Η Νasta είναι η συγγραφέας του ελληνικού παραμυθιού “#kiego η παρενόχληση όπως την εξήγησα στο μικρό μου yo” το οποίο έγραψε με αφορμή την καταγγελία της Σοφίας Μπεκατώρου για τη σεξουαλική κακοποίηση που δέχθηκε από παράγοντα της Ομοσπονδίας Ιστιοπλοΐας. Είναι όμως και πάρα πολλά περισσότερα από αυτό.
Μεγαλώνει μόνη της το γιο της Νάηρο στο Βερολίνο και μόλις ξεκίνησε ένα ολοκαίνουριο project που λέγεται “Let me rephrase”. Σκοπός είναι να ανοίξουμε μια συζήτηση για τα όσα λέμε και πιστεύουμε ώστε να μην πληγώνουμε κανέναν άνθρωπο με όσα λέμε καθώς η κακοποίηση βρίσκεται δυστυχώς παντού γύρω μας.
Μπορείς να διαβάσεις ελεύθερα το παραμύθι της και να τη γνωρίσεις καλύτερα μέσα από όσα μας είπε.
Ξέρω πως είσαι μητέρα και μάλιστα από το λίγο που διάβασα αντιλαμβάνομαι πως αντιπροσωπεύεις ένα ξεχωριστό γονεϊκό πρότυπο. Δεν ξέρουμε όμως άλλες πληροφορίες για σένα, τι θα ήθελες να μάθουμε;
Τι είμαι; Είμαι ένα παζλ με κομμάτια, χαμένα, μασημένα, κάποια ακέραια κι άλλα ξεθωριασμένα. Ταξίδια και γλώσσες, κοχύλια μεγάλα, που φυσάν στο αυτί σου ιστορίες, ευχές και κατάρες και μανίες. Είμαι όλοι οι άνθρωποι που έχω γνωρίσει κι όσοι στο μέλλον θα συναντήσω. Αν και με μάσησαν, θα προτιμήσω να σ’ αγαπήσω.
Δεν είμαι μητέρα- πρότυπο, σε καμία περίπτωση δεν θα έπρεπε να χαρακτηριστώ ποτέ έτσι. Η γονεϊκότητα, στις σύγχρονες πόλεις που φτιάξαμε, είναι συνονόματη με το άγχος. Οι γονείς δεν χρειάζονται συγκρίσεις και ανταγωνιστικότητες. Αν λάβουμε υπόψη το background μου, αν αναλογιστούμε πως εδώ και 20 χρόνια μελετώ την παιδική ηλικία και συναναστρέφομαι με παιδιά, τα πάω πραγματικά χάλια ως μητέρα. Μεγαλώνω ένα παιδί μόνη μου, σε ένα διαμέρισμα, σε μια μεγάλη πόλη. Κάνω αυτό που θεωρώ λιγότερο υγιές, με βάση τα πιστεύω μου. Επίσης, κοιμάμαι τετράωρα, δεν προσέχω καθόλου τον εαυτό μου και δε τρώω σχεδόν ποτέ καθιστή. Μου δίνεις αφορμή με τη φράση που χρησιμοποίησες, γιατί αυτό είναι κάτι βασικό, που θα ήθελα να λέω σε κάθε συνέντευξη για να μη νομίσει ο κόσμος πως παίρνω μια θέση πάνω από κάθε γονιό που διαβάζει. Η θέση μας είναι δίπλα- δίπλα κι όχι η μία πάνω από την άλλη. Έμπνευση, ναι, σύγκριση όχι. Δεν γράφω για να γίνονται συγκρίσεις. Δεν είμαι ούτε πρότυπο, ούτε μητέρα. Είμαι Νάστα. Αυτό αρκεί. Για το λόγο αυτό κι ο Νάηρο με λέει Νάστα κι όχι μαμά.
