Χρόνια πολλά στους ερωτευμένους. Σε αυτούς που ο έρωτας έχει εγκατασταθεί στο στομάχι, στους τρελούς από έρωτα, σε αυτούς που τυφλώθηκαν από έρωτα, στον «Έρωτα Αρχάγγελο», στον «έρως, ανίκατε μάχαν», στους εφήμερους και μη έρωτες.

Τι είναι όμως ο έρωτας;  Είναι η ανεξήγητη έλξη μεταξύ δυο ατόμων; Ένας χείμαρρος; Μια ακατανίκητη επιθυμία; Ο έρωτας είναι χημεία. Για την ακρίβεια, βιοχημεία. Ο έρωτας έχει επιστημονική βάση (ναι, δυστυχώς δεν ανήκει στη σφαίρα της μαγείας) και έχει μελετηθεί διεξοδικά. Η επιστημονική κοινότητα μπορεί με σιγουριά πλέον να στοιχειοθετήσει την υπόθεση της γύρω από το φαινόμενο, αν και το πεδίο μπορεί να ερευνηθεί και άλλο.

Αρχικά να ξεκαθαρίσουμε τα βασικά. Δεν νιώθουμε με την καρδιά. Θα σας στενοχωρήσω, αλλά η καρδιά είναι απλά μια τρόμπα στο ανθρώπινο σώμα. Όλα τα  αντιλαμβανόμαστε (από τα πιο απλά μέχρι τα πιο πολύπλοκα) μέσω του εγκεφάλου μας και ο εγκέφαλος μας αντιλαμβάνεται με τη σειρά του μόνο ρεύμα.  Το συναίσθημα του έρωτα ξεκινάει από τον υποθάλαμο (τμήμα του εγκεφάλου), το οποίο διεγείρει την έκκριση χημικών ουσιών και κινητοποιεί το σώμα να στείλει σημάδια έλξης. Αυτά αποτελούνται από ορμόνες, οι οποίες πηγαίνουν στην υπόφυση (το εκτελεστικό όργανο του εγκεφάλου) και διεγείρουν την παραγωγή άλλων ορμονών, οι οποίες ταξιδεύουν μέσω του ενδοκρινικού συστήματος στα όργανα στόχους. Αυτά τα ολίγα για το χάρτη πορείας των ερωτικών σημάτων.

Οι ορμόνες, τώρα, οι οποίες κάνουν το γύρο του θριάμβου μέσα στο σώμα μας και μας προκαλούν αυτό που ο εγκέφαλος μας μεταφράζει σε έρωτα είναι οι παρακάτω:

• Σεροτονίνη: Είναι η ορμόνη της ευφορίας. Η μείωση των επιπέδων σεροτονίνης στον εγκέφαλο, η οποία παρατηρείται για όσο μας κρατάει η φλόγα, έχει συνδεθεί και με την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Ίσως να είναι ο λόγος που σκεφτόμαστε το αντικείμενο του πόθου μας διαρκώς.
• Ντοπαμίνη: Είναι η ορμόνη που σχετίζεται άμεσα με το αίσθημα της ανταμοιβής και της ευχαρίστησης. Επίσης παίζει ρόλο στη σεξουαλική συμπεριφορά και στον έλεγχο άλλων ορμονικών εκκρίσεων του εγκεφάλου. Οι ερωτευμένοι έχουν αρκετά υψηλά επίπεδα ντοπαμίνης. Κράτησε την στο μυαλό σου γιατί θα επανέλθουμε σε αυτήν.
• Οξυτοκίνη και βαζοπρεσίνη: Είναι οι «ορμόνες της αγάπης» αφού εκκρίνονται κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής ή μετά και επιφέρουν συναισθήματα τρυφερότητας και οικειότητας.
• Αδρεναλίνη: Δεν χρειάζεται να αναλύσω τι κάνει. Είναι ο λόγος που η καρδιά μας χτυπάει πιο γρήγορα και ιδρώνουμε ή στεγνώνει το στόμα, όταν αντικρίζουμε το έτερον ήμισυ.

Αφού, λοιπόν, φτιάξαμε το ταμπλό του εγκεφάλου και στήσαμε και τις ορμόνες- παίχτες στην αφετηρία, πάμε να δούμε πως παίζεται το παιχνίδι.

Οι επιστήμονες χώρισαν τη διαδικασία του «falling in love» σε τρία στάδια. Στο πρώτο στάδιο τα άτομα είναι έρμαια των σεξουαλικών ορμονών τους.

