Μέχρι ποιο σημείο τα πολιτισμικά έθιμα είναι στο απυρόβλητο; Τι γίνεται όταν αυτά αποτελούν παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων;
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Κλειτοριδεκτομής – ή αλλιώς γυναικείας περιτομής – ζητήματα όπως τα δικαιώματα των γυναικών, οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η ισότητα των δυο φύλων έρχονται στο προσκήνιο.
Η κλειτοριδεκτομή
Η κλειτοριδεκτομή, σύμφωνα με το έθιμο, αποτελεί το βάπτισμα του πυρός στην αναπαραγωγική ηλικία και το γυναικείο «γίγνεσθαι». Συμβαίνει για ρυθμίσει τη σεξουαλική συμπεριφορά των γυναικών καθιστώντας τες αφιερωμένες στο μεγάλωμα των παιδιών τους, άξιες μητέρες. Σε διάφορες μάλιστα χώρες η κλειτορίδα θεωρείται ως ένα αρσενικό στοιχείο στο γυναικείο σώμα, οπότε όταν εκλείπει, η γυναίκα ολοκληρώνει το πεπρωμένο του βιολογικού της φύλου όντας πιο υπάκουη, λόγω των μειωμένων σεξουαλικών ορμών της. Σε χώρες όπως η Αίγυπτος και το Σουδάν, μάλιστα, θεωρείται μια μορφή «εξαγνισμού». Στην πράξη πρόκειται για τον ακρωτηριασμό της κλειτορίδας – με πιο διαδεδομένη την πρακτική της ολοκληρωτικής αφαίρεσης ή ενός μικρού τμήματος της κλειτορίδας. Τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για αυτή την «περιτομή» ποικίλλουν ανάμεσα σε σπασμένα γυαλιά, λεπίδες, ξυράφια, σκουριασμένα μαχαίρια, αιχμηρές πέτρες, αγκάθια ακακίας και άλλα. Το ότι τις περισσότερες φορές αυτά τα «εργαλεία» δεν υπόκεινται καμία αποστείρωση είναι σχεδόν περιττό να αναφερθεί. 6.000 νεαρά κορίτσια 4-12 ετών καθημερινά αναγκάζονται να υποστούν αυτό το καμουφλαρισμένο κάτω από το εθιμικό νομιμοποιητικό πλαίσιο βασανιστήριο, το οποίο και φέρουν εις πέρας κυρίως ηλικιωμένες γυναίκες που τελούν χρέη μαίας, θεραπεύτριας, ή ακόμη και μάγισσας. Τελείται μακριά από το χωριό ή τον οικισμό ώστε να μην ακούγονται οι κραυγές του νεαρού κοριτσιού, το οποίο μετά το πέρας της διαδικασίας μένει απομονωμένο σε μια καλύβα μέχρι να επουλωθούν οι πληγές του.
Επιπτώσεις σε σωματικό και ψυχολογικό επίπεδο
Πολλά κορίτσια οδηγούνται στο θάνατο κατά τη διάρκεια της διαδικασίας λόγω αιμορραγίας, μολύνσεων, πόνου ή σοκ. Το βέβαιο είναι ότι οι γυναίκες που έχουν υποστεί κλειτοριδεκτομή αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας εφ’ όρου ζωής τα οποία αφορούν στην έμμηνο ρύση, λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος καθώς και δυσκολίες και επιπλοκές κατά τη σεξουαλική επαφή.
Μέχρι και σήμερα δεν έχει επίσημα συνδεθεί με ψυχολογικές επιπτώσεις. Ωστόσο, μεμονωμένες περιπτώσεις συνδέουν ένα μικρό αριθμό γυναικών που έχουν υποστεί κλειτοριδεκτομή με κλινικές περιπτώσεις ψυχικών ασθενειών. Είναι σαφές, ωστόσο, πως οι περισσότερες εξ’ αυτών βιώνουν για το υπόλοιπο της ζωής τους άγχος, μετατραυματικό στρες, αισθήματα φόβου, ταπείνωσης και προδοσίας. Το παράδοξο δε, είναι ότι παρατηρούνται συμπεριφορές πιο «ήρεμες» και «υπάκουες», οι οποίες και ικανοποιούν το ζητούμενο της όλης διαδικασίας.