Θεωρείς ότι η κουλτούρα του σεβασμού στη γυναίκα καλλιεργείται από νωρίς;
Αντιμετωπίζω τον σεβασμό λίγο πιο σφαιρικά και δεν εστιάζω στη γυναίκα. Με ενδιαφέρει να σέβονται οι άνθρωποι το κάθε πλάσμα για αυτό που θέλει να είναι, γιατί έχει το δικαίωμα να υπάρχει. Η κουλτούρα του σεβασμού απέναντι στον άνθρωπο θεωρώ πως θα πρέπει να καλλιεργείται πριν από την γέννηση. Πριν από τη σύλληψη, θα έλεγα. Γιατί είναι απαραίτητο να την καλλιεργήσω πρώτα εγώ μέσα μου, εγώ είμαι που έχω εσωτερικεύσει τα στερεότυπα και δεν υπάρχει control+A να κάνεις delete, από τη μία μέρα στην άλλη.
Χαίρομαι πολύ όταν μου γράφουν άνθρωποι, που δεν έχουν παιδί και μου λένε πως μια συνέντευξη αποτέλεσε έμπνευση. Θυμάμαι, πριν 12 χρόνια, είχα προσπαθήσει να δουλέψω σε μια πλούσια οικογένεια ως babysitter, o παππούς ήταν δήμαρχος. Οι άνθρωποι αυτοί, προς μεγάλη μου έκπληξη, μου είπαν πως δεν χρειάζεται να μιλάω στο μωρό, που ήταν 6 μηνών, γιατί “δεν καταλαβαίνει”. Ακόμη κι αν θεωρώ πως το μωρό “δεν καταλαβαίνει” (προφανώς και καταλαβαίνει ήδη μέσα από την κοιλιά) μπορώ να χρησιμοποιήσω τους πρώτους μήνες για να κάνω ένα ωραίο πράκτις- σεβασμού. Για παράδειγμα, του εξηγώ αυτά που του κάνω στο σώμα του κι εξηγώ γενικότερα. Σκέφτομαι τις λέξεις που χρησιμοποιώ, επ, τι είπα τώρα; Υπήρχε λόγος; Τι μήνυμα περνάω; Από την πρώτη στιγμή και πριν από αυτή. Και δεν έχουν σημασία μόνο οι λέξεις που απευθύνονται στο παιδί, αλλά οποιαδήποτε φράση χρησιμοποιώ για ανθρώπους γύρω μου, προσπαθώ να αποφεύγω τους χαρακτηρισμούς και τις ταμπέλες. Για να μπορέσει και το ίδιο να σεβαστεί τα πλάσματα που θα συναντάει.
Μη νομίσεις πως είναι ρόδινα εδώ τα πράγματα, σε καμία περίπτωση δεν συμβαίνει, είμαστε μια μονοναστεϊκή οικογένεια, κι έχουμε θυμό και νεύρα κι απ’ όλα. Μπορείς να φανταστείς πως πρέπει υποχρεωτικά να είσαι με έναν άνθρωπο 24 ώρες το 24ωρο; Δεν μπορώ να πω “Έλενα, κάτσε λίγο εσύ, να πάω να πάρω μια δόση φρέσκου βερολινέζικου αέρα.” Κι ούτε να σκεφτώ οκ, πήγε 21.00, τέλειωσε η “βάρδια”, έπλυνα, μαγείρεψα, έπαιξα, διάβασα, θα βγω μια βόλτα να ξελαμπικάρω. Δεν μπορείς. Αυτό το υποχρεωτικό σκάει και το παιδί, όχι μόνο το γονιό (Αν και μια τοξική ερωτική σχέση είναι, κατά τη γνώμη μου, χειρότερη κατάσταση από αυτή που περιγράφω).
Για παράδειγμα, χτες είχαμε ένα υπέροχο πρωινό, μ’ άφησε να κοιμηθώ 2-3 ώρες παραπάνω, μου έβαλε και μουσική απαλή, μόνο καφέ που δεν μου έφτιαξε. Σήμερα μου λέει “Θα σηκωθείς ΤΩΡΑ ΑΜΕΣΩΣ!”. Δεν πάει έτσι όμως, μπορείς να πεις “Θα πάω να κατουρήσω ΤΩΡΑ ΑΜΕΣΩΣ”, αλλά όχι να απαιτήσεις να σου κάνω κάτι τώρα αμέσως. Δεν κοιμήθηκα δύο ώρες παραπάνω σήμερα, αλλά δεν πετάχτηκα κι από το κρεβάτι επειδή μου το ζήτησε. Δεν είμαι ρομπότ, είμαι κι εγώ άνθρωπος, δεν θα αφήσω ό,τι κάνω τη στιγμή που το κάνω. Έχω δει παιδιά να μεγαλώνουν πιστεύοντας πως η μητέρα τους είναι κάποιου είδους ρομπότ ή πως υπάρχει μόνο για να τα εξυπηρετεί, μια τέτοια σχέση δύσκολα εμπνέει σεβασμό για τις γυναίκες. Φυσικά αργότερα έρχεται και το ταξίδι του κάθε ατόμου κι η αναζήτηση διαφορετικών δρόμων.
