Eίναι οικείο στους περισσότερους από εμάς: κατά τη διάρκεια ή μετά την άδεια και τις διακοπές αρρωσταίνουμε. Είναι λες ότι ο οργανισμός μας μάς προδίδει, σαν να «σαμποτάρει» τον ελεύθερό μας χρόνο.

Σύμφωνα και με τους ειδικούς, αυτό συμβαίνει σε πολλούς ανθρώπους. Το ερώτημα, όμως, είναι γιατί και, κυρίως, αν μπορείς να κάνεις κάτι για να το προλάβεις.

Η «ασθένεια του ελεύθερου χρόνου»

Ο όρος επινοήθηκε από τον Ολλανδό ψυχολόγο Ad Vingerhoets το 2002, για να περιγράψει την παράξενη τάση να αισθάνεσαι αδιαθεσία κατά τη διάρκεια των Σαββατοκύριακων, των διακοπών ή άλλων περιόδων ξεκούρασης. Μπορεί να αντιμετωπίζεις συγκεκριμένα προβλήματα, όπως ένα κρυολόγημα ή γρίπη ή ακόμη και συμπτώματα χωρίς σαφή αιτία, όπως πονοκεφάλους, κόπωση και μυϊκούς πόνους.

Τι φταίει;

Σύμφωνα με τους ειδικούς, η αιτία κρύβεται στην αλληλεπίδραση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος, των συνηθειών του τρόπου ζωής και των επιπέδων στρες.

Οι κυριότεροι ένοχοι είναι:

1. Στρες πριν από τις διακοπές και μετατοπίσεις του ανοσοποιητικού συστήματος

Αν δουλεύεις υπερωρίες, αντιμετωπίζεις μια ατελείωτη λίστα με δουλειές και, γενικώς, προσπαθείς να ανταπεξέλθεις σε μια γεμάτη ρουτίνα, πιθανότατα το σώμα σου είναι σε υπερδιέγερση. Οι ορμόνες του στρες, όπως η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη, ενισχύουν προσωρινά τις αντιδράσεις του ανοσοποιητικού, για να σε βοηθήσουν. Ωστόσο, όταν το άγχος υποχωρεί -όπως συμβαίνει στην αρχή των διακοπών- αυτή η ενισχυμένη ετοιμότητα σε εγκαταλείπει απότομα, αφήνοντας το ανοσοποιητικό σου ευάλωτο. Αυτό το φαινόμενο είναι παρόμοιο με την «ημικρανία του Σαββατοκύριακου», όπου οι ορμονικές αλλαγές που συνοδεύουν τη μετάβαση από το στρες στη χαλάρωση προκαλούν ημικρανία.

2. Χρόνιο στρες και καταστολή της ανοσίας

Για όσους βιώνουν χρόνιο στρες, οι επιπτώσεις είναι πιο ύπουλες. Το μακροχρόνιο στρες μπορεί να αποδυναμώσει το ανοσοποιητικό, καθιστώντας σε πιο ευάλωτ@ σε ασθένειες. Σύμφωνα με την αλλεργιολόγο και ανοσολόγο Purvi Parikh, οι άνθρωποι συχνά αργούν να καταλάβουν ότι αρρωσταίνουν όταν είναι πολύ απασχολημένοι. Μόνο όταν η δράση επιβραδύνεται, συνειδητοποιούν ότι δεν είναι καλά.

3. Διαταραχές στον τρόπο ζωής

Η περίοδος πριν από τις διακοπές συχνά χαρακτηρίζεται από λιγότερο ύπνο και αναβολή των υγιεινών συνηθειών, όπως η άσκηση. Αυτές οι διαταραχές επιβαρύνουν τόσο τα επίπεδα ενέργειας, όσο και την υγεία του ανοσοποιητικού. Σε συνδυασμό με το άγχος του ταξιδιού, το σώμα σου μπορεί να δυσκολευτεί να συμβαδίσει. Η στέρηση ύπνου και η αφυδάτωση, συνηθισμένες κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού, επιδεινώνουν περαιτέρω το πρόβλημα.

Μπορείς να το αποφύγεις;

«Ναι», απαντούν οι ειδικοί και δίνουν χρήσιμα tips, ώστε να μην αφήσεις τίποτα να σου χαλάσει τις διακοπές:

1. Διαχειρίσου το άγχος

Ενσωμάτωσε μικρές πρακτικές ανακούφισης του άγχους στην καθημερινότητά σου. Τεχνικές όπως η αναπνοή σε μοτίβα (εισπνοή, παραμονή, εκπνοή και παύση) ή η προοδευτική μυϊκή χαλάρωση μπορούν να προσφέρουν γρήγορη και αποτελεσματική ανακούφιση. Η χαλάρωση στο τέλος κάθε ημέρας με δραστηριότητες όπως η τήρηση ημερολογίου, το διάβασμα ή ο διαλογισμός μπορεί επίσης να κάνει τη διαφορά.

2. Δώσε προτεραιότητα στη βασική αυτοφροντίδα

Ακόμη και στις πιο πολυάσχολες περιόδους, προσπάθησε να παραμένεις συνεπής στις υγιεινές συνήθειές σου. Τα ισορροπημένα γεύματα, η διατήρηση της δραστηριότητας και ο επαρκής ύπνος είναι θεμελιώδους σημασίας για την υποστήριξη του ανοσοποιητικού. Αν νιώθεις ότι το πρόγραμμά σου πριν τις διακοπές είναι υπερφορτωμένο, στόχευσε σε μικρές νίκες: Πιες ένα επιπλέον ποτήρι νερό, στρίμωξε έναν 15λεπτο περίπατο και προσπάθησε να μη χάνεις ώρες ύπνου.

3. Μείνε ενυδατωμέν@, ειδικά κατά τη διάρκεια του ταξιδιού

Η αφυδάτωση στα ταξίδια είναι συχνή, αλλά μπορεί να αποφευχθεί. Κράτα ένα μπουκάλι νερό πρόχειρο και φρόντισε να πίνεις συχνά. Η διατήρηση της ενυδάτωσης μπορεί να αποτρέψει την κόπωση, τη ζάλη και άλλα συμπτώματα που σχετίζονται με την αφυδάτωση και θα μπορούσαν να καταστρέψουν το ταξίδι σου.

4. Κάνε μια ομαλή μετάβαση στην περίοδο των διακοπών

Η απότομη μετάβαση από ένα πρόγραμμα υψηλής πίεσης στην απόλυτη χαλάρωση μπορεί να σοκάρει τον οργανισμό σου. Για να διευκολύνεις αυτή τη μετάβαση, διατήρησε κάποια συνέπεια στη ρουτίνα σου τις πρώτες ημέρες. Τήρησε ένα οικείο πρόγραμμα ύπνου, προσπάθησε να κινείσαι και απόφυγε την υπερβολική κατανάλωση ανθυγιεινών τροφών και αλκοόλ.

Να θυμάσαι ότι ο ελεύθερος χρόνος υπάρχει για να σε αναζωογονεί και να σε βοηθά να γεμίζεις τις μπαταρίες σου, όχι να σου προκαλεί ακόμη περισσότερη εξάντληση. Η προσεκτική προετοιμασία και η συνεπής αυτοφροντίδα μπορούν να μειώσουν σημαντικά την πιθανότητα να αρρωστήσεις στις διακοπές σου. Φρόντισε, λοιπόν, τον εαυτό σου και άσε τα κρυολογήματα και τους πονοκεφάλους έξω από τις αποσκευές σου.