Μήπως τελικά το να είσαι ψυχοπαθής είναι της μόδας; Σε μια εποχή με όλους τους ανθρώπους να αντιμετωπίζουν τα προβλήματα της καθημερινότητας, μήπως θέλουμε όλοι μας να λεγόμαστε ψυχοπαθείς;
Το 2011, ο Jon Ronson δημιούργησε το «The Psychopath Test» που έκανε εκατομμύρια αναγνώστες να αναρωτηθούν αν τελικά είναι ψυχοπαθείς. Μέσα από μια λίστα που έφτιαξε με την βοήθεια του ψυχολόγου Robert Hare, ο κάθε άνθρωπος μπορούσε να δει ποια στοιχεία του χαρακτήρα του είναι χαρακτηριστικά ενός ψυχοπαθή. Λίγο αργότερα, ο Kevin Dutton, μέσα από το «The Wisdom of Psychopaths» μεταμόρφωσε και εξέλιξε την ιδέα του ότι όλοι μας έχουμε μια δόση ψυχοπάθειας μέσα μας, την οποία θα μπορούσαμε κάλλιστα να αξιοποιήσουμε.
Τα παραπάνω παραδείγματα μας δείχνουν πόσο αγαπάμε να διαβάζουμε και να μαθαίνουμε πράγματα που αφορούν τους ψυχοπαθείς ανθρώπους. Ή εμάς τους ίδιους. Όμως, είμαστε σίγουροι πως μπορούμε να συμφωνήσουμε στο τι σημαίνει το να είσαι ψυχοπαθής;
Τα σημάδια ενός ψυχοπαθή
Το να μπορέσεις να διαβάσεις σωστά τα σημάδια είναι μια άλλη ιστορία. Το 1941, ο ψυχίατρος Hervey Cleckley, έγραψε ένα βιβλίο με όνομα «The Mask of Sanity» μέσα στο οποίο περιγράφει 15 διαφορετικούς ασθενείς του και μοιράζονταν μερικά χαρακτηριστικά. Αυτά είναι πλέον τα σημάδια ενός ψυχοπαθή. Και θα τα καταλάβεις με το που τα δεις.
Το να καταλάβεις πως είναι κάποιος ψυχοπαθής σημαίνει πως έχεις μάθει να διακρίνεις τις συμπεριφορές του. Έχεις μάθει πως είναι εκμεταλλευτής, απατεώνας, γοητευτικός και συνάμα συναισθηματικά αποσυνδεδεμένος από τον υπόλοιπο κόσμο. Πως είναι εκείνος που μπορεί να πείσει ένα ολόκληρο δικαστήριο πως είναι τρελός για να αποφύγει την φυλακή, ενώ ταυτόχρονα θα μπορεί να πείσει και τους ψυχιάτρους της κλινικής του για το πόσο λογικός είναι.
Σύμφωνα με τον Cleckley, το να είναι κάποιος ψυχοπαθής δεν σημαίνει πως είναι ψυχικά άρρωστος και «δεν θα έπρεπε καν να βρίσκονται σε κλινικές». Ο ορισμός και η έννοια του ψυχοπαθή χρησιμοποιούνται συνήθως για εκείνους που δεν υποφέρουν από ψύχωση ή ψυχονεύρωση. Βρίσκονται όμως στο ίδιο καλάθι διότι η κοινωνία δεν έχει καταφέρει ακόμη να βρει τον τρόπο να τους αντιμετωπίσει γιατί δεν μπορεί να καταλάβει αν είναι τρελοί ή κακοί και αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα για αφού η συμπεριφορά τους έχει ως αποτέλεσμα να ταράξει μια ολόκληρη κοινότητα.
Τους πήρε 70 χρόνια ψυχιατρικής, για να μπορέσουν να φτάσουν στο συμπέρασμα του ότι η ψυχοπάθεια είναι μια διαταραχή προσωπικότητας. Αλλά το πως πρέπει να τους αντιμετωπίζουμε, είναι κάτι που μας απασχολεί ακόμη.
Σε μερικά βιβλία θα μπορούσες να την βρεις και ως «αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας». Η αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας θα μπορούσε να εξηγηθεί ως «έλλειψη ενδιαφέροντος για τα συναισθήματα ενός ανθρώπου, τις ανάγκες του και τον πόνο του άλλου. Να μην έχει καμία τύψη για τις κακές πράξεις που κάνει και να προσπαθεί πολύ συχνά να παραπλανήσει και να γοητεύσει τους άλλους για να πάρει αυτό που θέλει». Και τώρα είναι που καταλαβαίνεις πόσα κοινά υπάρχουν με την λίστα που είχε κάνει ο Hare το 1941.
