Γίνεται το φανάρι από κόκκινο πράσινο και πριν καν προλάβεις να φέρεις το ποδαράκι από το φρένο στο γκάζι, μπιιιιπ. Ο φιλικός και ευγενικός από πίσω οδηγός. Που αν ξεκινήσετε δυο δέκατα του δευτερολέπτου αργότερα, λογικά θα βγει η μέρα του τελείως εκτός προγράμματος.
Και στο χέρι σου ένα έξυπνο ρολόι. Μετράει τους παλμούς, τα βήματα, τις θερμίδες, το αν έχεις λιώσει στον καναπέ, αν έχεις στρες. Και, φυσικά, τι ώρα είναι, τι ώρα πρέπει να πας για ύπνο και πότε να ξυπνήσεις.
Πράσινα φανάρια και ρολόγια ακριβείας
Είναι όλα εκεί για σένα, να φροντίζουν ποτέ να μην ξεφεύγεις στο ελάχιστο. Πράσινα φανάρια, για να ακολουθείς το πρόγραμμα κατά γράμμα. Να προλάβεις να χωρέσεις στο 24ωρο όσα συνήθως δε χωράνε. Και ρολόγια ακριβείας, να φροντίζουν να σε συνεφέρνουν όταν περνάς τόσο φανταστικά που η θεωρία της σχετικότητας μπαίνει μπροστά και αφήνεσαι να μην ξέρεις τι ώρα έχει πάει. Αλλά όχι, πρέπει να ξέρεις, πλησιάζει η ώρα για την επόμενη υποχρέωση.
Και οι χτύποι του ρολογιού τώρα θα πάρουν μορφή αντίστροφης μέτρησης. Σου θυμίζει κάτι από βόμβα σε ταινία όλο αυτό; Καλά κάνει. Έχεις δει κάτι στη ζωή σου που να μπορεί αιώνια να γεμίζει χωρίς να αδειάζει αλλά και χωρίς να ξεχειλίζει; Μια σακούλα, ένα κουτί, έναν ασκό, το ποτήρι σου; Βασικές αρχές φυσικής, απλά δε γίνεται.
Έτσι κι εσύ. Έφτιαξες προγράμματα κι άλλα προγράμματα, προγράμματα μέσα στα προγράμματα, ενοχοποίησες την ξεκούραση και δοξολόγησες την πολυπραγμοσύνη. Γέμισες και γεμίζεις, μα δε θυμήθηκες να αδειάσεις. Κι αν κάποια στιγμή το έκανες, όλο και κάποιος ή κάτι θα βρέθηκε, να σου δημιουργήσει ενοχές. Και ξαναγέμισες. Η αντίστροφη μέτρηση, εδώ μετράει ανάποδα για σένα. Και το ποτήρι της υπόθεσης είσαι εσύ. Αν δεν αποσυμπιέζεσαι, κάποια στιγμή μια σταγόνα θα είναι υπερ-αρκετή για να ξεχειλίσεις.
Οι άλλοι κι εμείς
Το θέμα με την όλη φάση είναι ότι χάνεσαι. Αναλώνεσαι στα πότε και τα πώς, στους γύρω και τις ανάγκες τους, ενώ απομακρύνεσαι από τα θέλω και από εσένα. Με όλα να τρέχουν κι εσένα να κάνεις ό,τι μπορείς -πολλές φορές κι ό,τι δεν μπορείς- για να τα φτάσεις, η επαφή με τον εαυτό θολώνει.
Με τον τρόπο που έχουμε διαμορφώσει τις σύγχρονες -υπέρ του δέοντος- δικτυωμένες κοινωνίες, είσαι πάντα μαζί με άλλους. Κι όσο περισσότερο ενθαρρύνεται αυτό ως το πλέον αποδεκτό, τόσο λιγότερος χρόνος μένει για σένα. Γιατί ακόμη κι όταν δεν είσαι με άλλους σε όρους φυσικής παρουσίας, τους έχεις στο κινητό, το tablet, τον υπολογιστή, κάπου σε κάποια οθόνη. Να επικοινωνούν μαζί σου είτε η ώρα είναι κατάλληλη, είτε ακατάλληλη κι εσύ να απαντάς εκείνη την ώρα είτε σου αρέσει είτε όχι, απλώς για να παραμείνεις αρεστός.
