Μέχρι πρότινος, η ψυχική ισορροπία δεν εξεταζόταν καν ως μέρος της ανθρώπινης υγείας.
Οι ψυχικές διαταραχές θεωρούνταν, στην καλύτερη περίπτωση, πρόβλημα πολυτελείας, ενώ στους ανθρώπους με εμφανή συμπτώματα κολλούσαν την ταμπέλα του «τρελού» ή του «σχιζοφρενή». Χρειάστηκαν αμέτρητα χρόνια για να κατανοήσουμε ότι η ψυχική υγεία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της συνολικής υγείας και ότι οι διαταραχές της μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρή νοσηρότητα, ακόμη και στο θάνατο.
Ένα από τα συναισθήματα που καταδυναστεύει τους ανθρώπους του σήμερα είναι η μοναξιά. Οι ολοένα και αυξανόμενες υποχρεώσεις, τα εμπόδια, αλλά και η δυσπιστία που διέπει τις ανθρώπινες σχέσεις αποτρέπουν τους ανθρώπους από το να δημιουργήσουν αληθινές και βαθιές κοινωνικές επαφές. Όπως είπε και ο Αριστοτέλης, όμως, ο άνθρωπος είναι φύσει κοινωνικό ον. Η μοναξιά δεν είναι γι’ αυτόν μια φυσική κατάσταση, γι’ αυτό και το αποτύπωμά της στη ψυχική υγεία είναι πιο φανερό από ποτέ.
Για να αναδείξει τη σοβαρότητα του προβλήματος, ο Αμερικανός χειρουργός Vivek Murthy χαρακτήρισε τη μοναξιά «σύγχρονη επιδημία», υποστηρίζοντας ότι εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία τόσο θανατηφόρους όσο το κάπνισμα 12 τσιγάρων καθημερινά. Παράλληλα, επεσήμανε ότι τα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με αυτήν κοστίζουν στη βιομηχανία υγείας δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, αφού εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι ανά τον κόσμο βιώνουν αυτό το δύσκολο συναίσθημα.
«Η μοναξιά είναι ακριβώς όπως η πείνα ή η δίψα. Αποτελεί μια ένδειξη που στέλνει το σώμα όταν λείπει κάτι απαραίτητο για την επιβίωσή μας », εξηγεί ο δρ. Murthy. «Εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως αγωνίζονται στο «σκοτάδι» με αυτό το πρόβλημα».
Όπως διαπίστωσε στην έρευνά του ο δρ. Murthy, η επιδημία μοναξιάς πλήττει ιδιαίτερα τους νέους ηλικίας 15 – 24 ετών. Σε αυτή την ηλικιακή ομάδα παρατηρείται σήμερα 70% μείωση του χρόνου επαφής με αγαπημένα πρόσωπα.
Η κρίση μοναξιάς ήταν ούτως ή άλλως έντονη τα τελευταία χρόνια, επιδεινώθηκε όμως σοβαρά με την έλευση της πανδημίας, οδηγώντας ουσιαστικά τους ανθρώπους σε κυριολεκτική απομόνωση, μακριά από τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Οι κοινωνικές επαφές σχεδόν εξωραΐστηκαν και αυτή η σχεδόν ολοκληρωτική έλλειψη επαφής μας έδωσε μια αίσθηση σαν να μας «κόβονται τα γόνατα».
Και όχι άδικα, μιας και επιστημονικά στοιχεία υποστηρίζουν ότι η μοναξιά είναι από μόνη της ένας παράγοντας που μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου κατά σχεδόν 30%, ενώ η έλλειψη καλών κοινωνικών σχέσεων συνδέθηκε με μεγαλύτερο κίνδυνο εγκεφαλικού και καρδιακών παθήσεων.
Φυσικά, από το «τραπέζι» των επιπτώσεων δε θα μπορούσαν να απουσιάζουν οι ψυχολογικές συνέπειες, όπως η κατάθλιψη, το άγχος, αλλά και ο κίνδυνος ανάπτυξης άνοιας.
Τα ερευνητικά ευρήματα αναδεικνύουν και το εξής παράδοξο: Θα περίμενε κανείς ότι η σύγχρονη τεχνολογία θα λειτουργήσει υπέρ της επικοινωνίας, όμως στην πραγματικότητα έχει πετύχει το αντίθετο: Να αποξενώσει τους ανθρώπους ακόμη περισσότερο. Σχετική μελέτη διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για 2 ή περισσότερες ώρες καθημερινά έχουν περισσότερες από διπλάσιες πιθανότητες να αισθανθούν κοινωνικά απομονωμένοι συγκριτικά με όσους χρησιμοποιούν τέτοιες εφαρμογές για λιγότερο από 30 λεπτά την ημέρα.
Ο δρ. Murthy ενθαρρύνει τους ανθρώπους να συμμετέχουν σε ομαδικές δραστηριότητες και κοινότητες ανθρώπων με κοινά ενδιαφέροντα, φροντίζοντας να ενισχύουν τους κοινωνικούς τους δεσμούς, που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος μιας ευτυχισμένης ζωής.
«Δεν υπάρχει κανένα υποκατάστατο για την προσωπική αλληλεπίδραση», τονίζει ο δρ. Murthy. «Χρησιμοποιώντας όλο και περισσότερο την τεχνολογία για να επικοινωνούμε, χάσαμε πολλά από αυτήν την προσωπική αλληλεπίδραση. Μήπως ήρθε η ώρα να σχεδιάσουμε μια τεχνολογία που να ενισχύει τις σχέσεις μας, αντί να τις αποδυναμώνει;», καταλήγει.
