Στις 9 Φεβρουαρίου, ξεκινά η τέταρτη σεζόν της δημοφιλούς σειράς του Netflix, You, με τους θεατές να συντονίζονται για άλλη μια φορά προκειμένου να παρακολουθήσουν τα κατορθώματα του Joe Goldberg, ενός εμμονικού νεαρού άνδρα που καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να εισχωρήσει στις ζωές όσων των συνεπαίρνουν.

Αν και ο Joe έκανε τις καρδιές των θεατών να χτυπούν δυνατά από τότε που προβλήθηκε για πρώτη φορά η σειρά το 2018, η ρομαντικοποίηση της συμπεριφοράς του εγείρει σοβαρά ζητήματα σχετικά με το μη αποδεκτό πρόβλημα του stalking -τόσο στο διαδίκτυο όσο και στην πραγματική ζωή.

Μια κοινή μορφή ψηφιακής παρακολούθησης είναι το λεγόμενο stalkerware, ένα εμπορικά διαθέσιμο λογισμικό που μπορεί να εγκατασταθεί διακριτικά σε συσκευές smartphone. Μαζί με άλλες τεχνολογίες, το stalkerware χρησιμοποιείται συχνά σε κακοποιητικές σχέσεις, επιτρέποντας στους δράστες να παρακολουθούν την ιδιωτική ζωή ενός ατόμου εν αγνοία του. Το stalkerware έχει επίσης συνδεθεί με άλλες μορφές βίαιης συμπεριφοράς.

Στοιχεία Stalkerware: 2022

Σύμφωνα με την Kaspersky, 29.312 άτομα παγκοσμίως επηρεάστηκαν από το stalkerware το 2022, 70 από αυτά στην Ελλάδα, κατατάσσοντάς την στην 46η θέση. Μάλιστα, η Ελλάδα βρίσκεται στη 10η θέση των χωρών εντός της Ευρώπης με τα περισσότερα θύματα. Τα περιστατικά σε όλες τις χώρες υποδηλώνουν ότι το stalkerware είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο που επηρεάζει αυτήν τη στιγμή όλες τις κοινωνίες, με τη Συμμαχία Ενάντια στο Stalkerware (Coalition Against Stalkerware) να εκτιμά ότι η χρήση αυτής της μορφής λογισμικού παγκοσμίως θα μπορούσε να πλησιάζει τις ένα εκατομμύριο περιπτώσεις ετησίως.

«Είναι σημαντικό να μην ρομαντικοποιούμε τη συμπεριφορά που παρουσιάζεται στο You. Αντιθέτως, οφείλουμε να την καταγγείλουμε για αυτό που είναι: stalking. Ανεξάρτητα από το αν συμβαίνει διαδικτυακά, η ψηφιακή καταδίωξη και το stalkerware είναι μια μορφή βίας», αναφέρει η Christina Jankowski, Ανώτερη Διευθύντρια Εξωτερικών Σχέσεων της Kaspersky. «Υπάρχουν πραγματικές ιστορίες πίσω από τους αριθμούς των πληγέντων, γι’ αυτό είναι σημαντικό να αναλάβουμε ενεργά δράση για την καταπολέμησή του. Για να αποκτήσουμε καλύτερη κατανόηση του stalkerware, η Kaspersky μοιράζεται πληροφορίες με την παγκόσμια κοινότητα του κυβερνοχώρου και συνεργαζόμενους οργανισμούς στον αγώνα κατά της ψηφιακής παρακολούθησης. Όλα τα σχετικά δεδομένα και πληροφορίες για αυτό το θέμα πρέπει να κοινοποιούνται προς όφελος εκείνων που πλήττονται από τη βία στον κυβερνοχώρο για να βελτιωθεί περαιτέρω το επίπεδο ανίχνευσης και προστασίας».

