«Ένας ναρκισσιστής δεν ενδιαφέρεται για το αν εσύ περνάς καλά μέσα σε αυτό. Το να είναι εκείνος ικανοποιημένος του αρκεί». 

Γνωρίζεις κάποιον, στην αρχή δεν είσαι τόσο σίγουρη ότι σ΄ αρέσει. Δίνεις μία ευκαιρία, αρχίζει να σε κερδίζει με τα λόγια του. Βγαίνεις τελικά και σ΄ αρέσει. ¨Αποκλείεται να είναι τόσο καλός¨ σκέφτεσαι και χαίρεσαι. Ξεκινάτε να βγαίνετε λίγο πιο συχνά, πιστεύεις ότι αυτός είναι επιτέλους ο κατάλληλος. Ξαφνικά κάποιες συμπεριφορές αλλάζουν. Χάνεται, θέλει να σε βλέπει μόνο όποτε εκείνος δεν έχει κανονίσει κάτι άλλο, σου προτείνει μόνο, όταν γνωρίζει, πως η απάντηση θα είναι αρνητική. Δεν έχει την ίδια επιθυμία να μιλάτε όπως στην αρχή.

Δείχνει να μην έχει συναισθήματα για εσένα, τον ενδιαφέρει μόνο η προσωπική του απόλαυση και καλοπέραση. Σε κάνει να νιώθεις άσχημα για τον εαυτό σου, προβάλλοντας εκείνον ότι τα κάνει όλα τέλεια, είναι ο καλύτερος σε όλα και από όλους. Όταν ξεκινάς να θίξεις το θέμα, εκείνος απαντάει σαν να μην έχει συμβεί τίποτα και υποστηρίζει ότι είναι όλα στο μυαλό σου. Εσύ τον αποφεύγεις, εσύ δεν έχεις επιθυμία να τον δεις και το γυρνάει όλο επάνω σου. Επιστρέφει πάντα, όταν απλά θέλει να ξεδιψάσει την επιβεβαίωσή του και μετά φεύγει πάλι. Και κάπου εκεί ξυπνάς.

Στην αρχή δεν μπορούσες να αντιληφθείς κάποια πράγματα γιατί μπλεκόσουν συναισθηματικά, σαν ένα πέπλο να κάλυπτε όλα αυτά που έκανε. Όταν τελικά αποστασιοποιείσαι, αντιλαμβάνεσαι ότι κάτι δεν πάει καλά μ΄ αυτόν. Δικαιολόγησες πολλές συμπεριφορές στους άλλους αλλά και σε εσένα την ίδια. Τελικά δεν είσαι εσύ το πρόβλημα κι ας σε έκανε να πιστεύεις έτσι.

Σου θυμίζουν κάτι όλα αυτά; Πάνω κάτω όλες και όλοι, δεν εντοπίζεται συγκεκριμένα σε ένα φύλο, έχουμε βρεθεί σε αντίστοιχη θέση. Η πρώτη λέξη που μας έρχεται στο μυαλό για να χαρακτηρίσουμε αυτόν τον άνθρωπο είναι ναρκισσιστής. Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούμε αρκετά συχνά αυτήν την λέξη.

Τι σημαίνει στην πραγματικότητα;

Η Mindset και NLP coach και ιδρύτρια του Coach the Life, χώρου προσωπικής ανάπτυξης και αυτοβελτίωσης, Μάρθα Παπακωνσταντίνου, προσεγγίζει με απλά λόγια τον ορισμό του ναρκισσισμού. «Ο ναρκισσισμός είναι μία διαταραχή προσωπικότητας. Οι ναρκισσιστές διακατέχονται από θυμό, δεν δέχονται κριτική, θεωρούν τον εαυτό τους τέλειο και άξιο θαυμασμού, μπορούν να εκμεταλλευτούν τους πάντες και φυσικά πιστεύουν πως τα πάντα τους ανήκουν».

Σύμφωνα με πολλούς ειδικούς ψυχικής υγείας, ο συγκεκριμένος όρος σήμερα χρησιμοποιείται σε υπερβολικό βαθμό στο κομμάτι των ανθρώπινων σχέσεων. Ο όρος έχει εκτοξευθεί στη συνείδησή μας και το ανησυχητικό είναι ότι όλο και περισσότερα άτομα έχουν τα χαρακτηριστικά ενός νάρκισσου. Σε επίσημα στοιχεία (Current Opinion in Psychiatry, ανασκόπηση του 2013) όμως φαίνεται πως ο ναρκισσισμός επηρεάζει μόνο το 0,5 έως το 5% των ατόμων στις ΗΠΑ. Πολλές φορές όμως οι επαγγελματίες αποφεύγουν την επίσημη διάγνωση γιατί δεν θέλουν ο όρος αυτός να ακολουθεί το άτομο σε όλη του τη ζωή. Ο θεραπευτής Israa Nasir, MHC υποστηρίζει πως ένας άνθρωπος με ναρκισσιστικά στοιχεία δεν σημαίνει απαραίτητα πως είναι ναρκισσιστής, μπορεί να είναι αυτόνομες συμπεριφορές, πρέπει να διαθέτει μία σειρά και να πληροί συγκεκριμένα κριτήρια αυτής της ψυχικής διαταραχής.

