρεστες: ένας γονέας που ελέγχει εξονυχιστικά τα παιδιά του, ή έναν εργασιομανή άνθρωπο. Η αλήθεια είναι ότι η τελειομανία μπορεί να είναι υγιής ή όχι, ανάλογα με το πόσο ακραία την αφήνεις να γίνει και πώς ελέγχει τη ζωή σου.
“Η προσπάθεια για τελειότητα είναι ωφέλιμη και μπορεί να σε βοηθήσει να πετύχεις τους στόχους σου σε υψηλό επίπεδο”, λέει η ψυχίατρος Patricia Gardner, MD, από την Samaritan Coastal Clinic. “Γίνεται πρόβλημα αν αρχίσεις να νιώθεις νευρικ@ ή αγχωμέν@ εξαιτίας της ανάγκης σου να είναι όλα τέλεια”.
Το να μάθεις τη διαφορά μεταξύ της υγιούς τελειομανίας και της ανθυγιεινής, είναι σημαντικό, για να προσδιορίσεις αν επηρεάζει αρνητικά τη ζωή σου. Εξάλλου, κανείς δεν είναι στην πραγματικότητα τέλειος!
Υγιής τελειομανία
Η υγιής τελειομανία δείχνει εστιασμένη και ευέλικτη, σύμφωνα με την Dr. Gardner. “Ο καθορισμός στόχων, η προσπάθεια για την επίτευξή τους, η συνειδητοποίηση ότι τα πράγματα δεν πρόκειται στην πραγματικότητα να είναι τέλεια, αλλά και η συνεχής προσπάθεια για βελτίωση, είναι μια υγιής εκδοχή της τελειομανίας”, λέει η Dr. Gardner. “Οι άνθρωποι που έχουν υψηλές επιδόσεις στον τομέα που έχουν επιλέξει, όπως οι αθλητές ή οι μουσικοί, είναι συχνά τελειομανείς επειδή προσπαθούν πάντα να είναι καλύτεροι”.
Κοινά χαρακτηριστικά της υγιούς τελειομανίας
- Βάζει ρεαλιστικούς στόχους και δουλεύει για την επίτευξή τους
- Παίρνει μάθημα από τα λάθη και προσπαθεί ξανά
- Αισθάνεται άνετα με τις απαιτήσεις της επίτευξης
- Δουλεύει για τη διατήρηση της τάξης και της οργάνωσης
- Σχεδιάζει μελλοντικά
- Εστιάζει στην επίλυση προβλημάτων
Ανθυγιεινή τελειομανία
Δυστυχώς, η τελειομανία μπορεί να φτάσει στα άκρα. Η σκοτεινή πλευρά της τελειομανίας μπορεί να οδηγήσει σε επιβλαβείς παρενέργειες όπως διατροφικές διαταραχές, άγχος και κατάθλιψη.
Κοινά χαρακτηριστικά της ανθυγιεινής τελειομανίας
- Δουλεύει σκληρότερα για να πετύχει τους στόχους, ακόμη και αν είναι μη ρεαλιστικοί
- Δυσκολία στην ολοκλήρωση έργων – χαμένες προθεσμίες, ημιτελείς κατασκευές ή φόβος να ξεκινήσει κάτι καινούργιο
- Κριτική προς τον εαυτό ή τους άλλους για τις προσπάθειές τ@
- Ποτέ δεν ικανοποιείται με τις επιτυχίες – τα πράγματα θα μπορούσαν πάντα να έχουν γίνει λίγο καλύτερα
- Αισθάνεται ότι η εργασία μετράει μόνο αν έχει ολοκληρωθεί τέλεια
- Μοιάζει δύσκολο να πάρει αποφάσεις εξαιτίας του φόβου της αποτυχίας
- Αισθάνεται αυξημένη πίεση μετά από κάθε επίτευγμα
- Κρύβει την αποτυχία από τους άλλους
- Περιμένει την τελειότητα από τον περίγυρο
- Αισθάνεται την ανάγκη να είναι τέλει@ για τους άλλους – οικογενειακές προσδοκίες ή εργασιακές απαιτήσεις
- Γυρίζει συνεχώς σε παλιά λάθη
Πότε θα ήταν καλό να αναζητήσεις βοήθεια
Τα χαρακτηριστικά της υγιούς και της ανθυγιεινής τελειότητας, μπορεί να έχουν μία στενή σύνδεση μεταξύ τους. Για παράδειγμα, αυτό που ξεκίνησε ως υγιής συμπεριφορά, όπως το να διατηρείς το σπίτι σου καθαρό και οργανωμένο, μπορεί να γίνει ανθυγιεινό αν περιμένεις κάθε δωμάτιο και ντουλάπι να είναι πάντα τέλειο – κάτι που είναι μη ρεαλιστικό για εσένα και τους ανθρώπους που ζουν μαζί σου. Ή μπορεί να ευδοκιμείς σε μια απαιτητική καριέρα, όπου ένα λάθος έχει σοβαρές συνέπειες, αλλά η πίεση των άλλων για τελειότητα, έχει αρχίσει να σε κουράζει.
Παρατήρησε τις λίστες. Αν έχεις περισσότερα κοινά με την ανθυγιεινή παρά με την υγιή, ίσως ήρθε η ώρα να ζητήσεις επαγγελματική βοήθεια.
Ένας καλός επαγγελματίας ψυχικής υγείας, μπορεί να σου διδάξει εργαλεία για τη διαχείρηση των προσδοκιών σου, τη διατήρηση των θετικών σχέσεων, τη διαχείρηση άγχους ώστε να προχωράς μετά την αποτυχία. Αυτές είναι πολύτιμες δεξιότητες ζωής που πρακτικά όλοι θα μπορούσαν να χρειάζονται μια ανανέωση από καιρό σε καιρό, οπότε μη νιώθεις άσχημα που ζητάς βοήθεια αν οι τελειομανείς τάσεις σου σε κρατούν πίσω αντί να σε βοηθούν να πετύχεις τους στόχους σου.
“Καθώς οι άνθρωποι επιτυγχάνουν, μπορεί να αρχίσουν να θεωρούν την αποτυχία κακή ή λάθος αντί για μέρος της διαδικασίας”, λέει η Dr Gardner. “Η αλλαγή της νοοτροπίας σας ώστε να μαθαίνετε από την αποτυχία και να αγκαλιάζετε το “σχεδόν τέλειο” μπορεί να κάνει την επιθυμία σας να αποδίδετε τα μέγιστα, ένα υγιές μέρος της ζωής σας”.
