Αν έχεις μετακομίσει, το ξέρεις από πρώτο χέρι. Θέλεις να μετακινηθείς από το σημείο Α στο σημείο Β εσύ, μαζί και όλη σου η πραμάτεια. Ακόμα κι αν είναι εξέλιξη, ακόμα κι αν είναι για καλό, μερικές κακές λεξούλες θα σου ξεφύγουν -έστω από μέσα σου- κατά τη διαδικασία.

Ίσως γιατί έπρεπε να βιαστείς για διάφορους λόγους να φύγεις από το σημείο Α και η συλλογή των αντικειμένων σου σε βεβιασμένο χρονικό διάστημα σε πίεσε. Σωματικά αλλά και ψυχικά. Ίσως γιατί δεν ήθελες ή δεν ήσουν σε συναισθηματική ετοιμότητα για κάτι τέτοιο και στα μέσα της υπόθεσης άρχισαν όλα να σου φαίνονται βουνό.

Ήταν και φαίνονταν

Σε κάθε περίπτωση, όταν όλα μαζεύτηκαν και μετακινήθηκαν και έφτασαν αισίως στο σημείο Β, τότε όντως όλα ήταν και φαίνονταν βουνό. Ένα βουνό ακαταστασίας, σαν άλλος Μίτος της Αριάδνης δίχως τέλος και αρχή. Και τότε το κατάλαβες. Το βήμα το πριν ήταν απλά η προθέρμανση. Τώρα σε θέλω, να δω από πού στο καλό θα ξεκινήσεις.

Κι όταν ξεκινήσεις, όχι να σε αποτρέψω το δηλαδή, τότε να δεις. Γιατί τουλάχιστον τώρα είναι όλα τακτοποιημένα στις κούτες τους και στοιβαγμένα στην άκρη. Μόλις αρχίσουν να ξεδιπλώνονται στο χώρο, τότε είναι που θα γίνει το έλα να δεις. Ή το μην έρθεις να δεις.

Δεν είναι άλλωστε σπάνιο το φαινόμενο, μόλις μετακομίσεις -ξαναλέω, ακόμη κι αν ήταν για καλό-, να πάρεις ένα διάλειμμα πριν ξεκινήσεις την τακτοποίηση του νέου χώρου. Όσο κι αν ανυπομονείς να τον ετοιμάσεις, να κάνεις εδώ τη νέα σου αρχή. Και ο λόγος είναι αυτός: το χάος. Το χάος που αντικρίζεις μπαίνοντας στον χώρο. Που μία που μπήκες, μία που σου ανέβηκε η πίεση στο κεφάλι και μία που θες να βροντήξεις την πόρτα πίσω σου και να φύγεις.

Ίσως σκεφτείς πως θα ήθελες κι ένα μαγικό ραβδάκι. Να το κουνήσεις στον αέρα και όλα ως δια μαγείας να πάνε στις θέσεις τους. Να κοιμηθείς στο χάος το βράδυ και το πρωί να ξυπνήσεις σε πλήρη τάξη και ηρεμία. Βέβαια, θα έχεις χάσει τη διαδρομή. Και δεν σου το προτείνω. Ούτε και ο Orson Scott Card. Είναι μέσα στην αναστάτωση του χάους που ανακαλύπτουμε τι είμαστε, αν είμαστε κάτι, μας είπε. Κατάλαβες, έτσι; Είναι από τις φορές που σημασία δεν έχει ο προορισμός αλλά και το ταξίδι.

Ο ελέφαντας και η παπαρούνα

Ας μην κρυβόμαστε σαν τον ελέφαντα πίσω από την παπαρούνα, το χάος πολλοί προκάλεσαν αλλά κανείς δεν το αγαπά. Θέλεις που νιώθεις λες και ξέσυρε η άγκυρά σου; Λες και ταξιδεύεις χωρίς πυξίδα; Λες και έχασες τη γη κάτω από τα πόδια σου; Αβεβαιότητα, με μία λέξη.

Η γνωστή αίσθηση που συνήθως πυροδοτεί τον οργανισμό μας να μπει σε μια κατάσταση ασφαλούς λειτουργίας, πολλές φορές και σε πλήρη διακοπή. Γιατί η αβεβαιότητα μας δημιουργεί ανησυχία και η ανησυχία μας κάνει να θέλουμε να κρυφτούμε. Οπουδήποτε, φτάνει να αποφύγουμε τη δυσάρεστη κατάσταση που έχουμε μπροστά μας. Στη χειρότερη τα παρατάμε εντελώς, στην καλύτερη χρονοτριβούμε μέχρι να καταφέρουμε να επανακτήσουμε τον έλεγχο.