Θα αναφέρουμε κάποια από αυτά τα κριτήρια και χαρακτηριστικά στο κομμάτι των (ερωτικών) σχέσεων που εμπλέκεται το συναίσθημα. Η life coach και ψυχοθεραπεύτρια Αθηνά Λεμονάκη μέσα από ένα ποστ στο Instagram κατάφερε να αποδώσει ακριβώς και να κάνει απολύτως κατανοητά αυτά τα χαρακτηριστικά, αποθήκευσε το post και ας δούμε τι λέει.

Αρχικά, ξεκινάει «με την εικόνα που θα σου ”πουλήσει”. Θα πλασάρει τον εαυτό του ως έναν συγκροτημένο και συνειδητοποιημένο άνθρωπο, κερδίζοντας την εμπιστοσύνη σου και κάνοντάς σε να νιώσεις μοναδική. Αφού έχει καταφέρει αυτό, περνάει στη φάση της χειραγώγησης, επιδιώκοντας να έχει τον απόλυτο έλεγχο μέσα στις σχέσεις. Δημιουργεί καθεστώς που εξυπηρετεί μόνο εκείνον(ποσότητα επικοινωνίας, συναντήσεις, τρόπο συσχέτισης κλπ.).

Δεν διαθέτει εν συναίσθηση, δεν έχει την ικανότητα αλλά ούτε την επιθυμία να αναγνωρίσει τα συναισθήματα και τις ανάγκες σου. Δεν ενδιαφέρεται για το αν εσύ περνάς καλά μέσα σε αυτό. Το να είναι εκείνος ικανοποιημένος αρκεί. Επιδιώκει να λαμβάνει θαυμασμό και επιβεβαίωση και δεν αντέχει καθόλου την κριτική. Αν υπονοήσεις ότι δεν είσαι ικανοποιημένη ή τολμήσεις να κάνεις παράπονα, τα μεταφράζει ως γκρίνια και σε χαρακτηρίζει αχάριστη, υπερβολική, κουραστική. Μονοπωλεί τις συζητήσεις σας. Μόνο τα δικά του προβλήματα είναι σημαντικά, μόνο εκείνος τρέχει με τη δουλειά κλπ. Συμπεριφέρεται με υπεροψία και παράλληλα ΘΥΜΑΤΟΠΟΙΕΙΤΑΙ. Πιστεύει είναι καλύτερος από όλους και αξίζει τα καλύτερα […] όμως όλο κάτι γίνεται και αδικείται.

Έχει αδικαιολόγητη αίσθηση ανωτερότητας και θεωρεί και μόνο η ύπαρξή του στη ζωή του είναι ένα «θείο δώρο». Και αντίστοιχα εσύ πρέπει να του φέρεσαι. Δεν αντέχει την απόρριψη. Αν τον αφήσεις δε θα διστάσει να καταπατήσει τον εγωισμό ή ακόμα και την αξιοπρέπεια του προκειμένου να σε γυρίσει πίσω. Όχι όμως επειδή σε θέλει ή σε νοιάζεται. Όχι με σκοπό να αλλάξει όσα σε ενοχλούν. Δεν θα κάνει καμία έκπτωση σε αυτό. Θα το κάνει για να επαναφέρει το πρότερο καθεστώς και να συνεχίσει να ΣΕ ΕΚΜΕΤΑΛΕΥΕΤΑΙ.» Κλείνει αυτήν τη λίστα με μία συνειδητοποίηση «Αν του δείξεις ότι τον έχεις καταλάβει και τον έχεις ξεσκεπάσει, θα δείξει το αληθινό του πρόσωπο (θα σε υποτιμήσει, θα σου μιλήσει άσχημα). Γιατί δεν αντέχει, κάποιος άλλος να γνωρίζει το ποιος πραγματικά είναι. Θα προσπαθήσει να βγει από πάνω και θα φύγει με στόχο το επόμενο θύμα».

Είναι όλοι ναρκισσιστές; Όπως αναφέραμε πιο πάνω τα χαρακτηριστικά αυτά μπορεί να είναι αυτόνομες συμπεριφορές, πριν αποκαλέσεις με τον χαρακτηρισμό αυτόν κάποιον, αναρωτήσου. Παρ΄ όλ΄ αυτά αν νιώθεις ότι βρίσκεσαι μαζί με κάποιον ναρκισσιστή μην προσπαθήσεις να τον αλλάξεις, μην τον δικαιολογήσεις. Θέσε τα προσωπικά σου όρια, μην επιτρέψεις να φτάσεις στο σημείο να κατηγορήσεις τον εαυτό σου. Δείξε τον αυτοσεβασμό και την αυτοεκτίμηση που σου αξίζει και πήγαινε παρακάτω. Δεν θα λύσεις εσύ τα προβλήματα κανενός.