«Το stalking είναι ένα εγκληματικό, τραυματικό και επικίνδυνο αδίκημα. Ωστόσο, οι ταινίες, η τηλεόραση και η μουσική το παρουσιάζουν σταθερά ως κάτι επιθυμητό, χαριτωμένο, σέξι ή/και κολακευτικό – αλλά στην πραγματική ζωή, είναι ανεπιθύμητο, τρομακτικό και παράνομο», σχολιάζει η Karen Bentley, Διευθύνουσα Σύμβουλος της WESNET. «Ως κορυφαίος φορέας για Εξειδικευμένες Υπηρεσίες Ενδοοικογενειακής και Οικογενειακής Βίας Γυναικών στην Αυστραλία, συνεργαζόμαστε με πολλές οργανώσεις υποστήριξης θυμάτων όπου οι επιζώσες έρχονται να αναζητήσουν βοήθεια για αυτό το πρόβλημα. Ως εκ τούτου, είναι τόσο σημαντικό να οικοδομήσουμε την ικανότητα αυτών των οργανισμών και να εκπαιδεύσουμε το κοινό ότι αυτού του είδους η συμπεριφορά είναι απαράδεκτη. Για τον σκοπό αυτό, είμαστε στην ευχάριστη θέση να συνεργαζόμαστε με την Kaspersky και όλους τους εταίρους από το Coalition Against Stalkerware».

Πρακτική βοήθεια: Συμμαχία ενάντια στο Stalkerware και TinyCheck

Το 2019, η Kaspersky μαζί με εννέα άλλες εταιρείες και οργανισμούς ίδρυσαν τη Συμμαχία Ενάντια στο Stalkerware, η οποία σήμερα αριθμεί περισσότερα από 40 μέλη παγκοσμίως. Στόχος της Συμμαχίας είναι να βελτιώσει την ανίχνευση stalkerware, να καταπολεμήσει την ενδοοικογενειακή βία, να προωθήσει την ανταλλαγή γνώσεων μεταξύ μη κερδοσκοπικών οργανισμών και εταιρειών και να ευαισθητοποιήσει το κοινό σχετικά με το πρόβλημα.

Οι λύσεις ασφάλειας καταναλωτών της Kaspersky προστατεύουν από stalkerware, σαρώνοντας τακτικά συσκευές και εμφανίζοντας κατάλληλες, σαφείς προειδοποιήσεις, συμπεριλαμβανομένων των προτεινόμενων ενεργειών, εάν εντοπιστούν λογισμικά stalkerware.

Επιπλέον, η Kaspersky έχει αναπτύξει το δωρεάν εργαλείο ανοιχτού κώδικα – TinyCheck, το οποίο επιτρέπει την ανίχνευση stalkerware με απλό, γρήγορο και μη επεμβατικό τρόπο σε μια επηρεασμένη συσκευή χωρίς να ειδοποιεί τον δράστη. Το TinyCheck είναι ασφαλές στη χρήση και χρήσιμο για οργανισμούς καθώς δεν διαβάζει τα περιεχόμενα των επικοινωνιών ενός ατόμου (όπως SMS ή email). Αυτό που κάνει το TinyCheck είναι να αλληλεπιδρά μόνο με τους διαδικτυακούς διακομιστές/IP που είναι συνδεδεμένοι στη συσκευή. Το TinyCheck δεν αναγνωρίζει με ποιον επικοινωνεί ένα άτομο ή τι λέγεται και το αρχείο δικτύου της αναλυόμενης συσκευής δεν κοινοποιείται ούτε στην Kaspersky ούτε τρίτοι λαμβάνουν αυτά τα δεδομένα. Όλες οι αναλύσεις γίνονται τοπικά.

