Η «υγιεινή διατροφή» είναι αυτή που είναι ισορροπημένη, σε κάνει να νιώθεις καλά και προσφέρει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού. Τι σημαίνει λοιπόν «φτωχός»;

Οι περισσότεροι από εμάς πιθανώς πιστεύουμε ότι γνωρίζουμε τι συνιστά μια «υγιεινή» και μια «ανθυγιεινή» διατροφή. Υγιεινή σημαίνει η κατανάλωση μιας στοίβας φρούτων και λαχανικών, ενώ μια ανθυγιεινή διατροφή είναι αυτή που αποτελείται σε μεγάλο βαθμό από πρόχειρο φαγητό, ανθρακούχα ποτά και γενικότερα «ανθυγιεινά τρόφιμα». Τρόφιμα δηλαδή που απολαμβάνουμε περισσότερο όπως σοκολάτα, μπέργκερ πίτσες κ.α. Σωστά; Λοιπόν, όλα είναι λίγο πιο διαφοροποιημένα από αυτό.

Η υγιεινή διατροφή έχει να κάνει με την ισορροπία.

Ίσως ένας τρόπος για να διαχωριστούν λίγο καλύτερα αυτές οι δυο έννοιες είναι η αλλαγή του λεξιλογίου. Θα πρέπει να μιλάμε για κακές δίαιτες, παρά για ανθυγιεινές. Και αυτό γιατί η λέξη «φτωχός» είναι πιο ακριβής: μιλάμε για δίαιτες που στερούνται διατροφικά σε βιταμίνες, μέταλλα και άλλα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά (φυτικές ίνες, αντιοξειδωτικά) με αποτέλεσμα την πιθανή πρόκληση προβλημάτων υγείας, μακροπρόθεσμα.

Στο τελευταίο της βιβλίο, The Science of Nutrition, η διατροφολόγος Rhiannon Lambert εξηγεί ότι «ένας βασικός τρόπος για τον ορισμό μιας κακής διατροφής είναι αυτή που έχει υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά οξέα, αλάτι και ζάχαρη». Τα επεξεργασμένα τρόφιμα, γράφει, «ευθύνονται για μεγάλο μέρος της περίσσειας: τα ¾ του αλατιού στη διατροφή μας προέρχονται από επεξεργασμένα τρόφιμα, 3 μεγάλες φέτες πίτσας λαχανικών θα μπορούσαν να περιέχουν περίπου 12 γραμμάρια αλατιού (το RDA αλατιού για ενήλικες είναι 6 γραμμάρια). Αλλά το γρήγορο φαγητό είναι μόνο ένας παράγοντας που συμβάλλει σε αυτό. Για παράδειγμα, μια κουταλιά της σούπας σάλτσα σόγιας σε ένα υγιεινό stir-fry θα μπορούσε να αυξήσει την περιεκτικότητά του σε αλάτι στα 3 γραμμάρια.

Αυτό που πρέπει να θυμάσαι είναι ότι μια κακή διατροφή δεν είναι μόνο η κατανάλωση πολλών επεξεργασμένων τροφίμων, αλλά και η μη κατανάλωση αρκετών τροφίμων πλούσιων σε θρεπτικά συστατικά. Αυτό σημαίνει ότι κάποιος που τρώει πολύ λίγο και ως αποτέλεσμα φαίνεται μικρόσωμος θα μπορούσε να έχει πολύ λιγότερο υγιεινή διατροφή από κάποιον που απολαμβάνει ένα μείγμα επεξεργασμένων και θρεπτικών τροφών και είναι μεγαλόσωμος.

Ενώ είναι πλέον γνωστό ότι η χρόνια υπερκατανάλωση τροφών υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και ζάχαρη μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2 και για καρδιαγγειακές παθήσεις, η διατροφολόγος Rhiannon Lambert, τονίζει : «Αντί να εστιάζεις απλώς στον αριθμό των θερμίδων, σκέψου εάν υπάρχει αρκετή ποικιλία στην καθημερινή διατροφή σου και κατά πόσο η συνολική ποιότητα αυτής είναι καλή».

Αυτό σημαίνει ότι πρέπει ελέγξεις εάν η διατροφή σου περιλαμβάνει μια σειρά από λαχανικά, φρούτα, δημητριακά ολικής αλέσεως, τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση, πηγές πρωτεϊνών, λίπη και αυτές τις άχρηστες διατροφικά αλλά ωφέλιμες για την ψυχή τροφές.

Μια κακή διατροφή θα μπορούσε επίσης να είναι μια δίαιτα που περιλαμβάνει μόνο ωμά φρούτα και λαχανικά, χωρίς να δίνεται προσοχή στα πλούσια σε πρωτεΐνες φασόλια, για παράδειγμα. Ο αρνητικός θόρυβος γύρω από τις δίαιτες κέτο που είναι πλούσιες σε άπαχη πρωτεΐνη και λίπος αλλά δεν έχουν υδατάνθρακες, συμπεριλαμβανομένων των δημητριακών και των τροφών που αγαπούν το έντερο, όπως το προζύμι, είναι ένα παράδειγμα του πώς οι φαινομενικά υγιεινές δίαιτες μπορεί να είναι στην πραγματικότητα αρκετά φτωχές.