Η κοινωνική αλληλεπίδραση σίγουρα είναι θησαυρός. Βελτιώνει την αντοχή μας στο στρες, βοηθά την ανοσία μας, αυξάνει μέχρι και το προσδόκιμο ζωής. Ενώ η κοινωνική απομόνωση έχει βρεθεί να αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, παχυσαρκίας, κατάθλιψης και Alzheimer και μειώνει το προσδόκιμο ζωής. Οι μελέτες όμως αυτές αφορούν ακραίες περιπτώσεις κοινωνικής απομάκρυνσης, όπως συμβαίνει σε ανθρώπους υπό αιχμαλωσία, παιδιά σε ορφανοτροφεία, κρατούμενους σε κελιά απομόνωσης.
Superfood του μυαλού
Αυτά περί ακούσιας απομόνωσης. Γιατί περί εκούσιας, τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά. Εκεί που πάντα κάτι συμβαίνει και κάποιος ή κάτι ζητά την προσοχή σου, εκεί που οι απαιτήσεις των γύρω αλλά και του ίδιου σου του εαυτού διαρκώς παίρνουν την ανιούσα, χάθηκε το διάλειμμα.
Το να περνάς χρόνο μόνος σου, κατ’ επιλογή δική σου, μόνο κακό δεν είναι. Για την ακρίβεια, είναι από εξαιρετικά ωφέλιμο έως απαραίτητο. Επιστημονικές μελέτες είναι εδώ να επιβεβαιώσουν και με τη βούλα, πως συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα που αφιερώνουμε στον εαυτό, χωρίς την παρουσία άλλων, προάγουν την προσωπική μας ευημερία. Αυτό διαμορφώνεται βέβαια, ανάλογα την προσωπικότητα του καθενός. Ένας εσωστρεφής χαρακτήρας αποζητά τον προσωπικό χρόνο περισσότερο, ένας εξωστρεφής λιγότερο. Σε κάθε περίπτωση, η στοχευμένη κοινωνική αποκοπή είναι για την ψυχική μας υγεία ό,τι τα superfoods για το σώμα.
Ίσως να το ΄χεις νιώσει κι εσύ. Εκείνη τη φορά που τα κοινωνικά σου πλάνα ακυρώθηκαν τελευταία στιγμή από άλλους κι εσύ αντί να νιώσεις ματαίωση, ένιωσες ανακούφιση. Καμπανάκι ήταν, να το ακούς. Η ανάγκη για εσωστρέφεια δεν είναι επιστημονική φαντασία, εμφανίζεται και στο πιο φανατικό party animal. Το μόνο που αλλάζει, είναι η συχνότητα.
Άλλο μοναξιά κι άλλο μοναχικότητα
Ο υπαρξιακός ψυχίατρος και συγγραφέας Irvin Yalom μας παρακινεί προς την επιλεγμένη μοναχικότητα. Υποστηρίζοντας, πως για να μπορέσουμε να συσχετιστούμε πλήρως με κάποιον άλλο, πρέπει πρώτα να έχουμε καταφέρει να συσχετιστούμε με τον ίδιο μας τον εαυτό. Γιατί αλλιώς, αν δεν έχουμε αποδεχθεί τη μοναχικότητά μας, χρησιμοποιούμε τους άλλους ως ασπίδα που μας προφυλάσσει από εκείνη.
Και άσε στην άκρη τα στερεότυπα. Πως πρέπει να έχεις πολλούς φίλους, να έχεις ερωτική σχέση, να διασκεδάζεις παντού και πάντα και good vibes only και δε συμμαζεύεται. Μοναξιά όλοι έχουμε νιώσει κάποια στιγμή στη ζωή μας, άλλοι περισσότερο, άλλοι λιγότερο. Σημασία έχει να θυμάσαι πως δε διαρκεί για πάντα, αφού όλα έρχονται και παρέρχονται, μέχρι να έρθουν και να φύγουν πάλι.