Τι λες εσύ στο παιδί σου για όλα όσα δυστυχώς οι άλλοι γονείς δεν μιλούν; Έχεις να τους πεις κάτι για να πάψουν να έχουν ταμπού και να υποκλίνονται σε στερεότυπα;
Καταρχάς το παιδί “μου” ξέρει πως οι απόψεις διαφέρουν, ξέρει πως διαφωνώ ιδεολογικά με πολλούς ανθρώπους γύρω μας. Σχεδόν ποτέ πάντως δεν έχω ξεκινήσει να μιλάω για ένα θέμα, από το κεφάλι μου, έτσι επειδή το έχω ως ιδέα. Το ίδιο το παιδί δίνει αφορμές κι από κει πιανόμαστε και πάμε. Ήταν τριών χρονών όταν μου έδειξε ένα γκράφιτι στην κορυφή ενός κτιρίου, που έλεγε “Χτύπα τους ναζί”. Πού στο καλό το είδε; “Τι λέει εκεί;” με ρώτησε και μετά “Τι είναι ναζί;” Δεν θα του πω “Α, δεν είναι για τώρα, είναι νωρίς”. Αλλά αν δεν με ρωτούσε, δεν θα προσπαθούσα να του εξηγήσω τι είναι “ναζί” στα 3 του. Με νοιάζει να εντοπίζει τα στερεότυπα και την αδικία γύρω του. Όταν η Λέα, που είναι 2 ετών, παίρνει πόνυ και κούκλες για Χριστούγεννα, ενώ θα ήθελε όπως και ο μεγάλος της αδερφός νίντζαγκο, το συζητάμε στο σπίτι. Και με 3 μόνο ευρώ την κάνουμε χαρούμενη, δεν αφήνει το νίντζα από το χέρι της. Το μικρό κομμάτι πλαστικό, περνάει το μήνυμα πως “Μπορείς και συ να είσαι νίντζα, δεν χρειάζεται να χτενίζεις υποχρεωτικά το άλογο”. Κοινώς, στο παιδί προσπαθώ να μη λέω πολλά, αλλά να κάνω μικρές κινήσεις που δείχνουν σεβασμό απέναντι στο κάθε πλάσμα.
Για να πω την αλήθεια, βαρέθηκα να τα λέω ή να τα δείχνω στο Νάηρο. Κι ούτε αρκεί να απαντήσω σε μια ερώτηση συνέντευξης. Σε αυτούς τους γονείς, λοιπόν, που υποκλίνονται, όπως λες, σε στερεότυπα, αφιερώνω ένα ολόκληρο πρότζεκτ, διάρκειας (τουλάχιστον) ενός έτους, που ανακοίνωσα στις 2 Απρίλη του 2021. Σε αυτούς τους γονείς που βγαίνουν με άνεση να γράψουν πως τα παιδιά μας θα μπερδευτούν και δεν θα ξέρουν αν είναι “καρέκλες, αυγά ή εξωγήινοι”, αφιερώνω μισό εγκεφαλικό που παραλίγο να πάθω πρόσφατα και το πρότζεκτ “Let me rephrase”. Στόχος του είναι να ανοίξει μια συζήτηση για φράσεις, που έχουμε τυπωμένες μέσα μας και χρησιμοποιούμε, με αποτέλεσμα να αναπαράγουμε στερεοτυπικές αντιλήψεις.
