Κορωνοϊός. Είναι ίσως η πρώτη φορά που κάτι τόσο μικρό σε μέγεθος επηρεάζει και παραλύει σχεδόν τα πάντα. Πράγματα που θεωρούνται δεδομένα, καταστάσεις που ήταν σταθερές και αυτονόητες πλέον δεν είναι. Καθημερινά όλο και περισσότεροι άνθρωποι νοσούν, κάποιοι λίγοι εξ’αυτών χάνουν τη ζωή τους. Η οικονομία και οι διάφοροι δείκτες της καταποντίζονται συνεχώς ενώ η καθημερινότητά μας έχει αλλάξει σε πολύ μεγάλο βαθμό. Η ανθρωπότητα προβληματίζεται και προσπαθεί να προστατευτεί υιοθετώντας προς το παρόν αμυντικές τακτικές, όπως η χρήση μάσκας, η αποφυγή συναθροίσεων, ο κατ’οίκον περιορισμός, η απολύμανση, ο καθαρισμός επιφανειών όπου πιθανόν να φιλοξενούνται μικρόβια, το σχολαστικό πλύσιμο των χεριών.
Stop! Alert!
Πλύσιμο, καθαρισμός, απολύμανση. Λέξεις που η υπερβολική τους εφαρμογή ορισμένες φορές θεωρείται ψυχαναγκασμός. Και αφού λόγω του κορωνοϊού και των συνεπειών του η ψυχική υγεία έρχεται στο προσκήνιο για ακόμη μία φορά καλό θα ήταν να ξεκαθαρίσουμε κάποια πράγματα προκειμένου κάποιοι και κάποιες να ανακουφιστούν, καθώς ανησυχούν ότι λόγω της πρόληψης για τον περιβόητο ιό εμφανίζουν σημάδια ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής.
Έχουμε και λέμε:
Τα άτομα με ΙΨΔ (Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή) τείνουν να εμφανίζουν υπερλεπτομερειακή σκέψη συνοδευόμενη από λεπτολογία. Παράλληλα, η συμπεριφορά τους πολλές φορές είναι ενοχλητική και κουραστική τόσο για τους ίδιους, όσο και για τους άλλους γύρω τους. Αυτό οφείλεται στην ανάγκη τους για επίτευξη τελειότητας, άσκησης ελέγχου αλλά και για εξασφάλιση βεβαιότητας-ασφάλειας-σιγουριάς σε ό,τι κάνουν. Οι ιδεοληψίες μπορούν να είναι διαφόρων ειδών.
Στην περίπτωση που σχετίζονται με την καθαριότητα μιλάμε για ιδεοληπτικό φόβο μόλυνσης, ο οποίος οδηγεί σε τελετουργίες πλυσίματος και καθαρισμού:
Συχνό πλύσιμο χεριών που διαρκεί αρκετή ώρα και γίνεται με αυστηρό και συγκεκριμένο τρόπο. Ενώ σε κάθε περίπτωση αποφεύγεται κάθε άμεση επαφή με δυνητικά μολυσμένα ή βρώμικα αντικείμενα-επιφάνειες. Επίσης, τα άτομα αυτά είναι ικανά σε περίπτωση που θεωρήσουν πως έχουν κάνει κάποιο σφάλμα κατά τη διάρκεια του καθαρισμού ή του πλυσίματος των χεριών να εκτελέσουν την όλη διαδικασία υποχρεωτικά από την αρχή, όσες φορές και αν χρειαστεί. Οι συμπεριφορές αυτές θεωρούνται παθολογικές λόγω της έντασης, της συχνότητας και της επαναληψιμότητάς τους. Αυτές όμως παρέχουν μόνο προσωρινή ανακούφιση περί της μη μόλυνσης η οποία παρέρχεται με την πάροδο του χρόνου. Ο ιδεοψυχαναγκαστικός είναι άνθρωπος που παρουσιάζει εμφανή δυσφορία, καθώς δε μπορεί να αντισταθεί στους ψυχαναγκασμούς του, ενώ αρκετά συχνά εμφανίζει καταθλιπτικό συναίσθημα, αγχώδεις διαταραχές, διαταραχές ύπνου αλλά και διατροφικές διαταραχές. Συνεπώς για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού η πρόληψη για τον κορωνοϊό δε συνεπάγεται ούτε ταυτίζεται με την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.
Καλή όμως η πρόληψη σε όλες τις μορφές και τα επίπεδα. Με το άγχος και την ανησυχία που λίγο πολύ όλοι εμφανίζουμε τι γίνεται; Ορίστε μερικά απλά και χρήσιμα tips:
#Είναι προτιμότερο να επικεντρωθούμε στα γεγονότα, στις επιστημονικές γνώσεις και στα επίσημα στοιχεία παρά να καλλιεργούμε καταστροφικά σενάρια.
