Αρκετές πρόσφατες μελέτες διαπιστώνουν ότι ο έρωτας μπορεί να διεγείρει τις ίδιες περιοχές του εγκεφάλου όπως συμβαίνει με τα ναρκωτικά και να είναι εξίσου εθιστικό.

Οι χημικές ενώσεις που εκκρίνει το σώμα όταν ερωτεύεσαι μπορεί να είναι πιο εθιστικές από ένα ναρκωτικό, λέει η ανθρωπολόγος Helen Fisher, η οποία έχει περάσει δεκαετίες ερευνώντας την αγάπη. Σύμφωνα με τη Fisher, αυτός ο ορμονικός χείμαρρος υποχωρεί 12 με 15 μήνες μετά την έναρξη ενός ειδυλλίου. «Η ρομαντική αγάπη, στην καλύτερη των περιπτώσεων, είναι ένας υπέροχος εθισμός ενώ στη χειρότερη οδηγεί σε κατάθλιψη, αυτοκτονία, ακόμη και, στο να κάνεις κακό στον άλλον. Στην πραγματικότητα, μελέτες σάρωσης εγκεφάλου μάς δείχνουν ότι, όταν ένα άτομο ερωτεύεται, διεγείρονται οι ίδιες περιοχές του εγκεφάλου με εκείνες των τοξικομανών».

Το να είσαι ερωτευμένος μπορεί να φέρει σε ένα τρενάκι ισχυρών, μερικές φορές ακόμη και συντριπτικών, συναισθημάτων. Η ορμή του ενθουσιασμού, της χαράς και άλλων θετικών συναισθημάτων που η αγάπη προκαλεί, μπορεί, για μερικούς ανθρώπους, να πυροδοτήσει την επιθυμία να κυνηγήσουν ξανά και ξανά αυτήν την εμπειρία.

Μερικοί άνθρωποι γαντζώνονται από αυτή την ευφορία και κάνουν ό,τι μπορούν για να επιστρέψουν σε αυτήν την αρχική κατάσταση. Αυτό ακριβώς είναι και ο εθισμός στην αγάπη. «Είναι πιθανό να αρρωστήσει κάποιος μετά από έναν χωρισμό, αφού η σύνδεση  που είχε απελευθέρωνε ορμόνες όπως η ντοπαμίνη, η σεροτονίνη και οι ενδορφίνες, οι οποίες κάνουν τον εγκέφαλο να θέλει όλο και περισσότερο. Η χημική αυτή η βόμβα προκαλεί μια ευχάριστη αίσθηση που μπορεί να δημιουργήσει μεγάλη ανάγκη να είσαι κοντά σε αυτό το άτομο, αναζητώντας συνεχώς αυτή την ανταμοιβή», λέει η Ana Pérez, συγγραφέας του Cuídate para crecer (Take of Yourself to Grow).