Παλιά παραμύθια με μικρές ή μεγάλες αλλαγές, θα γίνονται λιγότερο στερεοτυπικα, περισσότερο φρέσκα. Ρατσιστικά ή στερεοτυπικά τραγούδια θα επαναδιατυπώνονται. Και στο φωτογραφικό κομμάτι/βίντεο θα γνωρίσουμε ένα παιδί που μεγαλώνει με κουήρ αρχές και θα δούμε πως -ως τώρα- δεν έχει δηλώσει “καρέκλα, αυγό ή εξωγήινος”. Σε κάθε άνθρωπο που λέει το Νάηρο κορίτσι στο δρόμο, που δεν του δίνει το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού, αφιερώνω αυτό το πρότζεκτ. Θα είναι το δικό μου τοσοδούλικο βοτσαλάκι στον αγώνα κατά των στερεοτύπων. Καλώ το κοινό να συμμετάσχει με όποιο τρόπο μπορεί, στέλνοντας μου για αρχή ένα μήνυμα ή μια φωτογραφία.
Η πρώτη ιστορία, ως παράδειγμα δουλειάς, είναι το παλιό παραμύθι “Ο Ποντικός κι η θυγατέρα του”. Ο ποντικός ψάχνει γαμπρό για να παντρέψει την κόρη του. Όταν τελικά βρίσκει, ο νεαρός αντί να δεχτεί την πρόταση του ποντικού πατέρα, δηλώνει πως ο γάμος θα είναι απόφαση του ζευγαριού, ας συναντηθούν κι αν αγαπηθούν τότε μπορεί να παντρευτούν. Ένα παραμύθι μπορεί να κρατήσει τα χαρακτηριστικά του, αναδεικνύοντας όμως το στερεότυπο ως προβληματικό, αντί να το αναπαράγει.
Θα ακούσουμε ίσως “Έλα σιγά το δύσκολο, να αλλάξεις μια ιστορία”, χαίρομαι που κάποιοι το κάνουν. Αυτές οι διασκευές είναι για τους υπόλοιπους, που δεν το είχαν σκεφτεί ή δεν μπορούν να τις κάνουν. Η φίλη μου η Μυρτώ, που έχει παιδικό σταθμό, μοιράστηκε την συγκεκριμένη ιστορία στο προφίλ της, γράφοντας πως συνήθιζε να την λέει κάθε χρόνο στα παιδιά, μέχρι που κατάλαβε τι μήνυμα περνούσε και σταμάτησε. Αυτή η ιστορία είναι για τη Μυρτώ λοιπόν. Η φαντασία δεν είναι υποχρέωση.
Χαίρομαι πολύ με την ανταπόκριση του κόσμου ως τώρα. Το τελικό προϊόν αυτής της μεγάλης συζήτησης που μόλις άνοιξε, θα ήθελα να το κυκλοφορήσω σε μορφή βιβλίου, ένα για παιδιά προσχολικής κι ένα για μεγαλύτερα παιδιά κι ενήλικες.
Στη συνέχεια θα ήθελα να μάθω όλο το ταξίδι του παραμυθιού σου, από τη σύλληψη ως την κυκλοφορία καθώς και το σκεπτικό πίσω από την ελεύθερη διανομή.
Την ιστορία την έγραψα όταν ο Νάηρο ανακάλυψε ένα κολάζ για την Μπεκατώρου που προσπαθούσα να κάνω και θεώρησε πως ο στόχος ήταν να κάνω τη νίντζα Νία. Με ρώτησε ποια είναι τελικά αυτή και τι κάνει; Ε, έπρεπε να του απαντήσω. Και για πρώτη φορά έπρεπε και να ζωγραφίσω, ολοκληρωμένα πλέον μια ιστορία. Είχα κάνει προσπάθειες ως τότε. Αλλά κάτι τόσο ολοκληρωμένο δεν ξανάκανα. Μόλις το ολοκλήρωσα, το έστειλα στον κύκλο μου και τα σχόλια ήταν θετικά. Οπότε συνέχισα. Η Πελιώ Παπαδιά από το talcmag.gr, στο οποίο που και που, στέλνω κάποιο κειμενάκι μου, πρότεινε να μου κάνει την επιμέλεια και το σηκώσαμε με αφορμή την ημέρα για τα δικαιώματα της γυναίκας, στις 8 Μαρτίου 2021. Μετά μεταφράστηκε στα Αγγλικά, Τούρκικα και Γερμανικά.
