Η Φωτεινή Κωνσταντοπούλου δεν είναι απλώς συγγραφέας παιδικών βιβλίων – είναι μια δημιουργική δύναμη που συνδυάζει τη λογοτεχνία με την κοινωνική προσφορά. Το βιβλίο της Μια Ζαχαρένια Συνταγή τέθηκε υπό την αιγίδα της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, ενώ η δράση της έχει τιμηθεί διεθνώς. Σημαντικές συνεργασίες της ήταν αυτή με την Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα, Το Χαμόγελο του Παιδιού και το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, για τα οποία συνέγραψε παιδικά βιβλία με εκπαιδευτικό και κοινωνικό χαρακτήρα. Από το Φεστιβάλ Παιδικού Βιβλίου Αστυπάλαιας έως το πρώτο νομαδικό φεστιβάλ στα νησιά των Μικρών Κυκλάδων και της Αμοργού, η προσφορά της στην πολιτιστική εκπαίδευση παραμένει αδιάκοπη. Μια γυναίκα που αποδεικνύει ότι η πένα μπορεί να γίνει εργαλείο αλλαγής και πως η αφοσίωση σε έναν σκοπό μπορεί να μεταμορφώσει ολόκληρες κοινότητες. Μόλις κυκλοφόρησε το Οι περιπέτειες ενός φιλάθλου, από τις εκδόσεις Ελληνοεκδοτική, ένα βιβλίο για τον ενδοσχολικό εκφοβισμό, την αθλητική βία, την πίστη στη δύναμη που κρύβουμε μέσα μας και τη σημασία τού να μην τα παρατάς ποτέ.

Η αστυνομία και η συγγραφή μοιάζουν να είναι δύο κόσμοι φαινομενικά αντίθετοι. Πώς συνδυάζονται – και ποιο στοιχείο του ενός βοηθάει το άλλο;

Η αστυνομία και η συγγραφή μπορεί να φαίνονται εκ διαμέτρου αντίθετες, όμως έχουν περισσότερα κοινά απ’ όσα νομίζει κανείς. Και στις δύο περιπτώσεις, η παρατηρητικότητα, η ανάλυση της ανθρώπινης συμπεριφοράς και η ανάγκη για κατανόηση των καταστάσεων είναι καθοριστικές.

Ωστόσο, πάνω απ’ όλα, πιστεύω ότι καμία ιδιότητα δεν προσδιορίζει τον χαρακτήρα μου. Η αφετηρία μας είναι ο εαυτός μας, οι αξίες και οι επιλογές μας. Δεν είμαι “αστυνομικός που γράφει” ή “συγγραφέας που εργάζεται στην αστυνομία”. Είμαι ένας άνθρωπος που εκφράζεται μέσα από πολλούς ρόλους, και κάθε ένας από αυτούς εμπλουτίζει τον άλλον.

Ως γυναίκα αστυνομικός και συγγραφέας, έχετε βιώσει προκαταλήψεις ή στερεότυπα και αν ναι, πώς τα αντιμετωπίσατε;

Κάθε χώρος έχει τα δικά του στερεότυπα. Στην αστυνομία, οι γυναίκες είναι λιγότερες, οπότε συχνά καλούμαστε να αποδεικνύουμε την αξία μας μέσα από τη δουλειά μας. Προτιμώ να εστιάζω στη συνέπεια και τον επαγγελματισμό, γιατί στο τέλος αυτά είναι που μετρούν.

Στη συγγραφή, τα στερεότυπα είναι διαφορετικά. Υπάρχει η αντίληψη ότι η συγγραφή – ειδικά όταν αφορά παιδικά βιβλία – δεν είναι “πραγματική δουλειά”, αλλά κάτι δευτερεύον, ένα ευχάριστο χόμπι. Στην πραγματικότητα, το να γράφεις για παιδιά απαιτεί σκέψη, έρευνα και βαθιά κατανόηση του πώς διαμορφώνεται η παιδική φαντασία. Είναι μια ευθύνη, όχι απλώς μια δημιουργική διέξοδος. Για μένα, η καλύτερη απάντηση σε οποιοδήποτε στερεότυπο είναι η ίδια η δουλειά μου.

