Δεν θα ξεχάσω ποτέ την ντροπή μου όταν στην Α΄ Γυμνασίου η καθηγήτρια μας είχε ζητήσει να φέρουμε κασέτες με πατριωτικά τραγούδια, για τη σχολική γιορτή της 28ης Οκτωβρίου. Προσφέρθηκα λοιπόν να πάω μία που είχαμε στο σπίτι, με τη Σοφία Βέμπο. Τη μεθεπόμενη μέρα η καθηγήτρια με ρώτησε μπροστά σε όλη την τάξη, “ξέρεις τι είχε μέσα η κασέτα…;”. Δεν κατάλαβα τι εννοούσε, απλά απόρησα κι εκείνη απάντησε μόνη της: “Θέμη Αδαμαντίδη!”. Χάρη στην προνοητικότητα της καθηγήτριας να ακούσει την κασέτα πριν την πασάρει για να παίξει στη γιορτή, ο Θέμης Αδαμαντίδης δεν πρόλαβε να βρει το δρόμο προς αυτό που θα αποτελούσε το μνημειωδέστερο -ίσως- fail περιστατικό για το σχολείο. Τη στιγμή εκείνη και σε τέτοια ηλικία δεν μπορούσα να συνειδητοποιήσω την επική κωμικότητα του πράγματος. Χρόνια μετά, κάθε 28η Οκτωβρίου το θυμάμαι και γελάω. Και να σκεφτείς ότι στην οικογένεια δεν ακούγαμε καν λαϊκά. Καλά-καλά δεν ακούγαμε καν μουσική, κάποιος μας είχε δώσει την κασέτα και ο “ερωτικός” Αδαμαντίδης κατάφερε να “τρυπώσει” στην κασετοθήκη της “εθνικής” Βέμπο.

Κατά τα άλλα, στις δεκαετίες του ’80 και του ’90, όταν πήγαινα σχολείο δηλαδή, και είναι μια περίοδος για την οποία μπορώ να έχω άποψη, οτιδήποτε είχε σχέση με εθνικές επετείους, φρονήματα και εκδηλώσεις, θεωρούνταν τρε μπανάλ, τουλάχιστον στις νεανικές μας κουλτούρες.

Θυμάμαι που όλοι οι μαθητές προσπαθούσαν να βρουν τρόπους και δικαιολογίες για να μην κάνουν παρέλαση, γιατί εκτός του ότι δεν ένιωθαν κάποια ιδιαίτερη σύνδεση ή συγκίνηση με την όλη υπόθεση, ήξεραν ότι σε περίπτωση που παρήλαυναν, τους περίμενε βροχή από… ξηρούς καρπούς που έριχναν οι υπόλοιποι μαθητές που πήγαιναν να δουν την παρέλαση για να σπάσουν πλάκα. Το ότι κανονικά οι μαθητές δεν θα έπρεπε καν να παρελαύνουν αλλά να μαθαίνουν σωστά και εις βάθος Ιστορία, ήταν πολύ προχώ προβληματισμός για την εποχή.

Το μενού δικαιολογιών που επιστρατεύονταν για να τη σκαπουλάρουν οι απρόθυμοι μαθητές, δεν ήταν ιδιαίτερα πλούσιο, αλλά “τρωγόταν αμάσητο”, γιατί πολύ απλά κανείς δεν είχε όρεξη ή ενδιαφέρον να ασχοληθεί: άκουγες απ’ το ότι η οικογένεια του μαθητή είχε κανονίσει να φύγει εκτός Αθήνας, μέχρι ότι το παιδί ήταν άρρωστο ή ότι για ιατρικούς λόγους, του τύπου “το stage fright των σχολικών γιορτών είναι δυσβάσταχτο για μια ευαίσθητη παιδική ψυχή”, θα έπρεπε να παραμείνει σπίτι, και με χαρτί γιατρού, παρακαλώ.

Έξω από το σχολείο, στις γειτονιές, στην κοινωνία, αν έβαζες ελληνική σημαία στο μπαλκόνι, ήσουν παλιακός, έως και weirdo. Ακόμα και η ίδια η ελληνική σημαία θεωρούνταν κιτς, με τις πολλές ρίγες και τον σταυρό στη γωνία, σε σύγκριση με την καθαρή γεωμετρία των “chic” τρίχρωμων και δίχρωμων ευρωπαϊκών.

Ήταν, βλέπεις, τα χρόνια που πάνω στην επιθυμία μας να γίνουμε όσο πιο Ευρωπαίοι και ιντερνάσιοναλ, απορρίπταμε οτιδήποτε θύμιζε ελληνικότητα, λες και αυτό ήταν το ζητούμενο. Και το κάναμε με τόσο χαζό τρόπο, που έτσι γινόμασταν ακόμα πιο “Ελληνάρες”.

Ώσπου κάποια στιγμή ήρθαν οι μεγάλες “εθνικές επιτυχίες” της Πατουλίδου, του Δήμα, του Euro 2004 και των Ολυμπιακών Αγώνων, της Eurovision, και η Ελλάδα έγινε πάλι “in” στα μάτια τα δικά μας. Όχι μόνο δεν ντρεπόμασταν να κυκλοφορούμε με σημαίες, αλλά η φανέλα της Εθνικής έγινε το πιο trendy item, το “Πειρατικό” No.1 σε charts και πωλήσεις, η οποιαδήποτε επίδειξη της ελληνικότητάς μας καμάρι μας.

Και μετά οι μαθητικές παρελάσεις άρχισαν να γίνονται πρωτοσέλιδο και θέμα στις ειδήσεις με focus στις ενδυματολογικές επιλογές των μαθητριών και προσφάτως και των καθηγητριών-δασκάλων.

Το ψυλλιάστηκες κι απ’ τον τίτλο, ώρες-ώρες, και άλλοτε εσκεμμένα, άλλοτε άθελά μας, καταφέρνουμε να αντιμετωπίζουμε τις εθνικές γιορτές και το εθνικό μας φρόνημα σαν trends και έτσι να συνδέονται με την ευρύτερη έννοια των εποχικών μοδών. Αστείο; Επικίνδυνο; Παράλογο; Δευτερεύον; Εξυπνάδα της γράφουσας;

Πολύ θα ‘θελα να μάθω τι θα είχε να πει επ’ αυτού η “Ελληνική Ιδέα” που συμβόλιζε το εξώφυλλο του πρώτου τεύχους της Vogue Hellas, τον Μάρτιο του 2000 (13 χρόνια άντεξε η ελληνική έκδοση της Vogue, πριν την καταπιεί κι αυτήν η κρίση). Αλλά προς το παρόν αγνοείται όχι μόνο η γνώμη της fashionable Ελληνικής Ιδέας, αλλά και η φωτογραφία του εμβληματικού εκείνου εξωφύλλου από το σύμπαν του ίντερνετ, με το μοντέλο με την κόκκινη τουαλέτα να κρατά την ελληνική σημαία που κυμάτιζε. Τουλάχιστον, αγαπημένε μου αναγνώστη, αν τυχαίνει να είσαι συλλέκτης και να έχεις σκανάρει το ιστορικό εκείνο εξώφυλλο, ή αν καταφέρεις να το εντοπίσεις κάπου online, στείλ’ το μας σε παρακαλώ, και θα γίνεις o δικός μας “ήρωας” της 28ης Οκτωβρίου 2015.

Η φωτογραφία είναι του Arthur Elgort, από fashion editorial του τεύχους Αυγούστου 1996 της βρετανικής Vogue, φωτογραφημένο στη Μύκονο.