Σκέφτηκα πως αυτή η ιστορία πρέπει να βγει άμεσα και να είναι ελεύθερη, ώστε να φτάσει σε όσα περισσότερα μυαλά γίνεται. Γενικά, όπως δείχνει κι η πορεία μου, είμαι υπέρ της ελεύθερης διανομής. Επίσης, δεν έχω θετική εμπειρία από εκδοτικούς τα τελευταία 10 χρόνια που προσπαθώ και σκέφτηκα πως τώρα αν κάποιος εκδοτικός θέλει να το τυπώσει, ε, ας έρθει να το πάρει, εγώ κουράστηκα να στέλνω ιστορίες και να μπαίνω σε διαφόρων ειδών “παιχνίδια”.
Επίσης πόσο εύκολο ή δύσκολο ήταν να μεταφέρεις στο χαρτί ένα τόσο σημαντικό θέμα ώστε να μπορεί να γίνει αντιληπτό από παιδιά μικρής ηλικίας.
To θέμα δεν με δυσκόλεψε. Εδώ έγραψα για Φυσική που τη σιχαίνομαι, δεν θα έγραφα για τον βιασμό και με ένα τόσο σοβαρό ερέθισμα όπως ήταν ο ερχομός του #metoo στην Ελλάδα; Όχι, το έγραψα πολύ εύκολα και γρήγορα, σε μισή ώρα νομίζω το είχα τελειώσει και οι αλλαγές που έγιναν αργότερα βασίστηκαν σε αναρτήσεις στο facebook, στις αντιδράσεις του κόσμου, για παράδειγμα το “Εγώ σε πιστεύω” δεν το είχα βάλει αρχικά ως ιδέα, γιατί για μένα “it goes without saying”, το θεωρούσα δεδομένο. Ή το θέμα του χρόνου που της πήρε. Κι ότι ήταν οκ να πάρει το χρόνο της και δεν υπάρχει “Γιατί τώρα;”. Γενικά είναι ώρα να καταλάβουμε στην Ελλάδα τη φράση “Δικαίωμα της” και “Δικαίωμά τους”.
Κάποια άλλα σημεία στην ιστορία βγήκαν ή μπήκαν λόγω feedback. Πιστεύω πως οφείλω να κάνω κάθε θέμα προσβάσιμο σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, μέσω μια ιστορίας ή ενός τραγουδιού.
Πιστεύεις ότι το παραμύθι σου μπορεί να βοηθήσει και μεγάλους ανθρώπους να καταλάβουν καλύτερα τη σημασία του “όχι.”
Δεν ξέρω αν μπορεί να τους βοηθήσει να καταλάβουν κάτι. Πάντως αν υπάρχει έστω κι ένας άνθρωπος που ζητούσε με το ζόρι φιλιά από τα παιδιά του και το σταμάτησε, σκεπτόμενος πως “ζόρι και φιλί δεν πάνε μαζί” ε, κέρδος είναι. Σίγουρα θα ήθελα πολύ να χρησιμοποιηθεί το βιβλίο, ως εργαλείο σε ανθρώπους όλων των ηλικιών. Με εφήβους ή και ενήλικες και γιατί όχι και σε ΚΑΠΗ. Αν μπορεί να προκαλέσει ερέθισμα για άνοιγμα και συζήτηση, μακάρι να το κάνει. Περισσότερο θέλω να ανοίξει συζητήσεις και να βοηθήσει ανθρώπους να εκφραστούν. Κάθε εικονοβιβλίο που φτιάχνω, αν και δεν μπορεί προφανώς να αρέσει σε όλο το κοινό, θα ήθελα να λειτουργεί σε δύο επίπεδα, να αγγίζει με διαφορετικό τρόπο παιδιά και μεγάλους. Και γι’ αυτό προτιμώ τον λιγότερο περιοριστικό όρο “εικονοβιβλίο”.
Θα με ενδιέφερε πολύ να μάθω τα συναισθήματά σου όταν άκουσες την καταγγελία της Σοφίας Μπεκατώρου αλλά και όλων όσων ακολούθησαν.