Αν μπορούσατε να γράψετε ένα βιβλίο εμπνευσμένο από τις γυναίκες που σπάνε τα όριά τους, ποια ηρωίδα θα δημιουργούσατε; Θα είχε στοιχεία από εσάς;

Θα ήταν μια ηρωίδα με δύναμη ψυχής, αλλά όχι με την κλασική, εξιδανικευμένη έννοια. Θα είχε αδυναμίες, θα φοβόταν, θα αμφέβαλλε για τον εαυτό της, αλλά κάθε φορά θα έβρισκε τον τρόπο να προχωρήσει. Θα ήταν κάποια που μαθαίνει μέσα από τις δυσκολίες της, που πέφτει και ξανασηκώνεται, που ξέρει ότι η πραγματική δύναμη δεν βρίσκεται στην τελειότητα, αλλά στην ανθεκτικότητα.

Σίγουρα θα είχε στοιχεία από μένα, όπως και από πολλές γυναίκες γύρω μου. Δεν πιστεύω στις απόλυτα ηρωικές φιγούρες, αλλά στους ανθρώπους που αγωνίζονται καθημερινά, που επιτρέπουν στον εαυτό τους να αμφισβητείται αλλά δεν σταματούν να προσπαθούν. Αυτή είναι η πραγματική υπέρβαση.

Σε ένα αστυνομικό σώμα όπου οι γυναίκες είναι λιγότερες, έχετε βρεθεί ποτέ μπροστά σε προκλήσεις λόγω του φύλου σας; Πώς τις ξεπεράσατε;

Όταν ανήκεις σε μια επαγγελματική ομάδα όπου οι γυναίκες είναι λιγότερες, είναι φυσικό να συναντήσεις προκλήσεις. Υπάρχουν στερεότυπα γύρω από το τι μπορεί ή δεν μπορεί να κάνει μια γυναίκα σε αυτόν τον χώρο, καθώς και προσδοκίες που συχνά βασίζονται περισσότερο στην παράδοση παρά στην πραγματικότητα.

Προτιμώ, όμως, να μη στέκομαι σε αυτά. Πιστεύω πως ο επαγγελματισμός, η συνέπεια και η αποφασιστικότητα είναι αυτά που τελικά καθορίζουν την πορεία σου. Όταν δουλεύεις με αφοσίωση, οι πράξεις σου σταδιακά ξεπερνούν οποιοδήποτε στερεότυπο. Οι πραγματικές προκλήσεις, άλλωστε, δεν έχουν να κάνουν με το φύλο, αλλά με το πώς διαχειρίζεσαι τις απαιτήσεις και τις ευθύνες του επαγγέλματος.

Συχνά μιλάτε για την ενδυνάμωση μέσω της παιδείας. Πιστεύετε ότι η εκπαίδευση μπορεί να διαμορφώσει μια κοινωνία με λιγότερες ανισότητες για τις γυναίκες;

Η εκπαίδευση είναι το πιο ισχυρό εργαλείο που έχουμε για να αλλάξουμε αντιλήψεις και να δημιουργήσουμε μια πιο δίκαιη κοινωνία. Δεν είναι μόνο η γνώση που αποκτάς, αλλά και ο τρόπος που μαθαίνεις να βλέπεις τον κόσμο.

Όταν τα παιδιά μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον που τους διδάσκει τον σεβασμό, την κριτική σκέψη και την ισότητα, τότε οι ανισότητες σταδιακά μειώνονται. Δεν αρκεί όμως να αλλάξουμε μόνο τη θεωρία – χρειάζεται η πράξη. Η παιδεία δεν είναι μόνο τα βιβλία, αλλά και τα πρότυπα που δίνουμε στα παιδιά μέσα από την καθημερινότητα, τις επιλογές και τις συμπεριφορές μας.

Οι γυναίκες αστυνομικοί καλούνται συχνά να αντιμετωπίσουν ευαίσθητες καταστάσεις, όπως υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας. Πώς επηρεάζει αυτό τη ματιά σας ως συγγραφέα και ως επαγγελματία;

Η επαφή με τέτοιες καταστάσεις σου αλλάζει τη ματιά. Σε φέρνει αντιμέτωπο με σκληρές αλήθειες, αλλά και με τη δύναμη που μπορεί να κρύβει ένας άνθρωπος, ακόμα και στις πιο δύσκολες στιγμές του.