Χάος, το παρεξηγημένο

Τείνουμε οι άνθρωποι να νιώθουμε καλά όταν υπάρχει σταθερότητα και αντιστεκόμαστε αρχικά σε κάθε αλλαγή. Τροφή για σκέψη εδώ. Υπάρχουν αλλαγές που είναι για καλό μας, πάραυτα σε όλες είναι που αντιδρούμε, ακόμη και σε αυτές. Έτσι και με το χάος. Είναι στην τάξη που νιώθουμε ασφάλεια και γαλήνη, αλλά μήπως και το χάος, όπως και οι αλλαγές, δεν είναι πάντα καταστροφικό; Άλλωστε, το χάος γεννάει την τάξη, κατά Φρίντριχ Νίτσε, πώς να μην τον λάβουμε υπόψη; Οι χαοτικές καταστάσεις δεν έχουν όλες την ίδια όψη. Έχουν όμως κοινή την αίσθηση τρόμου ή και συντριβής που μας αφήνουν.

Πρώτη μέρα στο πανεπιστήμιο και θα μείνεις στην εστία. Ναι, με συγκάτοικο που ούτε γνωρίζεις ούτε κι έχεις ξαναδεί. Αισθάνεσαι πως δεν θα έχεις τον δικό σου χώρο και νιώθεις χαμένος που δεν ξέρεις πώς θα είναι από απόψε κιόλας διαμορφωμένη η νέα σου καθημερινότητα.

Μετά από χρόνια δουλειάς με τον εαυτό σου, νιώθεις αργά αλλά σταθερά τα αποτελέσματα και πως ίσως σιγά-σιγά σε  γνωρίζεις. Έρχεσαι σε επαφή με τον πραγματικό σου εαυτό, μαθαίνεις να τον φροντίζεις, απολαμβάνεις τον χρόνο μαζί του. Έτσι, φοβάσαι να μπεις σε αυτή τη νέα γυαλιστερή κατά τα άλλα σχέση, μήπως στη νέα συνθήκη χάσεις ξανά την επαφή με το μέσα σου. Και πώς θα αντέξεις ξανά, και μήπως πληγωθείς. Και μήπως βασικά πληγώσεις και το άλλο άτομο γιατί δεν θα τα καταφέρεις, και τι σου φταίει κιόλας εκείνο. Χάος.

Ή βρήκες το κουράγιο και μπήκες στη νέα σχέση, που πράγματι λάμπει, μόνο που ο νέος σου σύντροφος είναι απρόβλεπτος συναισθηματικά. Δεν σου δίνει τη σιγουριά που ήθελες -σίγουρα την ήθελες ή απλά σε βολεύει;-. Δεν είναι σαφές τι νιώθει κι αν αυτό έχει ημερομηνία λήξης. Δεν ξέρεις αν απομακρύνεται ή είναι τόσο δεμένος μαζί σου ώστε και όταν έχει τις κλειστές του, αυτές να περιλαμβάνουν κι εσένα.

Ανεπιθύμητο εμπόδιο

Μετακόμιση, πανεπιστήμιο, σχέση, μια νέα δουλειά. Μια κακή τροπή της υγείας σου, που σε κάνει να νιώθεις ανήμπορος και δυσκολεύεσαι να το διαχειριστείς. Ή και απλά η συμμετοχή σου σε μια εκδήλωση που έχει πάρα πολύ κόσμο και είχες ξεσυνηθίσει με την πανδημία και νιώθεις ξαφνικά να πνίγεσαι. Ή απλά, σύνηθες φαινόμενο των καιρών, οι μέρες σου είναι τόσο υπερβολικά γεμάτες που νιώθεις παντού και πουθενά, σαν διάσπαρτος ανάμεσα σε όλα, σαν να σε χάνεις ανάμεσά τους.

Χάος. Που στην ουσία, αν το σκεφτείς, είναι πάντα παρόν. Άλλοτε με μικρούς, άλλοτε με μεγάλους τρόπους. Δεν θα μπορούσε να μην είναι. Όσο ο κόσμος γυρίζει, τόσο όλα κινούνται, στροβιλίζονται, δυναμικά και απρόβλεπτα. Κι αν όμως κακώς απομακρυνόμαστε από το χάος σαν να είναι ένα ανεπιθύμητο εμπόδιο;

Ή μήπως ιστός της ζωής;

Αν κάτσεις στα βραχάκια να δεις το νερό να σκάει πάνω τους, σίγουρα θα παρατηρήσεις πως κάθε φορά αλλιώς τα βρέχει. Στην ησυχία ενός πρωινού που το φως του ηλίου γλιστράει από τη χαραμάδα, αλλιώς φωτίζονται κάθε φορά οι κόκκοι σκόνης της ατμόσφαιρας, αλλιώς κινούνται ακόμα και στην πλήρη ηρεμία. Τα σύννεφα μιας καταιγίδας ποτέ δεν έχουν ίδια κατεύθυνση, ούτε καν ίδιο σχήμα. Τα φύλλα των δέντρων ποτέ δεν κουνιούνται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, ακόμη και σε πανομοιότυπες καιρικές συνθήκες.