Δύο μέρες πριν αρχίσει όλο αυτό το σκεφτόμουν σοβαρά να σβήσω το λογαριασμό μου στο facebook. Όταν λοιπόν βγήκε η πρώτη καταγγελία στη φόρα κι άρχισα να βλέπω και τις υπόλοιπες, κείμενα ανθρώπων, που μετέφεραν τις εμπειρίες τους, ένιωσα πως κάτι πάει να γίνει. Είμαι άνθρωπος φουλ ανοιχτός και δύσκολα δεν μιλάω για κάτι. Κάθε τι προσωπικό γίνεται και κοινωνικό και πολιτικό πολύ εύκολα και μας αφορά όλους. Οι πρώτοι μήνες του 21 το έδειξαν αυτό. Ξαφνικά άνθρωποι που εκφράζονταν σπάνια για προσωπικά θέματα, ανοίχτηκαν και μύρισε άνοιξη κι ιδρώτας. Και στο τέλος των κειμένων ένιωσα πως έμπαινε μια τελεία- τσιρότο. Το γράψιμο και το μοίρασμα είναι ενός είδους θεραπεία. Χάρηκα πολύ που ήρθε η ώρα και γι’ αυτή τη χώρα. Κι αποφάσισα να κρατήσω το λογαριασμό στο facebook, γιατί νιώθω πως αν δεν υπήρχαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δεν θα είχε γίνει όλο αυτό.
Εάν και εφόσον υπάρχει ή θέλεις να το μοιραστείς είμαστε εδώ για να μοιραστείς επίσης και κάποια δική σου ιστορία παρενόχλησης.
Δεν με έχουν βιάσει. Μάλιστα τόσα χρόνια θεωρούσα πως τα περιστατικά που έχω βιώσει είναι τόσο λάιτ, που δεν αξίζει καν να αναφερθούν, άποψη που ενισχύεται από τα όσα διαβάσαμε τελευταία. Η ψυχή μου ναι, ένιωσα να βιάζεται πολλές φορές, σε όλα τα “Μπάζο”, “Πώς είναι ο κώλος της έτσι”, “Κλόουν”, “Τράβα ξυρίσου” κλπ.
Πώς ψυχολογείς την ελληνική κοινωνία από τις αντιδράσεις της πάνω στο #metoo και τι έχεις να πεις για τους – κι όμως υπάρχουν ακόμη- αρνητές του ( αυτούς που ακόμα λένε πχ γιατί τώρα, τι έκανε τόσο καιρό κλπ)
Τι έκανε τόσο καιρό; Μάζευε τα κομμάτια της! Ίσως να ήρθε η ώρα για την κυρία Ελληνική Κοινωνία να περάσει στην επόμενη εξελικτική της φάση. Από το “Γιατί τώρα” στο “Έχεις δικαίωμα”, έχεις δικαίωμα να πάρεις το χρόνο σου, έχεις δικαίωμα να εκφραστείς, έχεις δικαίωμα να κάνεις Ο,ΤΙ ΘΕΛΕΙΣ, αρκεί- κλισέ;- να μην ενοχλείς. Σε ενόχλησε που άργησε; Αναρωτήσου… γιατί; Οι μόνοι που ενοχλήθηκαν από τις καταγγελίες ήταν οι βιαστές και οι κύκλοι τους. Για κάθε σιωπή χρόνων νιώθω να έχω μερίδιο ευθύνης, μαζί με όλη την κοινωνία.
Ποιες είναι οι αντιδράσεις του κόσμου που διαβάζει το έργο σου και αν υπάρχει κάποια ή κάποιες από αυτές που σου έχουν κάνει ιδιαίτερη εντύπωση.
