Στην αρχή, μοιάζει σαν στοίχημα. Σαν πρόκληση προσωπική. Λες πως ο κόσμος μπορεί να είναι ένα πραγματικά όμορφο μέρος. Κι ό,τι υπάρχει για να τον «ασχημαίνει», μπορεί απλώς να αλλάξει. Με τη βοήθειά σου φυσικά. Μπορείς να δείξεις στους ανθρώπους το δρόμο προς την ειλικρίνεια, την καλοσύνη.
Είναι γεγονός: Υπάρχει κάτι που μας ιντριγκάρει στο τραύμα, στις προβληματικές συμπεριφορές. Σαν μια κατασκευή που ολοκληρώθηκε λανθασμένα, με αποτέλεσμα να μη λειτουργεί σωστά. Σκέφτεσαι: «Αν το αναλάβω, μπορώ να το διορθώσω, να το κάνω όπως πρέπει να είναι». Κι ύστερα αυτό μετατρέπεται σ’ ένα προσωπικό στοίχημα.
Άλλωστε, όλοι έχουμε λίγο πολύ μέσα μας το σύνδρομο του «φροντιστή», του ανθρώπου που αισθάνεται -και αναλαμβάνει- την ευθύνη να διορθώσει…όχι τον εαυτό του, αλλά κάποιον άλλο. Εδώ που τα λέμε, είναι πιο εύκολο να ασχολούμαστε με τα «στραβά» των άλλων, σωστά;
Γιατί μας ελκύει η ιδέα να «διορθώνουμε» τους ανθρώπους;
Η συμπεριφορά του φροντιστή έχει συνήθως τις ρίζες της σε προσωπικά βιώματα. Η ψυχολόγος Natalie Gutiérrez εξηγεί ότι τα άτομα που μεγάλωσαν μέσα σε περιβάλλοντα σύγκρουσης ή φροντίδας ενός μέλους έχουν κληθεί να παίξουν αυτό το ρόλο και μπορεί να είναι ιδιαίτερα επιρρεπή σε αυτή τη δυναμική.
Μόνο που οι άνθρωποι δεν είναι άψυχες κατασκευές, αλλά πολυσύνθετες οντότητες. Και το κυριότερο, έχουν δική τους βούληση. Δεν θα αλλάξουν σαν ζυμάρι στα χέρια κάποιου, μόνο και μόνο επειδή ο φροντιστής τους το αποφάσισε.
Να σου πω κάτι όμως; Δεν θα τα καταφέρεις. Το να μπορείς να διορθώσεις κάποιον προϋποθέτει ότι κατέχεις τις απαντήσεις στις προκλήσεις του κι ότι ο ίδιος είναι έτοιμος να εφαρμόσει τις λύσεις σου. Η αλλαγή, όμως, απαιτεί αυτογνωσία, προσπάθεια και προθυμία για ανάπτυξη – όλα αυτά προέρχονται από το ίδιο το άτομο. Κανείς δεν θα αλλάξει αν ο ίδιος δεν το θελήσει κι αν δεν είναι έτοιμος γι’ αυτό.
«Διορθώνοντας» τους άλλους, καταλήγεις να βλάπτεις τον εαυτό σου
Όπως σημειώνει η κλινική ψυχολόγος Adia Gooden, αναλαμβάνοντας τον ρόλο του σωτήρα, κινδυνεύεις να ενισχύσεις τη δυναμική που επιτρέπει ανθυγιεινές συμπεριφορές. Η συνεχής δικαιολόγηση ή συγχώρεση των κακών συμπεριφορών κάποιου στέλνει ένα ηχηρό μήνυμα: «Δεν χρειάζεται να αναλάβεις την ευθύνη, γιατί θα το χειριστώ εγώ για σένα» ή «Θα είμαι πάντα εδώ, ανεξάρτητα από το πώς μου φέρεσαι». Όλα αυτά συνθέτουν μια σχέση προβληματική, χωρίς όρια και αμοιβαίο σεβασμό. Κι αυτό είναι η συνταγή για την καταστροφή.
Καιρός να παραιτηθείς από το ρόλο
Είναι, λοιπόν, καιρός να εγκαταλείψεις την προσπάθεια. Γιατί όσο υπέροχο είναι να βρίσκεσαι δίπλα στους ανθρώπους που αγαπάς, να νοιάζεσαι γι’ αυτούς και να τους υποστηρίζεις, δεν είναι σε καμία περίπτωση δουλειά σου να τους διορθώσεις. Και, στην τελική, δεν σου αξίζει αυτός ο ρόλος.
Όταν ο αμοιβαίος σεβασμός και η προσπάθεια λείπουν από το «τραπέζι», είναι σειρά σου να απομακρυνθείς. Στο τέλος της ημέρας, αυτό που πρέπει να θυμάσαι είναι ότι δεν μπορείς τελικά να «διορθώσεις» κανέναν. Και ξέρεις κάτι; Η συνειδητοποίηση αυτή είναι πολύ απελευθερωτική. Η ιδέα είναι απλή: Μετατόπισε την εστίασή σου προς τον εαυτό σου. Επικεντρώσου στο τι χρειάζεσαι εσύ από τις σχέσεις σου με τους άλλους για να νιώθεις καλά μέσα σε αυτές. «Είναι στο χέρι σου να επιλέξεις ποιες συμπεριφορές ανέχεσαι και ποιες όχι», λέει η δρ. Gooden.
Άσε, λοιπόν, τους άλλους να χαράξουν το δικό τους δρόμο, ακόμη κι αν αυτό δεν ταιριάζει με τις προσδοκίες σου. Έτσι τους βοηθάς πραγματικά. Και, στο μεταξύ, επικεντρώσου στο να γίνεσαι η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου.
