Το φθινόπωρο μπορεί να το αγαπάς για πολλούς λόγους, για το ζεστό καφέ, τα πλεκτά ρούχα, τα layering που μπορείς να δημιουργήσεις, τα φύλλα που πέφτουν και αποκτούν υπέροχες ζεστές αποχρώσεις. Όμως πέρα από αυτά, το φθινόπωρο το αγαπάς για τη γνώριμη μυρωδιά του και όλα όσα σου δημιουργεί αυτή.

Η όσφρησή μας, μία πολύ δυνατή αίσθηση, δυνατή γιατί μπορεί και δημιουργεί συναισθήματα και φέρνει ξανά στο μυαλό σου αναμνήσεις. Εκεί κοντά, όταν ο Σεπτέμβρης κάνει την είσοδό του και το καλοκαίρι σε χαιρετά, κάπου εκεί εμφανίζεται η μυρωδιά του φθινοπώρου. Μία χαρακτηριστική μυρωδιά, ταυτόχρονα τόσο διαφορετική για τον καθένα που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί οσφρητική εμπειρία.

Η μυρωδιά από τα πρώτα φύλλα που πέφτουν και αλλάζουν, κάτι αλλάζει και μέσα σου. Η μυρωδιά του χώματος μετά τη βροχή, η ίδια η βροχή, το φως του ήλιου που όσο πάει και υποχωρεί νωρίτερα, όλα αυτά και πολλά πολλά ακόμα, δημιουργούν μία μυρωδιά και μία νοσταλγία. Νοσταλγία για πράγματα που πέρασαν και όσα πρόκειται να έρθουν.

Η συναισθηματική μνήμη της όσφρησης είναι, όταν έχεις συνδυάσει μία στιγμή, μία ανάμνηση με μία μυρωδιά. Όταν αναδύεται αυτή μυρωδιά, αναδύονται μαζί και όλα τα συναισθήματα και ό,τι είχες νιώσει εκείνη τη στιγμή και ίσως νιώθεις μία μελαγχολία.

Γιατί όμως αυτή η εποχή είναι τόσο συναισθηματική; Είναι τυχαίο; Μπορεί να εξηγηθεί επιστημονικά γιατί η φθινοπωρινή μυρωδιά μας επηρεάζει τόσο έντονα τη ψυχολογία και τα συναισθήματα μας;

Η άποψη των επιστημόνων και όσα είπαν στο site Self.com, στα πλαίσια μίας συντακτικής ¨έρευνας¨- όλο το μήνα Οκτώβριο- για τη σχέση μεταξύ φύσης και ευημερίας υπό το πρίσμα του δέους.

Γιατί μυρίζει τόσο μεθυστικά το φθινόπωρο;

Σύμφωνα με τη διευθύντρια του National Phenology Network των ΗΠΑ, Theresa M. Crimmins “Η μυρωδιά του φθινοπώρου, στα μέρη που τα φύλλα πέφτουν, προέρχεται σε μεγάλο βαθμό από το αποσυντιθέμενο φυτικό υλικό. Κατά τη διάρκεια της αποσύνθεσης των φύλλων, διασπώνται σάκχαρα και υδατάνθρακες και εκπέμπουν πτητικές οργανικές ενώσεις και άλλα αέρια πουν έχουν μία γλυκιά μυρωδιά. Οι χαμηλές θερμοκρασίες και ο ψυχρότερος αέρας συγκρατούν πιο λίγα μόρια οσμής και ο αέρας δεν είναι τόσο ¨γεμάτος¨ όσο στη διάρκεια των θερμότερων και πιο υγρών εποχών. Όλα αυτά εξηγούν το άρωμα και την αίσθηση που αποδίδουμε στον αέρα του φθινοπώρου. Και ενώ η φύση παίζει σημαντικό ρόλο, δεν είναι απαραίτητη η μυρωδιά των πεσμένων φύλλων ή της υγρασίας που μας κάνουν να θυμόμαστε τόσο έντονα, είναι όλες οι αισθήσεις μας που ξυπνάνε με τις αλλαγές αυτές.”

Γιατί μας κάνει τόσο ευάλωτους και μελαγχολικούς;

Πως το εξηγεί η ψυχολόγος και βοηθός διευθυντή Monell Chemical Senses Center στη Φιλαδέλφεια, Valentina Parma, η οποία μελετά ανθρώπινη όσφρηση.

