Μας ξυπνάει, μας αναζωογονεί, μας γεμίζει ενέργεια. Είναι ο αγαπημένος μας καφές που κατέχει τα πρωτεία του πιο δημοφιλούς ροφήματος, αφού σύμφωνα με έρευνες περισσότερα από 400.000.000.000 φλιτζάνια καφέ καταναλώνονται ετησίως ανά τον κόσμο. Μερικοί από εμάς δεν μπορούμε να διανοηθούμε πως θα ξεκινήσουμε τη μέρα μας χωρίς τη διεγερτική επίδραση του, πόσο μάλλον να αντεπεξέλθουμε σε μια απαιτητική μέρα στη δουλειά. Από τον παραδοσιακό ελληνικό (ή πιο σωστά τούρκικο) μέχρι τον πιο σύγχρονο espresso και όλες τις παραλλαγές του, ο καφές είναι και θα παραμείνει ένα από τα πιο εθιστικά ροφήματα εξαιτίας της πλούσιας γεύσης και της ακαταμάχητης μυρωδιάς του που δύσκολα αφήνουν κάποιον ασυγκίνητο. Έχετε όμως αναρωτηθεί ποτέ πώς ξεκίνησε η παραγωγή καφέ και πώς εξαπλώθηκε στον κόσμο για να φτάσουμε στο σημείο σήμερα να τον απολαμβάνουμε στο σπίτι μας; Η ιστορία του ξεκινά πολλά χρόνια πίσω και είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα. Τι λέτε, πάμε να κάνουμε μια αναδρομή;
Ιστορικά, κυρίες και κύριοι, ο καφές συναντάται για πρώτη φορά στην Αιθιοπία όπου οι τοπικοί πληθυσμοί κατανάλωναν αυτούσιο τον καρπό του θάμνου Coffea Arabica (Καφέα η Αραβική) είτε μασώντας τον είτε αλέθοντάς τον σε μικρούς σβόλους. Φυσικά, δεν έλειψαν και οι μύθοι σχετικά με την ανακάλυψή του με πιο γνωστό αυτόν του Αιθίοπα βοσκού Κάλντι. Ο Κάλντι, σύμφωνα με το μύθο ήταν ο πρώτος που παρατήρησε τις δυναμωτικές ιδιότητες του καφέ όταν το κοπάδι του άρχισε να καταναλώνει τον καρπό αυτό και να γίνεται πιο ζωηρό. Στη συνέχεια, λοιπόν, τον μεταβίβασε σε ένα μοναστήρι όπου οι μοναχοί μέσα από διάφορες επεξεργασίες κατέληξαν στη δημιουργία του καφέ αυτού ροφήματος που γνωρίζουμε.
Οι ιστορικές πηγές πάντως αναφέρουν πως η διαδικασία του καβουρδίσματος έγινε για πρώτη φορά στην Αραβία γύρω στο 1000 μ. Χ και σταδιακά το ρόφημα έγινε δημοφιλές σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή και τις χώρες που είχε κατακτήσει, κυρίως λόγω του ότι χρησιμοποιούνταν ως υποκατάστατο του αλκοόλ, το οποίο απαγορεύεται ρητά από το Κοράνι. Εξ ου και το αραβικό του όνομα qahwa που αποτελεί παραφθορά τμήματος της αρχικής του ονομασίας qahwat al-būnn που σημαίνει «κρασί του κόκκου». Και κάπως έτσι γεννήθηκε και ο τούρκικος καφές και τα πρώτα καφεκοπτεία που αποτέλεσαν σημαντικό χώρο πολιτικών συζητήσεων και δραστηριοτήτων. Παρά τις προσπάθειες των Αράβων να εμποδίσουν την εξαγωγή σπόρων στην Ευρώπη, ο καφές τελικά ταξίδεψε μέχρι τη Βενετία το 16ο αιώνα, όπου διατέθηκε ως εξωτικό είδος πολυτελείας από εμπόρους σε πλούσιους της εποχής. Από την άλλη πλευρά, οι Ολλανδοί ήταν οι πρώτοι που ξεκίνησαν την παραγωγή καφέ εκτός Αραβίας και προσπάθησαν να διατηρήσουν αυτό το μονοπώλιο καβουρδίζοντας και αλέθοντας τους κόκκους πριν τους πουλήσουν για να είναι οι μόνοι που διαθέτουν ακατέργαστο καφέ.
Μετά την εξάπλωση του καφέ και στην Ευρώπη, σειρά είχε η Αμερική. Συγκεκριμένα, στις αρχές του 18ου αιώνα, καλλιεργήθηκαν φυτά καφέ στην Τζαμάικα και αργότερα στο Μεξικό, τη Βενεζουέλα, την Κολομβία και τη Βραζιλία που θεωρήθηκε πως έχει το ιδανικότερο χώμα και κλίμα για αυτού του είδους την καλλιέργεια. Καθόλου περίεργο, λοιπόν, το ότι σήμερα η τελευταία είναι πρώτη σε παραγωγή καφέ παγκοσμίως. Τελευταίος σταθμός ήταν φυσικά η Κένυα και η Τανζανία κι έτσι ο καφές μας ολοκλήρωσε το ταξίδι του.
Και για να μην μένουμε μόνο στα ιστορικά, αξίζει να γνωρίζουμε πως οι τύποι καφέ που είναι κατάλληλοι για την παρασκευή του ομώνυμου ροφήματος είναι δύο: o Arabica και ο Robusta. Ο πρώτος θεωρείται ανώτερης ποιότητας, διαθέτει πιο έντονο άρωμα και συναντάται στη Λατινική Αμερική και την Αφρική, ενώ ο δεύτερος είναι λιγότερο αρωματικός, αλλά παρουσιάζει μεγαλύτερη αντοχή και συναντάται στη Λατινική Αμερική και την Ινδία. Όσο αφορά τους τρόπους παρασκευής, έχω ήδη αναφέρει πως η πρώτη απόπειρα καβουρδίσματος του καφέ οδήγησε στον λεγόμενο τούρκικο καφέ. Το 1710 οι Γάλλοι ανακάλυψαν το φίλτρο και η ανθρωπότητα απόλαυσε για πρώτη φορά τον γαλλικό καφέ, ενώ η πρώτη ηλεκτρική καφετιέρα έκανε την εμφάνισή της πολλά χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα το 1970. Κι αν απορείτε αν όντως ο καφές espresso είναι ιταλική εφεύρεση, σας διαβεβαιώνω πως το δαιμόνιο μυαλό των Ιταλών φίλων μας άφησε κι εκεί το στίγμα του.