Χάος. Όπως χάος προκαλεί και το χαρούμενο παιχνίδι ενός παιδιού. Χάος προκαλεί και στη σκέψη σου ένα αγαπημένο σου πρόσωπο που ήρθε -με χαρά κατά τα άλλα- να σε διακόψει, την ώρα που προσπαθούσες να συγκεντρωθείς σε εκείνο το σοβαρό που είχες να κάνεις. Ζητώντας απλά για λίγο να του χαρίσεις το δώρο της προσοχής σου. Χάος μπορούν να φέρουν και οι πιο διασκεδαστικές εκπλήξεις, αφού θα προκαλέσουν ανατροπή στο πρόγραμμά σου.

Μα, αλήθεια τώρα, τι θα θυμάσαι; Το τακτοποιημένο σπίτι ή το γέλιο του παιδιού; Το πότε ολοκλήρωσες την εργασία, ή το φιλί που σε διέκοψε; Τις δουλειές που τις πρόλαβες όλες όπως τα είχες σχεδιάσει, ή τους αγαπημένους σου κρυμμένους πίσω από τον καναπέ με τούρτα και σαμπάνιες; Μήπως θα ήταν πιο ωφέλιμο να μάθουμε να υπάρχουμε με το χάος, όχι βλέποντάς το σαν ανεπιθύμητο εμπόδιο, αλλά σαν συνδετικό ιστό της ζωής;

Ώρα για πρακτική

Μπορούμε να μάθουμε να υπάρχουμε μέσα στο χάος. Ξεκινάμε με το να αναγνωρίσουμε πότε το νιώθουμε και γιατί. Τότε είναι η ώρα να αποφασίσουμε εάν θέλουμε να εξασκηθούμε ή αν δεν είναι η κατάλληλη στιγμή. Δεν είναι όλες οι στιγμές μας ίδιες, το ξέρεις αυτό. Άλλες φορές είναι ιδανικές για πρακτική, να μπορέσουμε να αυξήσουμε την ανοχή μας στο χάος και άλλες απλά δεν γίνεται. Και αυτό είναι εντάξει. Καμία κριτική εδώ. Φτάνει να είμαστε σε θέση να αξιολογήσουμε την κατάστασή μας. Αν δηλαδή οι συναισθηματικές, διανοητικές και ψυχικές μας μπαταρίες έχουν απόθεμα, ή θα χρειαστούν φόρτιση για επόμενη φορά.

Ορίζουμε κάθε μέρα σκόπιμα κάποια ώρα πρακτικής. Όποια ώρα, όση ώρα, φτάνει να είναι καθημερινά. Αν βολεύει, κανονίζουμε να είναι μια σταθερά ίδια ώρα. Αν δεν μας κάνει αυτό, δημιουργούμε μια σημείωση που να μας υπενθυμίζει να εξασκηθούμε.

Φέρνουμε το βλέμμα προς τη γη. Πράγματι, ή νοητά. Όπου γη, βάζουμε ό,τι μας κάνει να νιώθουμε σταθερότητα. Έπειτα παίρνουμε βαθιά ανάσα, θέλουμε αναπνοή αργή και σταθερή. Παρατηρούμε το χάος που τώρα νιώθουμε ή που νιώσαμε νωρίτερα μέσα στη μέρα. Στρεφόμαστε προς αυτό και σκανάρουμε σώμα και νου, εντοπίζουμε πώς νιώθουν. Και προσπαθούμε να κρατήσουμε την προσοχή μας εδώ. Να μην τη στρέψουμε αλλού, να μην κρυφτούμε. Θυμόμαστε να νιώσουμε ευγνωμοσύνη για όσα καλά μας συμβαίνουν, ακόμη και την ώρα που είμαστε εντός του χάους.

Κάνοντάς το αυτό καθημερινά, θα δούμε την ανεκτικότητά μας στο χάος όσο πάει να αυξάνεται. Λίγο καιρό μετά, θα πιάσουμε και αυθόρμητα τον εαυτό μας να εξασκείται σε άσχετες στιγμές που δημιουργείται γύρω μας χάος. Και τότε θα θυμηθούμε τον Πωλ Κλωντέλ. Και να ζούσε, δεν θα χρειαζόταν πλέον καν να προσπαθήσει να μας πείσει, πως, αν η τάξη είναι η ηδονή της λογικής, η αταξία είναι η απόλαυση της φαντασίας.