Ως επαγγελματίας, είναι σημαντικό να διατηρώ την ψυχραιμία και την αντικειμενικότητα που απαιτεί ο ρόλος μου. Ως συγγραφέας, όμως, αυτό το βίωμα μετατρέπεται σε προβληματισμό. Με κάνει να θέλω να αφηγηθώ ιστορίες που δεν είναι απλώς όμορφες, αλλά που αγγίζουν την πραγματικότητα, ακόμα κι αν αυτή είναι δύσκολη. Γιατί η αληθινή ζωή δεν είναι πάντα άσπρο-μαύρο, και το να κατανοούμε τις αποχρώσεις της είναι αυτό που μας κάνει καλύτερους – είτε ως επαγγελματίες είτε ως ανθρώπους.

Τι ρόλο παίζει η ψυχολογία και η ενσυναίσθηση στη δουλειά σας; Είναι κάτι που επηρεάζει και τις ιστορίες που γράφετε;

Η ψυχολογία και η ενσυναίσθηση είναι καθοριστικές και στους δύο ρόλους μου. Στην αστυνομία, είναι σημαντικό να αντιλαμβάνεσαι τις ανθρώπινες συμπεριφορές και τις ανάγκες όσων καλείσαι να βοηθήσεις. Να ακούς προσεκτικά, να κατανοείς τις καταστάσεις σε βάθος και να ανταποκρίνεσαι με υπευθυνότητα.

Αυτό επηρεάζει και τη συγγραφή μου. Οι χαρακτήρες που δημιουργώ δεν είναι απλώς φιγούρες μιας ιστορίας – έχουν συναισθήματα, αμφιβολίες, στιγμές δύναμης και αδυναμίας. Θέλω να τους προσεγγίζω με αλήθεια, να τους δίνω βάθος, γιατί τελικά, ό,τι μας συγκινεί σε μια ιστορία, είναι η ανθρώπινη πλευρά της.

Ποια γυναίκα – αληθινή ή φανταστική – σας έχει εμπνεύσει περισσότερο και γιατί;

Δεν θα μπορούσα να αναφέρω μόνο μία γυναίκα. Με εμπνέουν οι γυναίκες που δεν ακολουθούν έτοιμα μονοπάτια, αλλά δημιουργούν τα δικά τους. Εκείνες που δεν φοβούνται να εξελιχθούν, να μάθουν, να αμφισβητήσουν ακόμα και τον ίδιο τους τον εαυτό, αλλά συνεχίζουν να προχωρούν.

Με εμπνέουν οι γυναίκες που δεν χρειάζεται να φωνάζουν για να ακουστούν, αλλά αφήνουν το αποτύπωμά τους μέσα από τις πράξεις τους. Και, ίσως περισσότερο απ’ όλα, με εμπνέουν εκείνες που, παρά τις δυσκολίες, δεν χάνουν την ευαισθησία και την ανθρωπιά τους.

Με αφορμή την Ημέρα της Γυναίκας, ποιο είναι το πιο σημαντικό μάθημα που έχετε πάρει ως γυναίκα σε ένα ανδροκρατούμενο επάγγελμα;

Το πιο σημαντικό μάθημα είναι ότι η αξία σου δεν καθορίζεται από το πού βρίσκεσαι, αλλά από το πώς επιλέγεις να σταθείς εκεί. Δεν έχει σημασία αν ένας χώρος θεωρείται ανδροκρατούμενος ή όχι – σημασία έχει το πώς διεκδικείς τη θέση σου μέσα σε αυτόν.

Έχω μάθει ότι δεν χρειάζεται να προσπαθείς να αποδείξεις κάτι συνεχώς. Όταν κάνεις τη δουλειά σου με συνέπεια, οι πράξεις σου μιλούν από μόνες τους. Και πάνω απ’ όλα, έχω μάθει ότι η δύναμη μιας γυναίκας δεν βρίσκεται μόνο στην αντοχή της, αλλά και στην ικανότητά της να παραμένει ο εαυτός της, όποιες κι αν είναι οι συνθήκες γύρω της.