To ζήτημα του όρου

Στον κόσμο της ψυχολογίας, ο ”εθισμός στην αγάπη” ορίζεται ως: «ένα πρότυπο συμπεριφορών που είναι χαρακτηριστικό του υπερβολικού ενδιαφέροντος για έναν ή περισσότερους ρομαντικούς συντρόφους που οδηγεί σε έλλειψη ελέγχου, μειωμένο ενδιαφέρον και άλλες αρνητικές συνέπειες για το άτομο». Ο “εθισμός στην αγάπη” δεν έχει τη δική της επίσημη διάγνωση – ο όρος μάλλον περιγράφει ανθρώπους που αναζητούν συνεχώς τα συναρπαστικά συναισθήματα μίας νέας αγάπης. Ωστόσο, οι ειδικοί πιστεύουν ότι το να το αποκαλούμε «εθισμό» είναι από μόνο του προβληματικό, όπως επίσης δεν συμφωνούν για τα διαγνωστικά κριτήρια ούτε για το είδος της διαταραχής. Ακόμα. Οι ειδικοί αναγνωρίζουν ότι ορισμένα πρότυπα συμπεριφοράς μπορεί να γίνουν προβληματικά, ακόμη και εθιστικά. Μέχρι σήμερα, το «Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών, 5η έκδοση (DSM-5)» ως συμπεριφορικούς εθισμούς αναγνωρίζει τη διαταραχή του τζόγου και τη διαταραχή του διαδικτυακού παιχνιδιού . Αυτός ο «εθισμός» στην αγάπη αναφέρεται απλώς σε ένα σύνολο συμπεριφορών, σύμφωνα με τον αδειούχο κλινικό ψυχολόγο και ψυχολόγο Anthony DeMaria, PhD. Δεν υπάρχει κλινική διάγνωση ερωτικού εθισμού, εξηγεί στο HealthLine.com, ο DeMaria. Γιατί είναι λάθος να το αποκαλούμε εθισμό; Η χρήση της λέξης «εθισμού» για να περιγράψει αυτό το μοτίβο είναι προβληματική για διάφορους λόγους, εξηγεί στο ίδιο άρθρο η Emily Simonian, θεραπεύτρια γάμου και οικογένειας. Η υπερβολική ή ακατάλληλη χρήση της λέξης «εθισμός» μπορεί να διαβρώσει το βάρος και το νόημα ενός αληθινού εθισμού. Ως εκ τούτου, η Simonian προτείνει τη «συναισθηματική εξάρτηση» ως έναν λιγότερο προβληματικό και πιο ακριβή τρόπο περιγραφής της.

Μερικές ενδείξεις

Είναι σύνηθες και υγιές να απασχολείται το μυαλό σου κατά τη «φάση του μήνα του μέλιτος», όταν ερωτεύεσαι για πρώτη φορά κάποιον. Αλλά αν οι σκέψεις για ένα συγκεκριμένο άτομο ή η ιδέα της αγάπης γενικά αρχίσουν να επηρεάζουν αρνητικά τη δουλειά, τον ύπνο ή οποιονδήποτε άλλο τομέα της ζωής σου, τότε αξίζει να το σκεφτείς περισσότερο. Το να σου λείπει ο άνθρωπός σου είναι συνηθισμένο αλλά αν αισθάνεσαι αφόρητη στενοχώρια όταν δεν είστε μαζί, σύμφωνα με τους ειδικούς είναι υγιές. Μερικοί άνθρωποι μπορεί ακόμη και να αποφεύγουν προσκλήσεις ή επαγγελματικά ταξίδια προκειμένου να μην είναι μακριά από τον σύντροφό τους, λέει η Gail Saltz, MD, ψυχίατρος στο The NewYork-Presbyterian Hospital.

Γιατί μπορεί να συμβαίνει

Συνήθως, οι γονείς ή οι φροντιστές των ανθρώπων που ”διψούν” για αγάπη δεν πρόσφεραν σταθερή αγάπη και ως αποτέλεσμα, η ανάγκη του παιδιού για αγάπη και επικύρωση δεν ικανοποιήθηκε. Στη συνέχεια, ένα παιδί μένει με μια αίσθηση απόγνωσης, φόβου και λαχτάρας να ικανοποιήσει τις ανάγκες του. Αυτή η λαχτάρα επηρεάζει τη διάκρισή μας όταν επιλέγουμε συντρόφους.

Στο ερώτημα γιατί μερικοί άνθρωποι βιώνουν τη ρομαντική σύνδεση με πολύ πιο επικίνδυνο και τοξικό τρόπο, η ψυχολόγος Ana Pérez απαντά ότι η ανάπτυξη ενός εθισμού είναι πολύπλευρη και μπορεί να επηρεαστεί από διαφορετικές μεταβλητές. Κατά την πρώτη φάση του ερωτευμένου, η παρουσία της ντοπαμίνης (η ορμόνη που σχετίζεται με την ευχαρίστηση και την ευεξία) παίζει σημαντικό ρόλο. Η Pérez λέει ότι μπορεί να χρησιμεύσει ως η πόρτα από την οποία μπαίνουν ακόμα η ιστορία του καθενός μας, οι εμπειρίες, η αυτοεκτίμηση, η ψυχική υγεία και το στυλ προσκόλλησης.