Είναι γνωστό, για παράδειγμα, ότι η μη κατανάλωση αρκετών φυτικών τροφών μπορεί να έχει πραγματικά καταστροφικά αποτελέσματα για την υγεία και το προσδόκιμο ζωής.

Το 2019, μια μελέτη διαπίστωσε ότι η χαμηλή κατανάλωση φρούτων μπορεί να συνέβαλε σε περισσότερους από 1 εκατομμύριο θανάτους από εγκεφαλικό σε όλο τον κόσμο και σε περισσότερους από 500.000 θανάτους από καρδιακές παθήσεις κάθε χρόνο. Η χαμηλή πρόσληψη λαχανικών ευθύνεται για 200.000 θανάτους από εγκεφαλικά και πάνω από 800.000 θανάτους από καρδιακές παθήσεις ετησίως.

Από την άλλη δεν έχει βρεθεί κάποια μελέτη που να έχει βρει τόσο εντυπωσιακά στατιστικά στοιχεία θανάτων που συνδέονται με την καθημερινή κατανάλωση ενός ντόνατ.Η παχυσαρκία μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες κάποιου για ασθένεια (η οποία δεν θα προκαλείται απαραίτητα από μια καθημερινή μερίδα τηγανισμένης, ζαχαρωμένης ζύμης), αλλά είναι η έλλειψη καίριας σημασίας θρεπτικών συστατικών που είναι πιο θανατηφόρα.

Το θέμα είναι ότι πολλοί από εμάς έχουν πραγματικά κακή διατροφή.

Μελέτες έχουν δείξει ότι είμαστε πιο επιρρεπείς στο να βρίσκουμε τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι, λιπαρά και ζάχαρη ευχάριστες και εθιστικές, καθώς διεγείρουν τα κέντρα ανταμοιβής του εγκεφάλου. Και δεδομένων των τελευταίων δύο ετών που είχαμε, είναι κατανοητό γιατί ορισμένοι θα έχουν δώσει προτεραιότητα στην κατανάλωση τροφών που μαγειρεύονται γρήγορα και είναι εγγυημένο ότι θα δώσουν ένα γρήγορο boost ενδορφίνης έναντι των φυτικών τροφών.

Λίγα λόγια για τη φτώχεια

Όταν πρόκειται για κακές δίαιτες, ωστόσο, συχνά έχει να κάνει τόσο με την επιλογή όσο και με την ανάγκη. Μια μελέτη του 2018 από το Food Foundation επισημαίνει το γεγονός ότι το ένα πέμπτο των πιο φτωχών νοικοκυριών στο Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να δαπανήσει το 40% του διαθέσιμου εισοδήματός του για να ακολουθήσει μια υγιεινή διατροφή, σε σύγκριση με το 8% που ισχύει για τα πιο πλούσια νοικοκυριά.

Σαφώς, κοστίζει να τρως καλά. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που πρέπει να συνεκτιμώνται. Οι πιο υποβαθμισμένες περιοχές είναι πιο πιθανό να έχουν ένα σωρό fast food καταστήματα παρά ένα μεγάλο σούπερ μάρκετ.

Έτσι, όταν μιλάμε για κακές δίαιτες, πρέπει να λάβουμε υπόψη την κοινωνικοοικονομική διαθεσιμότητα υγιεινών τροφίμων. Είναι προνόμιο να μπορείς να τρως καλά. Η άσκηση της ευγνωμοσύνης για την τροφή στην οποία έχουμε πρόσβαση είναι ένα καλό σημείο εκκίνησης για την άρση των ενοχών τροφής.

Και να θυμάσαι ότι το επεξεργασμένο δεν σημαίνει αυτόματα ανθυγιεινό.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι μια δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε επεξεργασμένα τρόφιμα δεν είναι απαραίτητα ανθυγιεινή. Τα κατεψυγμένα λαχανικά, ορισμένα δημητριακά ολικής αλέσεως, τα ψάρια και το τόφου είναι όλα υγιεινά, αλλά πρέπει να υποστούν επεξεργασία για να διατηρηθούν ή να διατεθούν διατροφικά. Τρόφιμα όπως το ξινολάχανο και τα εμπλουτισμένα γάλατα είναι και τα δύο καλύτερα για τον οργανισμό από το αρχικό προϊόν, χάρη στην επεξεργασία. Τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα είναι εκείνα που στερούνται θρεπτικών συστατικών και πρέπει να καταναλώνονται μέτρο.

Τέσσερα παραδείγματα που θα σε βοηθήσουν να καταλάβεις πόσο επεξεργασμένο είναι το φαγητό σου: 

• Μη επεξεργασμένο: φρέσκο γλυκό καλαμπόκι (με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες).
• Ελάχιστα επεξεργασμένο: κονσέρβα γλυκό καλαμπόκι (με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, θα μπορούσε να έχει προστεθεί αλάτι για συντήρηση).
• Επεξεργασμένο: ποπ κορν (αλλοιωμένο αλλά μπορεί να είναι φρέσκο με προσθήκη θερμότητας, μπορεί να έχει προστεθεί αλάτι, λίπος ή ζάχαρη).
• Εξαιρετικά επεξεργασμένο: σιρόπι καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη (φτιαγμένο από άμυλο καλαμποκιού, που χρησιμοποιείται ως γλυκαντικό)

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ: Διατροφή και ημικρανίες: Σχετίζονται;