Όμως πόσα κοινά βρίσκεις με τους ανθρώπους γύρω σου; Σύμφωνα με στατιστικές έρευνες το 1% των ανθρώπων του κόσμου πάσχουν από ψυχοπάθεια. Αν τώρα είσαι περίεργος για αυτό το 1%, μπορείς να ξεκινήσεις από το να βάλεις κάποιον να σου πάρει την πίεση.
Από που έρχονται όμως οι τόσοι ψυχοπαθείς;
Αν είσαι κάποιος που έχει πολλοί χαμηλούς παλμούς, οι πιθανότητες να πάσχεις από ψυχοπάθεια είναι αρκετά υψηλές. Αλλά γιατί να είσαι εσύ ένας από αυτούς τους 10 στους 1000 ανθρώπους της Γης;
Η θεωρία λέει πως αν υπάρχει κληρονομικό γονίδιο ψυχοπάθειας, δυσκολεύεσαι στο να νιώσεις τον φόβο και την έκσταση και στην συνέχεια σου παίρνει αρκετό χρόνο για να νιώσεις διεγερμένος. Αυτό που μοιάζει σαν συγκίνηση στα μάτια ενός ψυχοπαθή για τον μέσο άνθρωπο έχει ξεπεράσει τα όρια του επιτρεπτού.
Παρ’ όλα αυτά δεν έχει να κάνει μόνο με τα γονίδια του ανθρώπου αλλά και με την ανατροφή του. Ακόμη και αν γεννηθείς με αυτό στο «σύστημα» το να ξέρουν πως θα το χειριστούν στο σπίτι είναι κάτι που φτιάχνει πολύ τα πράγματα. Τουλάχιστον δεν καταλήγεις στην φυλακή.
Ο καθηγητής εφαρμοσμένης ψυχολογίας Samuel Juni, δίνει εξαιρετική βαρύτητα στο πρώιμο στάδιο της ζωής ενός ανθρώπου. Θεωρεί πως η ψυχοπάθεια προέρχεται από τραύματα ή έντονες απογοητεύσεις της νεαρής ηλικίας. Αν κάποιο παιδί βρεθεί σε ένα περιβάλλον όπου τα συναισθήματα που προκαλούνται είναι απειλητικά ή συντριπτικά μπορεί η οικογένεια να τα μπλοκάρει εντελώς. Κοινώς να τα μεγαλώσει πάνω κάτω σαν ρομπότ.
Και αν τελικά είμαι ψυχοπαθής;
Δεν γίνονται όλοι οι ψυχοπαθείς κατά συρροή δολοφόνοι και δεν πηγαίνουν όλοι στην φυλακή. Μερικοί έχουν κάτσει δίπλα σου στο μετρό, άλλοι σου έχουν σερβίρει σε κάποιο μαγαζί. Οι ψυχοπαθείς ζουν ανάμεσά μας και μπορούν να έχουν μια παραγωγική ζωή όσο και εμείς. Όπως λέει και ο Juni, «Είναι πολύ πιθανό να υπάρχουν άνθρωποι χωρίς συναισθήματα και ενδιαφέρον για τους γύρω τους αλλά είναι πρακτικοί στην καθημερινότητά τους. Έχουν μια δουλειά, κάνουν οικογένεια και τους αρέσει. Όμως εγώ δεν θα τους εμπιστευόμουν».
Και αν έφτασες μέχρι εδώ μάλλον δε θα είσαι, αφού οι ψυχοπαθείς δεν σκαλίζουν την συνείδησή τους και σπάνια αποζητούν βοήθεια. Οι άνθρωποι γύρω τους είναι εκείνοι που καταλαβαίνουν ότι κάτι δεν πάει καλά. Εκείνοι που έχουν πληγωθεί.
Αν είναι κάτι που σε απασχολεί και θέλεις να το ψάξεις μην μπεις καν στον κόπο. Θα το είχαν καταλάβει οι απο εδώ και οι από εκεί. Είσαι μια χαρά.
Αλλά ο διπλανός σου; Τι γίνεται αν είναι εκείνος ψυχοπαθής; Θα μπορούσε να φοράει την μάσκα της λογικής και να μην καταλάβεις τίποτα. Ρώτα αν μπορείς να τους μετρήσεις τους παλμούς αλλά φρόντισε να είσαι ευγενικός.
