Γνωστή και ως «η επιστήμη των μικρών», η νανοτεχνολογία (ο όρος «νάνο» προέρχεται από την Ελληνική λέξη «Νάνος») εισβάλει στην καθημερινότητα μας όλο και περισσότερο, κερδίζοντας έδαφος τόσο στα καλλυντικά, την ιατρική και την ένδυση, όσο στο χωράφι, τη γεωργία και τα τρόφιμα που φτάνουν στο πιάτο μας.
Αξίζει να σου αναφέρω, πως είναι μία επιστήμη/τεχνολογία που περιλαμβάνει υλικά και ενώσεις σε μοριακό επίπεδο και σε διαστάσεις μικρότερες από 100 nm (σκέψου πως το νανόμετρο (nm) αναλογεί σε ένα δισεκατομμυριοστό του μέτρου, δηλαδή μιλάμε για πολύ πολύ μικρά μόρια). Η νανοτεχνολογία παρέχει ένα εύρος δυνατοτήτων για την ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων και εφαρμογών τόσο στον τομέα των τροφίμων/ζωοτροφών όσο και στον τομέα της συσκευασίας και επεξεργασίας τροφίμων.
Παραδείγματα Εφαρμογής :
Προϊόντα low fat ή με ενίσχυση με θρεπτικά συστατικά
Μία εφαρμογή της νανοτεχνολογίας είναι στην ανάπτυξη τροφίμων χαμηλότερης περιεκτικότητας σε λιπαρά που εξακολουθούν να έχουν την ίδια γεύση, ή η παραγωγή τροφίμων με περισσότερα θρεπτικά συστατικά π.χ. βιταμίνες.
Επεξεργασία τροφίμων
Άλλη μια εφαρμογή της είναι η ενίσχυση του αρώματος και του χρώματος των τροφίμων με ειδικά νανοσωματίδια, τα οποία περιέχουν ουσίες που θα απελευθερωθούν στο τρόφιμο. Με τον τρόπο αυτό, του προσδίδουν άρωμα ή συντηρητικά που θα επιμηκύνουν τη διάρκεια ζωής του, όπως στο λάδι με ωμέγα-3 λιπαρά, σε ποτά και αναψυκτικά. Οι νανοκάψουλες μπορεί να απελευθερώσουν στο νέο περιβάλλον όπου θα φθάσουν (π.χ. πεπτικό σύστημα) θρεπτικές ή φαρμακευτικές ουσίες επιτρέποντας την αμεσότερη και αποτελεσματικότερη δράση τους. Επίσης, νανοσωματίδια χρησιμοποιούνται για την σύνδεση και απομάκρυνση χημικών ή παθογόνων από τα τρόφιμα και νανογαλακτώματα για την καλύτερη διαθεσιμότητα των θρεπτικών συστατικών.
Συσκευασία τροφίμων
Σκέψου νέες συσκευασίες προϊόντων με ενσωματωμένους ειδικούς αισθητήρες, οι οποίοι θα σου δείχνουν με εμφάνιση χρώματος την ύπαρξη παθογόνων μικροοργανισμών, τον έλεγχο της θερμοκρασίας, της υγρασίας ή τις ουσίες που παράγονται καθώς το τρόφιμο αλλοιώνεται ή ακόμα και από μόνο του το τρόφιμο να απελευθερώνει ουσίες (π.χ. συντηρητικά), που θα το διατηρούν περισσότερο, όταν πάει να χαλάσει. Να σε ενημερώσω, λοιπόν πως δεν είναι σενάρια επιστημονικής φαντασίας και πως μεγάλες βιομηχανίες τροφίμων ήδη έχουν αρχίσει την ενημέρωση για τις έξυπνες συσκευασίες (smart packaging) και τα διαδραστικά τρόφιμα (interactive food) με τα οποία οι καταναλωτές θα έχουν τη δυνατότητα να τα τροποποιούν ανάλογα με τις ανάγκες τους ή τις γευστικές τους προτιμήσεις. Επίσης, υπάρχει δυνατότητα μείωσης του πλαστικού στις συσκευασίες και κάνοντας, παράλληλα, εξυπνότερα τα δοχεία συσκευασίας.
Αλάτι
Ερευνητές αναπτύσσουν, ακόμη, νανομέτρου μεγέθους κόκκους αλατιού, περίπου χίλιες φορές μικρότερο από το κανονικό επιτραπέζιο αλάτι. Η χρήση ενός κόκκου αλατιού σε αυτά τα μικρότερα σωματίδια αυξάνει την επιφάνειά του ένα εκατομμύριο φορές, πράγμα που σημαίνει ότι το φαγητό σου θα χρειάζεται πολύ λιγότερο αλάτισμα. Αυτό θα μπορούσε να είναι ένα όφελος για εκείνους που, ανησυχούν για την υψηλή αρτηριακή πίεση, προσπαθώντας να μειώσουν την πρόσληψη αλατιού τους. Κάτι ανάλογο μπορεί να συμβεί και για την ζάχαρη και αντίστοιχα, τους διαητικούς ( τέλειο ε;).
Προϊόντα με διαφορετικές υφές και γεύσεις
Η βιομηχανία τροφίμων χρησιμοποιεί άθελά της τη νανοτεχνολογία εδώ και χρόνια φτιάχνοντας τη γνωστή σε όλους μας μαγιονέζα, η οποία είναι ένα γαλάκτωμα σωματιδίων, όπου το λάδι και το νερό που χρησιμοποιούνται αναμειγνύονται με χρήση γαλακτωματοποιητή. Με την νανοτεχνολογία αναπτύσσονται τεχνικές που επιτρέπουν σε αυτά τα μικροσκοπικά σταγονίδια να είναι ακριβώς προσαρμοσμένα, για να τους δώσουν συγκεκριμένες γεύσεις ή υφές. Φανταστείτε ένα παγωτό που έχει τη γεύση και τη σύσταση του παγωτού χωρίς τη χρήση λίπους και το οποίο δε θα λιώνει εκτός ψυγείου!
Και το μεγάλο ερώτημα: Είναι ασφαλή;
Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) έχει εκτιμήσει την επικινδυνότητα των εφαρμογών της νανoτεχνολογίας σε τρόφιμα, όπου περιλαμβάνονται τα πρόσθετα τροφίμων, ένζυμα, αρωματικές ύλες, υλικά σε επαφή με τρόφιμα και φυτοχημικές ουσίες με εφαρμογές της νανοτεχνολογίας. Αναφέρεται πως υπάρχει πιθανότητα κινδύνου, καθώς η βιομηχανία και οι επιστήμονες βρίσκονται ακόμη στην αρχή αξιοποίησης της και θα πρέπει να εξετάζονται η τοξικότητα και η ασφάλεια των νέων τροφίμων αυτών και των συστατικών του.