Η δεύτερη φάση λαμβάνει χώρα μερικούς μήνες αργότερα. Ο οργανισμός σε αυτό το στάδιο εκκρίνει ντοπαμίνη και μειώνει την έκκριση σεροτονίνης. Έτσι ο ερωτευμένος βιώνει μεγάλο πόθο και ταυτόχρονα κάνει εμμονικές σκέψεις. Εξ ‘ου και το «τρελός από έρωτα», «τον/την σκέφτομαι συνέχεια», «δε φεύγει από το μυαλό μου». Σεροτονίνη, παιδιά. Το αξιοθαύμαστο σε αυτήν την περίοδο είναι πως το τμήμα του εγκεφάλου, το οποίο σχετίζεται με την κρίση υπολειτουργεί. Το αποτέλεσμα είναι το αντικείμενο του πόθου μας να μοιάζει ιδανικό στα μάτια μας. Αν η σχέση διακοπεί σε αυτό το στάδιο είναι πιθανή η δημιουργία απωθημένου, αφού νομίζουμε ότι χάσαμε το τέλειο άτομο.

Το τρίτο στάδιο είναι και το καθοριστικό για το αν αυτή η σχέση θα έχει διάρκεια στο χρόνο. Εδώ πρωταγωνιστούν οξυτοκίνη και βαζοπρεσίνη, οι οποίες ευθύνονται για την οικειότητα που αναπτύσσεται ανάμεσα σε δυο άτομα. Να σημειωθεί ωστόσο, πως δεν πρόκειται για στάδια, με τη χρονική έννοια του όρου. Οι επιστήμονες αναφέρονται σε αυτά ως συστήματα, τα οποία λειτουργούν ανεξάρτητα ή και σε συνδυασμούς μεταξύ τους. Μπορεί να ερωτευτούμε κάποιον, χωρίς να έχει προηγηθεί σεξ. Μπορεί να αναπτύξουμε βαθύ δέσιμο με κάποιον χωρίς να είμαστε ερωτευμένοι.

Πέρα από το ορμονικό παιχνίδι του οργανισμού μας, όμως, υπάρχουν και άλλα τμήματα, τα οποία σχετίζονται με τον έρωτα. Το πιο βασικό απ’ όλα είναι η μύτη, αφού η όσφρηση παίζει καθοριστικό ρόλο στην επιλογή συντρόφου. Υπεύθυνες είναι οι φερορμόνες, μια ακόμα ομάδα ορμονών, οι οποίες σχετίζονται με τη σεξουαλική διέγερση αλλά και με το ανοσοποιητικό μας σύστημα.  Κάθε άνθρωπος έχει τη δική του μοναδική μυρωδιά και εξελικτικά τα θηλαστικά είμαστε προγραμματισμένα να την καταγράφουμε. Πρόκειται για ένα κόλπο της εξέλιξης ώστε να αναγνωρίζουμε τον ερωτικό σύντροφο με τον οποίον  είμαστε περισσότερο συμβατοί ανοσολογικά, ώστε να δημιουργήσουμε υγιείς απογόνους. Σοκ; Για τους επιστήμονες καθόλου. Σκοπός της φύσης είναι η διαιώνιση των ειδών. Είναι ο ίδιος λόγος που οι άντρες προτιμούν γυναίκες με καμπύλες (διότι έχουν πιο ανοιχτή λεκάνη, άρα ευκολότερη γέννα, άρα μικρότερο κίνδυνο να έχει προβλήματα το μωρό) και οι γυναίκες ψηλούς, ρωμαλέους άντρες, για να μεταφέρουν τα «καλά» γονίδια τους παρακάτω.

Αν αυτή η μέρα σας βρίσκει single και έχετε χάσει την πίστη στον έρωτα, σας έχω νέα. Ο έρωτας μας συμβαίνει ξανά. Είμαστε προγραμματισμένοι να ερωτευτούμε. Επίσης είμαστε και εθισμένοι σε αυτό, με τον ίδιο τρόπο που εθίζουν οι ουσίες. Όλα δρουν στο μεσομεταιχμιακό σύστημα ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, που είναι το κέντρο ανταμοιβής, πράγμα αποδεδειγμένο με πειράματα διέγερσης της συγκεκριμένης εγκεφαλικής περιοχής. Ο έρωτας, λοιπόν, μπορούμε να πούμε πως είναι εθισμός.

Βιβλιογραφία

Fisher, H. E. (1992). Anatomy of Love: The Natural History of Monogamy, Marriage and Why we stray. Norton.

Porges, C. S. (2012, 11 27). The biochemistry of love: an oxytocin hypothesis.

Seshadri, K. G. (2016, 07 20). The neuroendocrinology of love . NCBI.