Προτάσεις τις Kaspersky για όσους έχουν επηρεαστεί από το stalkerware:

Απευθυνθείτε σε έναν τοπικό οργανισμό υποστήριξης: για να βρείτε κάποιον κοντά σας, ελέγξτε τον ιστότοπο του Coalition Against Stalkerware www.stopstalkerware.org/. Ο ιστότοπος περιλαμβάνει επίσης επεξηγηματικό βίντεο, το οποίο παρέχει χρήσιμες πληροφορίες στα θύματα ώστε να αναγνωρίζουν καλύτερα τα προειδοποιητικά σημάδια του stalkerware και συνιστά περαιτέρω βήματα και συμπεριφορές που πρέπει να λάβουν υπόψη ή να αποφύγουν.

Μην προσπαθήσετε να διαγράψετε το stalkerware, να αλλάξετε ρυθμίσεις ή να παραβιάσετε το τηλέφωνό σας. Αυτό μπορεί πιθανώς να ειδοποιήσει τον δράστη και να οδηγήσει σε κλιμάκωση της κατάστασης. Επίσης ρισκάρετε να χάσετε σημαντικά δεδομένα ή στοιχεία που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε μια δίωξη.

Προσέχετε για προειδοποιητικά σημάδια, όπως: μπαταρία που εξαντλείται γρήγορα λόγω άγνωστων ή ύποπτων εφαρμογών που καταναλώνουν τη μπαταρία σας και νεοεγκατεστημένες εφαρμογές με ύποπτη πρόσβαση για χρήση και παρακολούθηση της τοποθεσίας σας ή με λειτουργίες που δεν μπορούν να εξηγηθούν με άλλον τρόπο πάρα μόνο ως ανεξήγητη αναλυτική γνώση τρίτων.

Ελέγξτε εάν η ρύθμιση “άγνωστες πηγές” είναι ενεργοποιημένη, καθώς αυτό μπορεί να αποτελεί ένδειξη ότι έχει εγκατασταθεί ανεπιθύμητο λογισμικό από πηγή τρίτου κατασκευαστή. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα παραπάνω σημάδια είναι μόνο συμπτώματα πιθανής εγκατάστασης stalkerware και όχι οριστική ένδειξη.

Χρησιμοποιήστε μια επιβεβαιωμένη λύση κυβερνοασφάλειας, όπως το Kaspersky Free σε κινητά Android. Ωστόσο, εάν υπάρχει υποψία ότι ένα stalkerware είναι ήδη εγκατεστημένο στο smartphone, θα πρέπει να γίνει πρώτα αξιολόγηση κινδύνου του ενδιαφερόμενου ατόμου – κατά προτίμηση μαζί με έναν οργανισμό υποστήριξης – διαφορετικά ο δράστης μπορεί να παρατηρήσει τη νέα λύση κυβερνοασφάλειας.

Συστάσεις της Kaspersky για προστασία από stalkerware σε κινητές συσκευές:

Προστατέψτε το τηλέφωνό σας με έναν ισχυρό κωδικό πρόσβασης που δεν μοιράζεστε ποτέ με τον σύντροφό σας, τους φίλους ή τους συναδέλφους σας.

Ελέγχετε τακτικά τα δικαιώματα των εγκατεστημένων εφαρμογών: Οι εφαρμογές stalkerware μπορούν να συγκαλυφθούν κάτω από ψεύτικο όνομα εφαρμογής.

Διαγράψτε εφαρμογές που χρησιμοποιούνται σπάνια ή ποτέ.

Ελέγξτε το προσωπικό ιστορικό περιήγησης: Για να πραγματοποιηθεί λήψη stalkerware, ο δράστης πρέπει να επισκεφτεί ιστότοπους που πιθανότατα δεν γνωρίζει ο επηρεαζόμενος χρήστης. Εναλλακτικά, θα μπορούσε να μην υπάρχει καθόλου ιστορικό εάν ο δράστης το έχει διαγράψει.

Χρησιμοποιείστε μια δοκιμασμένη λύση κυβερνοασφάλειας που προστατεύει όλους τους τύπους κινητών από απειλές και ελέγχει τη συσκευή τακτικά.