Πώς θα το καταφέρουμε αυτό; Μειώνοντας το χρόνο που ξοδεύουμε στα social media στα οποία επίσης θα πρέπει απαραιτήτως να φιλτράρουμε ό,τι διαβάζουμε με την κριτική μας σκέψη. Τι ακριβώς εννοούμε: Σκέψου πόσες φορές εντυπωσιάστηκες από ένα βαρύγδουπο ή πομπώδη τίτλο ενός άρθρου ή μιας δημοσίευσης, το άνοιξες για να το διαβάσεις και τελικά συνειδητοποίησες πως είτε το περιεχόμενο ήταν αρκετά πιο light, είτε ήταν παραπλανητικό;
Όχι μόνο οι τίτλοι των άρθρων αλλά και το περιεχόμενό τους πολλές φορές δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, ενώ το μόνο που καταφέρνουν είναι να σκορπίζουν φόβο και να αποπροσανατολίζουν. Μεγάλη προσοχή λοιπόν σε όσα διαβάζουμε. Σε τέτοιες περιπτώσεις ο χρυσός κανόνας είναι: Λίγα και καλά/ποιοτικά/επιστημονικά
# Παρατήρησε, αναγνώρισε, εξοικειώσου με αυτό που νιώθεις και αντιμετώπισε το
Εάν νιώθεις αγχωμένη παρατήρησε προσεκτικά τον εαυτό σου και τις ενδεχόμενες σωματικές αντιδράσεις και στη συνέχεια πέρασε στην αντεπίθεση. Είναι οπωσδήποτε προτιμότερο να το αντιμετωπίσουμε και να το ξεπεράσουμε παρά να το αφήσουμε να αλωνίζει μέσα μας και να μας κυριεύει. Διαφραγματικές αναπνοές, συνειδητή επικέντρωση σε κάτι ουδέτερο ή θετικό, ενασχόληση με τα αγαπημένα μας hobby, κουβέντα με τα αγαπημένα μας πρόσωπα. Όλα αυτά αποτελούν πρακτικές που ανακουφίζουν από το άγχος.
# Μίλησε και έκφρασε ανοικτά αυτό που σου συμβαίνει, αυτό που νιώθεις, αυτό που φοβάσαι
Μίλησε λοιπόν σε φίλους, σε συγγενείς, στο θεραπευτή σου. Κάθε φορά που μιλάμε ανοικτά για αυτά που μας απασχολούν και μας ανησυχούν είναι σα να ανοίγουμε ένα παράθυρο και να μπαίνει φως στο σκοτεινό δωμάτιο όπου κατοικούν οι φόβοι, οι αγχογόνες σκέψεις αλλά και όλες εκείνες οι άδηλες πτυχές του ψυχισμού μας. Είναι θεραπευτικό και οπωσδήποτε βοηθάει.
# Διατήρησε ενεργό τον κοινωνικό σου κύκλο
Το να απομονωθούμε από τον κορωνοϊό και να σπάσουμε την αλυσίδα μετάδοσης δε χρειάζεται να μας απομακρύνει από τους οικείους και τους αγαπημένους μας. Η επαφή και η επικοινωνία μαζί τους θα μας ανακουφίσει και θα μας καθησυχάσει, καθώς έτσι θα διαπιστώσουμε ότι δεν είμαστε μόνοι σε όλη αυτή τη δύσκολη κατάσταση. Μένουμε μέσα και επικοινωνούμε άφοβα με τους δικούς μας ανθρώπους!
# Τέλος, όλο αυτό που βιώνουμε ίσως να έχει και κάτι το θετικό
Θυμάσαι τότε που ευχόσουν να είχες λίγο περισσότερο χρόνο για να κοιμηθείς, να ξεκουραστείς, να χαλαρώσεις, να κάνεις τις δουλειές του σπιτιού, να είσαι κοντά στα παιδιά σου; Ορίστε λοιπόν. Θεία πρόνοια ή τραγική ειρωνεία; Όπως και αν το δει κανείς αυτό που μετράει είναι ότι οι συγκεκριμένες επιθυμίες έστω και υπό αυτές τις συνθήκες έγιναν πραγματικότητα.
Το κείμενο επιμελήθηκε ο Αλέξανδρος Γεροντίδης, ψυχολόγος με ειδίκευση στη Γνωσιακή Συμπεριφοριστική θεραπεία.