Άσε που μοναξιά και μοναχικότητα δεν είναι ένα και το αυτό. Μπορεί κανείς να είναι μαζί με άλλους ανθρώπους ή μέσα σε ένα τεράστιο πλήθος κι όμως να νιώθει μόνος. Αλλά μπορεί και να είναι πράγματι μόνος και να νιώθει κάθε άλλο παρά μοναξιά. Μοναχικότητα λέγεται και το έχει επιλέξει ο ίδιος συνειδητά. Ίσως γιατί χρειάζεται κοινωνική ξεκούραση. Ίσως προσωπικό χρόνο ώστε να αποκαταστήσει ζητήματα του εαυτού. Ίσως την ησυχία να αναζητήσει, να συνειδητοποιήσει και να επαναπροσδιορίσει το πού βρίσκεται και πού οδεύει.
Τι έχεις να κερδίσεις περνώντας χρόνο μόνος
1. Ανάσα στο μυαλό
Με αμέτρητους περισπασμούς τριγύρω, το μυαλό δεν ξέρει πού να πρωτο-εστιάσει. Έτσι ποτέ δεν ηρεμεί και ποτέ δεν ξεκουράζεται. Βρίσκοντας χρόνο να αποτραβηχτείς, του δίνεις την ευκαιρία να αποφορτιστεί.
2. Εξερεύνηση εντός
Κι αφού πάρει το μυαλό τις ανάσες του, μπορείς τώρα να διαπραγματευτείς με το μέσα σου. Ποιες είναι οι δικές σου πραγματικές ανάγκες, τι θέλεις και προτιμάς, τι περισσεύει, τι σε βαραίνει. Ανεπηρέαστα, χωρίς τις γνώμες των γύρω. Έτσι μόνο θα σε γνωρίσεις.
3. Αυτοπεποίθηση και ελευθερία
Απολαμβάνοντας το χρόνο μόνος σου, μαθαίνεις να αγκαλιάζεις εσένα και να περνάς καλά μαζί σου. Συνειδητοποιείς τη δύναμή σου και μαθαίνεις να βασίζεσαι πάνω σου. Αυτό σου χαρίζει μια αίσθηση απόλυτης ελευθερίας. Και, βέβαια, σου τονώνει την αυτοπεποίθηση.
4. Καλύτερες σχέσεις
Ανακαλύπτοντας τη γυμνή σου αλήθεια, τα θέλω και τις ανάγκες σου, κάνεις το πρώτο βήμα για πιο ειλικρινείς και υγιείς ανθρώπινες σχέσεις. Το δεύτερο είναι, τώρα που τα βρήκες, να βρεις και τον κατάλληλο τρόπο να τα επικοινωνήσεις στους δικούς σου ανθρώπους.
5. Φωτιά στη δημιουργικότητα
Όλοι είμαστε διαφορετικοί κι αλίμονο αν δεν ήμασταν δηλαδή. Θα έλειπε το αλάτι της ζωής. Στη διαφορετικότητά μας μέσα, όλοι έχουμε δημιουργικότητα. Απλώς, στον καθένα μας εκφράζεται αλλιώς. Μαγειρική, γυμναστική, γράψιμο, κηπουρική, διάβασμα, ζωγραφική, χορός, μουσική, αμέτρητες κατευθύνσεις. Όταν συνυπάρχουμε, τείνουμε να συμβιβαζόμαστε σε αυτό που προτιμά η πλειονότητα. Όντας όμως μόνοι, είναι η ώρα να ξεχάσουμε τους όποιους περιορισμούς και να αφήσουμε τη δημιουργικότητά μας ελεύθερη να ξεφαντώσει.
Θυμάσαι που όταν ήμασταν μικροί και κάναμε ζαβολιές, μας έβαζαν τιμωρία να μείνουμε για λίγο μόνοι στο δωμάτιο; Στερνή μου γνώση να σε είχα πρώτα, σκέφτομαι τώρα. Πόσο πολύτιμη ήταν τελικά η τιμωρία αυτή, κι ας είχε τότε αρνητικό μανδύα. Ίσως εδώ να είναι η λύση. Κανα-δυο φορές την εβδομάδα, να κάνουμε κανα-δυο ζαβολιές. Και να μας βάζουμε “τιμωρία”, έστω για ένα μισάωρο τη φορά. Να δεις που όταν θα βγαίνουμε από το δωμάτιο, θα είμαστε πια καινούριοι.