Πριν 10 χρόνια κι ενώ είχα παρατήσει την ιδέα να γίνω συγγραφέας, πέθανε η γιαγιά. Έκλαιγα όλη μέρα χωρίς σταματημό. Δεν ήξερα τι να κάνω για να σταματήσω. Είχε πάει πολύ αργά, ξάπλωνα στα σκοτάδια κι έκλαιγα. Σηκώθηκα, έκατσα στο pc κι άρχισα να γράφω. Έγραψα για πρώτη φορά κι η τελεία του τέλους εκείνης της ιστορίας ήταν το κουμπάκι off για να σταματήσει το κλάμα. Έβαλα πρόχειρα εικόνες από το διαδίκτυο στις προτάσεις μου και πήγα να κοιμηθώ. Την επόμενη βρεθήκαμε σε μια συνάντηση στο ΑΠΘ, έβαλα στον κύκλο το “Γεια γιαγιά”.
Σε λίγο η Εύη, που τότε δεν γνώριζα, έβγαινε από την αίθουσα κλαίγοντας με λυγμούς. Έτυχε να είχε κι η δική της γιαγιά βραχιόλια, τα είχε χάσει και τα ξαναβρήκε μέσα στο βιβλίο. Το σοκ που έπαθα από την πρώτη -έβερ- αντίδραση σε κείμενό μου, με ταρακούνησε, γιατί ως τότε είχα παρατήσει την ιδέα να γίνω συγγραφέας, έλεγα πως γράφτηκαν όλα και “Ποια είσαι εσύ”. Πλέον, πιστεύω πως δεν χρειάζεται να είσαι κάποια για να γράφεις. Έχεις το δικαίωμα. Το αν θα σε διαβάζουν ή όχι, ας το αποφασίσουν. Αλλά εσύ γράφε.
Οι αντιδράσεις για το #μιτού ως τώρα ήταν μόνο θετικές, και συγκινητικές, μου ζητάνε συνεντεύξεις και συνεργασίες, χαίρομαι που επιτέλους φαίνονται μέσω αυτού κι άλλα έργα που είχα κάνει κι ίσως δεν είναι τόσο σημαντικά, αλλά θα μου άρεσε να τα μοιραστώ. Το κάθε feedback φέρνει το επόμενο έργο. Είναι τρομερό το πως λειτουργεί. Γι’ αυτό και ζητάω συνέχεια από τον κόσμο που νιώθει κάτι όταν με διαβάζει να μου το γράφει. Υπήρξαν δύο χρόνια στη ζωή μου που δεν έγραψα σχεδόν τίποτα. Τώρα νιώθω πως μπορώ να φτιάχνω ένα βιβλίο τη μέρα. Κι αυτή την φόρα, μου την έδωσαν όλα τα πλάσματα που μου γράφουν και με στηρίζουν, όλα τα “Με έκανες και έκλαψα”, “Συγκινήθηκα”, “Γέλασα”.
Πόσο δρόμο πιστεύεις ότι έχει να διανύσει ο μέσος Έλληνας μέχρι να αλλάξει στάση απέναντι στην κακοποίηση; Γιατί θεωρείς ότι είναι ακόμα δύσκολο ή ίσως πιο εύκολο πλέον;
930398 χιλιόμετρα με έναν πρόχειρο υπολογισμό. Δεν είναι μωρέ ο δρόμος για να αλλάξει η στάση απέναντι στην κακοποίηση. Η στάση πρέπει να αλλάξει γενικότερα σε όλα, λυπάμαι που το λέω, ακούγεται δύσκολο και απαισιόδοξο, αλλά όλα συνδέονται μεταξύ τους, με κάποιο τρόπο. Ο λόγος που έφυγα από την Ελλάδα, έγκυος 4 μηνών, πέρα από τη δυσκολία στον οικονομικό τομέα, ήταν οι στάσεις. Όταν εγώ λίγο πριν φύγω έτρωγα κουτάκι από αναψυκτικό στην κοιλιά, περιμένοντας σε στάση στην Καμάρα, όταν μέσα στο λεωφορείο απέναντι μου κάθονταν και μιλούσαν για το πόσο βρώμικη είμαι, μπροστά μου ακριβώς, θεωρώντας πως λόγω στυλ, μάλλον, δεν καταλαβαίνω Ελληνικά. Όταν σε άλλο λεωφορείο ο ίδιος ο οδηγός, βλέπει δύο πρόσφυγες να κατεβαίνουν, ανεβαίνουμε εμείς και λέει στον φίλο του φωναχτά: “Δύο ρεμάλια άφησα, δύο ρεμάλια πήρα”. Πες μου εσύ, είναι στάση απέναντι στην κακοποίηση που πρέπει να αλλάξει; Κι όρισε μου και την κακοποίηση.