«Ο συνδυασμός αυτών των παραγόντων θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τις αποφάσεις που παίρνει ένα άτομο και τον τρόπο με τον οποίο βιώνει συναισθήματα. Για παράδειγμα, εάν ένα άτομο ανέπτυξε ένα ανασφαλές στυλ προσκόλλησης στην παιδική του ηλικία, αυτό μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο που σχετίζονται με έναν σύντροφο. Εάν ένα άτομο αισθάνεται ότι η αυτοεκτίμησή του του εξαρτάται από την έγκριση των γύρω του λόγω, μπορεί να είναι πιο επιρρεπής να δημιουργήσει παθολογικούς δεσμούς με τον σύντροφό του. «Επιπλέον, σε γενετικό επίπεδο, υπάρχουν άνθρωποι που μπορεί να έχουν προδιάθεση να αναπτύξουν εθιστικές συμπεριφορές», προσθέτει.

Και τι κάνεις με τον εθισμό στον έρωτα;

Ο Ro Jiménez, συγγραφέας του Por qué duele tanto (Γιατί πονάει τόσο πολύ), γράφει ότι είναι απαραίτητο να δουλέψουμε πάνω στις πεποιθήσεις μας προκειμένου να μάθουμε ξανά πώς να σχετιζόμαστε με τους άλλους και να διατηρήσουμε υγιείς, μακροχρόνιες σχέσεις.

Η Ana Pérez αντίστοιχα, υπογραμμίζει τη σημασία της ύπαρξης ενός καλού συστήματος υποστήριξης. «Είναι ζωτικής σημασίας να έχετε κοντά σας ανθρώπους που μπορούν να σας βοηθήσουν, να σας ακούσουν και να σας κρατήσουν ψηλά όταν βρίσκεστε σε μια στιγμή κρίσης. Ένα σημαντικό σύστημα υποστήριξης, που αποτελείται από φίλους ή/και μέλη της οικογένειας που καταλαβαίνουν τι συμβαίνει και έχουν επίγνωση της κατάστασης στην οποία βρίσκεται το άτομο, μπορεί να είναι μεγάλη βοήθεια. Δεν είναι απαραίτητο να περάσετε από αυτήν τη διαδικασία μόνοι σας. Η βοήθεια από μέλη της οικογένειας, φίλους ή επαγγελματία ψυχικής υγείας μπορεί να είναι το κλειδί για μια επιτυχημένη ανάκαμψη», λέει.

Δεδομένου ότι οι εθισμένοι στον έρωτα συχνά πηγαίνουν από σχέση σε σχέση, η Pérez λέει ότι είναι σημαντικό να σκεφτούν για να κατανοήσουν καλύτερα πού θέλουν να πάνε και ποιοι θα μπορούσαν να είναι αν νικούσαν τον ”εθισμό” τους.

Όπως φαίνεται δεν μπορούμε πραγματικά να «εθιστούμε» στην αγάπη, μπορούμε όμως σίγουρα να εξαρτηθούμε συναισθηματικά από τις σχέσεις τόσο πολύ που να επηρεάζει αρνητικά την ηρεμία μας. Εάν το να είμαστε ερωτευμένοι αρχίζει να επηρεάζει τη δουλειά, τις υπόλοιπες σχέσεις ή την αυτοφροντίδα μας, ένα καλό επόμενο βήμα περιλαμβάνει τη επαφή με έναν θεραπευτή ο οποίος μπορεί να εντοπίσει αυτά τα μοτίβα σκέψης και συμπεριφοράς και να προτείνει την ανάπτυξη χρήσιμων στρατηγικών αντιμετώπισης.