“Η σύνδεση της μυρωδιάς με το συναίσθημα και τη μνήμη είναι μεγάλη. Όταν εισπνέεις μόρια οσμής, συνδέονται με υποδοχείς που στέλνουν σήματα στον οσφρητικό βολβό στο μπροστινό μέρος του εγκεφάλου. Αυτή η τόσο μικρή μάζα ιστού ερμηνεύει όλες τις πληροφορίες αισθήσεων, οι οποίες προέρχονται από τη μύτη και συνδέεται άμεσα με τις αμυγδαλές που επεξεργάζονται τα συναισθήματα και τον ιππόκαμπο που δημιουργεί και φέρνει ξανά στην επιφάνεια αναμνήσεις. Ο εγκέφαλος, μόλις λάβει αισθήσεις όπως η όραση και η ακοή, οι πληροφορίες αυτές περνούν πρώτα μέσα από το θάλαμο, αυτό σημαίνει ότι η όσφρηση παίρνει μία πιο γρήγορη διαδρομή κατευθείαν στις αμυγδαλές και τον ιππόκαμπο. Τονίζει ότι αυτό το πιο σύντομο μονοπάτι, επιτρέπει στις μυρωδιές να προκαλούν πιο γρήγορα και έντονα συναισθήματα και αναμνήσεις. Για το λόγο αυτό το φθινοπωρινό άρωμα συνδέεται με συναισθήματα. Όταν ένα συγκεκριμένο άρωμα υπάρχει στη διάρκεια ενός σημαντικού συναισθηματικού, μπορεί να κωδικοποιηθεί έντονα στον ιππόκαμπο. Σίγουρα θυμάσαι στιγμές χαράς και διασκέδασης αλλά η συσχέτιση άσχημων στιγμών με την εποχή, αυτό δημιουργεί δυσάρεστα συναισθήματα.”

Η νοσταλγία ως απόρροια των παραπάνω

Το φθινόπωρο σου υπενθυμίζει το χρόνο που περνάει, τις αλλαγές που πραγματοποιούνται. Η νοσταλγία είναι ένα επακόλουθο, μας υπενθυμίζει πως οι αισθήσεις- στην προκειμένη περίπτωση, η όσφρηση- οι μνήμες, ό,τι αισθανόμαστε συνδέονται, η νοσταλγία είναι βαθιά και ίδια όσα χρόνια κι αν περάσουν. Η νοσταλγία αυτή σε κάνει να κοιτάξεις μέσα σου να βρεις μία ηρεμία σε έναν κόσμο που τα πάντα μεταβάλλονται. Σου θυμίζει ένα αναπόσπαστο κομμάτι του παρόντος, θα είναι πάντα το παρελθόν.

Είναι η πιο μεταβατική περίοδος από τότε που θυμάσαι τον εαυτό σου, η ξεγνοιασιά του καλοκαιριού δίνει τη θέση της στις υποχρεώσεις, από τις διακοπές βρίσκεσαι ξανά πίσω στην εργασία ή το σχολείο, ο καιρός από ζεστός αρχίζει να ψυχραίνει. Καταστάσεις αλλάζουν, παίρνεις νέες αποφάσεις, θέτεις νέους στόχους.

Το καταπραϋντικό που χρειάζεσαι

Η ψυχολόγος Parma λέει πως οι μυρωδιές του φθινοπώρου, η κανέλα, το μοσχοκάρυδο, ο καπνός από τα ξύλα, συχνά συνδέονται με συναισθήματα ζεστασιάς και άνεσης. Από τις μυρωδιές αυτές ενεργοποιούνται τα κέντρα ανταμοιβής του εγκεφάλου απελευθερώνοντας νευροδιαβιβαστές όπως η ντοπαμίνη και η σεροτονίνη που ανεβάζουν τη διάθεση και προάγουν τη χαλάρωση. Οι μυρωδιές που αναβλύζουν από την ίδια τη φύση, όπως μυρίζει η γη μετά τη βροχή ή τα σάπια φύλλα κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται συνδεδεμένοι με τη φύση που αυτό έχει ηρεμιστικό αποτέλεσμα.

Κάθε φορά που θα μυρίζεις το φθινόπωρο θα βρίσκεις κι ένα παλιό κομμάτι του εαυτού σου, θα σε ταξιδεύει πίσω σε στιγμές. Κάθε εισπνοή από τη μυρωδιά που έχει για εσένα το φθινόπωρο θα είναι μια ηρεμία γιατί παρά τις αλλαγές στη φύση, στην καθημερινότητα, στη ζωή γενικά, πρέπει να σκέφτεσαι πως κάποια πράγματα θα παραμένουν σταθερά. Ακόμη κι να όλα αλλάζουν λοιπόν, να αφήνεις πάντα λίγο χώρο για συναισθήματα και αναμνήσεις. Ελπίζουμε να είσαι έτοιμη να δημιουργήσεις τις καινούργιες σου αναμνήσεις.