Ξεκίνησα σήμερα που σου γράφω, 2 Απρίλη, το πρότζεκτ “Let me rephrase” με σκοπό να ανοίξουμε μια συζήτηση για τα όσα λέμε και πιστεύουμε. Η γλώσσα λένε, κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει. Η ελληνική εμένα μου τα έχει τσακίσει τα κόκαλα, μου τα έχει θρυψαλιάσει. Και θα ανοίξω τη συζήτηση. Δε θέλω να πονάει κανένα πλάσμα εκεί έξω, γιατί άνθρωπος στο δρόμο, στο σχολείο, στο λεωφορείο με μια φράση του τσάκισε το “είναι”. Ας καταλάβουμε πλέον πως δεν έχουμε δικαίωμα. Δεν μας αφορά, αν είμαι Σύρια ή δεν έχω πλυθεί, αν έχω τζίβες ή φοράω μίνι, αν φοράω φαρδιά ή κυκλοφορώ στο δρόμο με ένα καροτσάκι που έχει μέσα ένα τελετάμπι, ας αρχίσουμε λίγο να σκεφτόμαστε πριν μιλήσουμε. Γιατί η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει. Η κακοποίηση είναι παντού γύρω μας και φυσικά όλα αυτά σχετίζονται άμεσα με την σεξουαλική κακοποίηση. Είναι απίστευτος ο αριθμός των κακοποιητικών φράσεων που έχει ακούσει ένας άνθρωπος γύρω του πριν φτάσει σε σημείο να κακοποιήσει σεξουαλικά.
Βλέπουμε στο βιβλίο, mail και facebook τη λέξη ukuna. Τι είναι αυτό το ukuna;
Ukuna είναι η κουζίνα σε απλά Ναηρικά. Έτσι έλεγε την κουζίνα ο Νάηρο όταν άρχισε να μιλάει. Στην ουκούνα γίνονται όλα, γιατί δεν υπάρχει γραφείο στο σπίτι. H ukuna έχει και βιβλιοθήκη πιο μέσα, η οποία λειτουργεί ως δανειστική για την ελληνόφωνη -κι όχι μόνο- κοινότητα του Βερολίνου, με 1200 βιβλία, σε 40 τουλάχιστον γλώσσες. Η ukuna livrary είναι λάιβραρι κι όχι λάιμπραρι, γιατί είναι μια βιβλιοθήκη ζωντανή, που μέσα της μπορείς να χοροπηδήσεις, να χορέψεις, να φωνάξεις, να παίξεις, να αγκαλιάσεις. Στο άνοιγμα της βιβλιοθήκης στο κοινό με ώθησε το πραγματικά εχθρικό κλίμα της πλησιέστερης σε μας βιβλιοθήκης. Είπα πως πρέπει να κάνουμε τη δική μας, να γίνουμε βιβλιοθηκ-ONTA. Αυτός θα ήταν ένας βιωματικός τρόπος για να ζήσουμε το μοίρασμα.
Εικονοβιβλία μαζεύω εδώ και 20 χρόνια, πράγμα που βοήθησε. Κρίμα είναι, σκέφτηκα, να δίνω τόσα λεφτά και να τα χαίρομαι εγώ και ένα -δύο παιδιά. Ας τα χαρούν περισσότεροι. Αν λοιπόν, ζεις στο Βερολίνο και θέλεις εικονοβιβλία στην Ελληνική, γράψε μου. Η ukuna έχει και το stories που βγάζει διάφορες ιστορίες και τραγούδια. Στην ουκούνα μπορεί να είναι όποιο πλάσμα το θελήσει και είναι αυτόματα όσοι άνθρωποι έχουν βοηθήσει τους σκοπούς της, είναι οικογένεια για όσα πλάσματα δεν έχουν, νιώθουν μόνα. Και να δώσω και λίγο χώρο σ’ ένα τατού μου να σας τα πει, ουκούνα σημαίνει: “ΥΟU ARE NOT ALONE”.