Το υπόβαθρο
Η βάναυση αυτή πρακτική δε συνεχίζει να υπάρχει στο χρόνο λόγω αρσενικών δυνάμεων που καταδυναστεύουν τη γυναικεία φύση και ελευθερία. Οι γυναίκες αυτές έχουν γαλουχηθεί με δεδομένο σταθμό της ζωής τους την κλειτοριδεκτομή. Γνωρίζουν πως όποια γυναίκα αντισταθεί στο έθιμο και δεν κάνει το καθήκον της θα είναι καταραμένη, δε θα μπορεί να βρει σύζυγο και θα την ακολουθεί το στίγμα του «βρώμικου» θηλυκού. Η αρχέγονη ανάγκη για κοινωνική ενσωμάτωση δεν τους επιτρέπει να αμφισβητήσουν τη βεβαιότητα του βιώματος αυτής της τελετής, την οποία πολλές από αυτές περιμένουν ως μια μεγάλη γιορτή ζώντας σε άγνοια για το τι ακριβώς περιλαμβάνει. Πολλοί Ευρωπαίοι μελετητές υποστηρίζουν την άποψη πως η κλειτοριδεκτομή αποτελεί ένα έθιμο το οποίο δεν επηρεάζει σε κανένα επίπεδο τη σεξουαλική ζωή των γυναικών αυτών.
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η κλειτοριδεκτομή φαίνεται να είναι ένα έθιμο αρχαιότερο των θρησκειών. Έχει συνδεθεί πολλάκις με το Ισλάμ αλλά αφενός το Κοράνι δεν αναφέρει κάτι ανάλογο, αφετέρου η πρακτική αυτή έχει υιοθετηθεί από «πιστούς» και απίστους. Μεταξύ άλλων η «γυναικεία περιτομή» λαμβάνει χώρα σε Αίγυπτο, Αιθιοπία, Γουινέα, Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία, Σομαλία, Τσαντ, Σουδάν, Ακτή Ελεφαντοστού, Κένυα, Σιέρα Λεόνε, Μπουρκίνα Φάσο, Λιβερία, Ινδονησία,Υεμένη, Μάλι, Λιβερία, Ομάν, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα καθώς και σε μουσουλμανικές κοινότητες σε Ευρώπη, ΗΠΑ και Καναδά.
Σήμερα λοιπόν, λαμβάνει χώρα ένα έθιμο που καταπατά αδιαμφισβήτητα και σε βάθος ένα ανθρώπινο δικαίωμα. Προσβάλλει τη γενετήσια αξιοπρέπεια της γυναίκας. Της αφαιρεί το δικαίωμα στη σεξουαλική επιθυμία, το δικαίωμα στον οργασμό. Αυτό είναι καθαρά αντρικό προνόμιο. Υπονοεί ότι το να απολαμβάνεις το σεξ – γυναίκα – σε καθιστά αυτόματα ανάξια του δώρου της μητρότητας.
Η Φύση χάρισε ένα όργανο με μοναδικό λόγω ύπαρξης τη μετάδοση σεξουαλικών αισθήσεων στη γυναίκα και ο άνθρωπος της το αρπάζει με μια βια καμουφλαρισμένη κάτω από κοινωνικές νόρμες, δεισιδαιμονίες και απειλές κοινωνικού αποκλεισμού από το “νορμάλ”. Μήπως με τον ένα ή τον άλλο τρόπο όλοι μας βιώνουμε μια νοητική “κλειτοριδεκτομή” με αποτέλεσμα να μη ζούμε συμφιλιωμένοι με τη διαφορετικότητα – ή και την πεζότητα – μας;
